Pierasiačeńnie pałos, 1920 hod. Chidekiela časam ličać aŭtaram chešteha.
Chidekielu pašancavała naradzicca ŭ pravilny čas u pravilnym miescy — a dzie jašče možna było vučycca mastactvu ŭ Dabužynskaha, Šahała, Lisickaha i Maleviča? Stolki zorak syšlisia razam u adzin čas i adnym miescy. Retraśpiektyŭnaja vystava jakraz daje vielmi dobraje ŭjaŭleńnie pra vučnioŭski pieryjad u Viciebskim mastackim vučyliščy, šmat rańnich malunkaŭ i nakidaŭ uzdymajuć pierad nami płast navučańnia budučych suprematystaŭ. Kali mierkavać pa hetych materyjałach, ad Šahała Chidekiel ničoha nie zasvoiŭ, niekalki rańnich zamalovak Viciebska zrobleny chutčej u duchu Siezana, z ekspansijaj hieamietryčnych formaŭ, i napeŭna tłumačacca ŭpłyvami Dabužynskaha.
Ale jasna, što samaje važnaje ŭździejańnie na Chidekiela zrabili El Lisicki (u ich paralelnaja ideja haryzantalnaj architektury) — i Malevič (jaki paźniej nie pasaromiejecca nadrukavać pracu svajho vučnia ŭ Hiermanii pad svaim imiem).
Mianie ździviŭ taki dobra zachavany archiŭ času UNOVIS — ci heta treba było mieć hienijalnaje pradbačańnie miesca škoły ŭ historyi mastactva, ci heta vynik taho, što Chidekiel naprykancy svajho žyćcia rychtavaŭ ułasnuju retraśpiektyvu. A rekanstrukcyja svaich rańnich prac — heta voś całkam u duchu Maleviča!
Ale jak da 100-hadovaha jubileju zasnavańnia škoły — heta samy šykoŭny padarunak, bo tut na listach papiery kvitniejuć suprematyčnyja kampazicyi, čornyja kvadraty padviarhajucca vivisiekcyi, uzdymajucca da nieba architektony.
Tolki adnym eskizam pradstaŭleny nastupny paśla Viciebska pieryjad žyćcia Chidekiela, kali jon uśled za svaim huru Malevičam pierabraŭsia pracavać na Maskoŭskuju parcalanavuju fabryku.
Ale ŭsio ž Chidekiel staŭ architektaram — i adzinym prafiesijnym architektaram z koła UNOVIS. Jašče adzin tematyčny fokus vystavy — heta futurystyčnyja prajekty haradoŭ novaj epochi, jakija spałučajuć suprematysckija ideały z kipučaj enierhijaj novaha sacyjalnaha ŭjaŭleńnia. Tady ŭsio padavałasia mahčymym — ale palot fantazii Chidekiela siahaŭ i za hetyja miežy. Kab adčuć maštaby hetych prajektaŭ, była zroblena rekanstrukcyja z dapamohaj virtualnaj realnaści — budzie mahčymaść, pasprabujcie na vystavie!
Futurystyčny horad, vid źvierchu. 1930-ja.
Ale ŭ 1930-ja hady Chidekiel vymušany prystasoŭvacca pad kanony stalinskaha nieakłasicyzmu, choć i ŭ płan kinateatra «Maskva» ŭ Leninhradzie jon źmiaščaje kryž — centralnuju fihuru suprematyzma. Paśla vajny Chidekiel zajmajecca pieravažna vykładańniem, i tolki ŭ 1960-ja hady, kali krychu pasvabadnieła, jon znoŭ sprabuje viarnucca da prajektaŭ na asnovie byłych idej — na vystavie možna ŭbačyć prajektnyja eskizy muzieja Cyjałkoŭskaha i teatra ŭ Budapiešcie, ale ŭsio, epocha minuła.
Zaraz jaho imia papularyzuje siamja, architekturnuju premiju zasnavali, zaraz voś vystava arhanizavanaja vyklučna na asnovie siamiejnaha archivu.
Mnohim tak nie pašancavała.
