Antoniu Sałazar. Fota: Pictures from History/Universal Images Group via Getty Images
Antoniu Sałazara dzi Aliviejru nazyvali samym cichim i ścipłym dyktataram Jeŭropy. Jon faktyčna kiravaŭ Partuhalijaj 40 hadoŭ, u ranzie premjer-ministra 36 hadoŭ. Daŭžej u XX stahodździ ŭ Jeŭropie kiravaŭ kamunistyčny lidar Ałbanii Envier Chodža (1944—1985), što izalavaŭ krainu ad usiaho śvietu.
Naradziŭsia Antoniu Sałazar roŭna 135 hadoŭ tamu, 28 krasavika 1889 hoda. Jon pryjšoŭ na śviet u niebahataj, ale družnaj i hłyboka relihijnaj siamji i byŭ piatym dziciem. U Antoniu byli čatyry starejšyja siastry. Kali Antoniu naradziŭsia, jaho maci było 43 hady, baćku 50. Pryčym proźvišča mamy było Sałazar, taty — Aliviejra. Ale pakolki proźvišča Aliviejra było mocna pašyranaje ŭ Partuhalii, budučy palityk asnoŭnym abraŭ proźvišča maci. Pad im my jaho i viedajem.
Spačatku Antoniu Sałazar zachacieŭ stać śviatarom i pastupiŭ u katalickuju sieminaryju. Ale potym pastupiŭ na ekanamičny fakultet najstarejšaha ŭ krainie Kaimbrskaha ŭniviersiteta.
Budučy palityk byŭ uzornym vučniem, jon skončyŭ univiersitet z 19 bałami z 20 mahčymych, ci nie najlepšy na toj čas vynik. Sałazar zastajecca vykładčykam va ŭniviersitecie, darastaje da zvańnia doktara i prafiesara.
Što ŭjaŭlała Partuhalija saboj u tyja časy
U 1910 hodzie ŭ Partuhalii zrynuli karala i abviaścili respubliku. Krainu napatkali časy anarchii. Za nastupnyja 16 hadoŭ tam adbyłosia 17 sprobaŭ dziaržaŭnaha pieravarotu, 158 usieahulnych zabastovak, źmianiłasia vosiem prezidentaŭ i 44 urady, byli hanieńni na carkvu, admianili navat relihijnyja śviaty.
Da 1926 hoda kraina pieratvaryłasia ŭ adnu z samych biednych ekanomik Jeŭropy. Impart značna pieravyšaŭ ekspart, vyras vielizarny źniešni doŭh. Nacyjanalnaja valuta eskuda abiasceniłasia ŭ niekalki razoŭ, uzrovień i biez taho ścipłaha žyćcia rezka ŭpaŭ.
U 1926 hodzie vajskoŭcy zładzili čarhovy pieravarot pry padtrymcy amal usich palityčnych partyj. Jany maršam prajšli z Portu da Lisabona. Na pasadu ministra finansaŭ paklikali Antoniu Sałazara, jaki tady nabyŭ viadomaść jak aŭtar złabadzionnych artykułaŭ na ekanamičnuju tematyku.
Sałazar pastaviŭ niekalki ŭmovaŭ, u pryvatnaści, kab na im zamykalisia ŭsie vydatki i finansavyja pytańni. Jamu zapiarečyli. Tady jon zadaŭ tolki adno pytańnie: «Kali ciahnik na Kaimbru?» Praź dźvie hadziny jon užo siadzieŭ u ciahniku.
Za nastupnyja dva hady ekanamičnaje stanovišča ŭ krainie nie vypraviłasia, a jašče bolš pahoršyłasia.
Tamu ŭ 1928 hodzie Sałazara ŭsio ž pryznačyli ministram finansaŭ ź vialikimi paŭnamoctvami. Simvalična, što jon daŭ zhodu na pryznačeńnie ŭ svoj dzień narodzinaŭ, 28 krasavika 1928 hoda.
U dapamohu jon paklikaŭ niekalki kalehaŭ-ekanamistaŭ z Kaimbry. Tamu časam hety pieryjad taksama nazyvajuć dyktaturaj prafiesaraŭ.
Sałazar rezka skaraciŭ biudžetnyja vydatki i chutka damohsia finansavaj stabilizacyi. Partuhalija stała pastupova vychodzić z ekanamičnaha kryzisu, vypłaciła źniešni doŭh i pieramahła inflacyju, eskuda ŭmacavaŭsia, załatyja zapasy stali raści, kraina pierastała kuplać pšanicu za miažoj i stała całkam zabiaśpiečvać siabie praduktami.
Premjer-ministr Antoniu Sałazar (u centry, z palito ŭ ruce) u atačeńni svaich paplečnikaŭ, 1 studzienia 1932 hoda. Fota z sajta Babel.ua
U 1932 hodzie Sałazara pryznačyli premjer-ministram, i jon staŭ zamykać na sabie roznyja ryčahi ŭłady, niejki čas byŭ ministram zamiežnych spraŭ, ministram abarony, ministram kałonij i navat fłotu. Pastupova ŭ krainie staŭ umacoŭvacca aŭtarytaryzm.
Jon abviaściŭ ideju stvareńnia Novaj Dziaržavy (Estado Novo) pa anałohii ź Italijaj Musalini, pasiabravaŭ z duče, a Fransiska Franka, jaki žorstka padaviŭ praciŭnikaŭ padčas Hramadzianskaj vajny ŭ Ispanii, naohuł staŭ jaho najlepšym siabram.
Antoniu Sałazar z partretam Musalini na rabočym stale. 1930-ja. Fota: Wikimedia Commons
Sałazar zaklikaŭ da nacyjanalnaha adradžeńnia, zasnavanaha na vyšejšych kaštoŭnaściach partuhalskaha hramadstva, sfarmavanych na navučańni, pasłuchmianstvie i dyscyplinie. Abviaščałasia tryjada: Boh, Ajčyna, siamja.
Antoniu Sałazar u 1939 hodzie. Fota: Wikimedia Commons
Novaja Partuhalija budavałasia na karparatyviźmie, pa ŭzoru Italii. U Kanstytucyi 1933 hoda Partuhalija pazicyjanavałasia jak Karparatyŭnaja respublika z Karparatyŭnaj radaj i Karparatyŭnaj pałataj, jakaja prezientavała roznyja katehoryi hramadstva. Sałazar taksama ŭznačaliŭ Dziaržaŭnuju radu.
Taksama ŭvioŭ u krainie cenzuru, ale toj cenzury było daloka da hitleraŭskaj Niamieččyny i SSSR.
Sałazar byŭ niezvyčajnym dyktataram. Napeŭna, samym cichim ź ich. Jon byŭ intraviertam, nie lubiŭ publičnaści, redka vystupaŭ pierad narodam, kazaŭ vielmi ahulnyja rečy jak arakuł, jakija treba było tłumačyć. Da taho ž byŭ dosyć askietyčnym čałaviekam.
Antoniu Sałazar u 1939 hodzie. Fota: Wikimedia Commons
Niejki čas u Lisabonie jon navat zdymaŭ kvateru, a kali pierabraŭsia ŭ rezidecyju, to, pasialiŭšysia na druhim paviersie, sam apłačvaŭ kamunalnyja płaciažy. Jamu dapamahała adna ekanomka, tajamničaja dona Maryja, jakaja hatavała jamu abiedy jašče ŭ Kaimbry, a taksama pad kaniec žyćcia stała filtravać naviednikaŭ. Złyja jazyki kazali pra ich luboŭnuju suviaź, ale chutčej za ŭsio heta byli vyklučna płataničnyja stasunki. Sałazar nikoli nie byŭ žanaty, choć mieŭ cikavaść da žančyn. Jon uziaŭ pad apieku dźviuch dziaŭčynak, adna ź ich, mahčyma, prychodziłasia jamu plamieńnicaj. Ale tut chutčej byli baćkoŭskija pačućci.
Naohuł bolš za ŭsio jon lubiŭ cišyniu i być niabačnym. Jon nikoli nie byŭ u kałonijach, navat pa Jeŭropie nie jeździŭ, tolki niekalki razoŭ naviedvaŭ Ispaniju i svajho zakadyčnaha siabra kaŭdyljo Franka.
Padčas Druhoj suśvietnaj vajny Sałazar trymaŭ niejtralitet, tolki ŭ 1936 hodzie pasłaŭ bryhadu ŭ dapamohu Franka. A paśla adkryćcia zaležaŭ valframu, jaki patrebny byŭ dla stvareńnia zbroi, jon udała handlavaŭ im ź Niamieččynaj i Brytanijaj, što dała mahčymaść značna naraścić załatyja zapasy krainy. U 1944 hodzie padpisaŭ z antyhitleraŭskaj kaalicyjaj pakt, a ŭ 1949 hodzie Partuhalija ŭstupiła ŭ NATA.
Praz Partuhaliju padčas Druhoj suśvietnaj vajny dziasiatki tysiač jaŭrejaŭ vybralisia ŭ ZŠA, u tym liku Chana Arent i Mark Šahał.
Partuhalskaja dyktatura bazavałasia na aŭtarytarnym pravavym paradku. Byŭ svoj anałah štazi i KDB, usiudyisnaja palityčnaja palicyja (PIDE), ale ŭ maštabach represij Partuhalija nieparaŭnalnaja z tatalitarnymi režymami. Kolkaść represavanych aceńvajecca pa-roznamu: ad tysiačy da 20 tysiač čałaviek, śmiarotnaha pakarańnia nie było, ale ŭ turmach pamierli pa samych krajnich acenkach da 60 čałaviek.
Taksama apanientaŭ adpraŭlali ŭ kancłahier Tarafał na Kaba-Vierde, jaki słaviŭsia svajoj žorstkaściu, tam zachavać zdaroŭje było ciažka.
Prafiesar Žaze Mihiel Sardzika ŭ intervju «Mieduzie», aceńvajučy kiravańnie Sałazara, vykazaŭ nastupnaje mierkavańnie:
«Ciapier my ličym, što jość dva pieryjady: da 1950-ch hadoŭ Novaja Dziaržava vyjhravała b na svabodnych vybarach, bo pryjšła paśla respublikanskaj anarchii i niestabilnaści, žorstkaha kryzisu, vuličnaha hvałtu i nastupstvaŭ Pieršaj suśvietnaj vajny. Dla krainy, jakaja šukała paradak, Sałazar byŭ šancam na spakoj, mir i niejkuju «narmalnaść» — heta toje, što jon i daŭ partuhalcam».
Antoniu Sałazar i karaleva Brytanii Lizavieta II. 1950-ja. Fota: Wikimedia Commons
Ale 1950-ja hady byli pieryjadam zastoju, ekanomika stała taptacca na miescy, a ŭ 1960-ja Partuhalija ŭviazałasia ŭ kałanijalnyja vojny. Indyja ŭ 1950-ja advajavała Hoa i inšyja partuhalskija rehijony.
Adnak Anhołu, Mazambik, San-Tame i Prynsipi i inšyja častki partuhalskaj Afryki Sałazar ni ŭ jakuju nie chacieŭ addavać, ličyŭ Partuhalskuju impieryju najlepšaj z usich impieryj, jakaja kłapocicca pra svaich padapiečnych.
Lišnija srodki jon puściŭ na vajnu, vydatki na vajnu vyraśli da 40 pracentaŭ biudžetu, mnohim partuhalskim mužčynam treba było nie tolki adsłužyć u armii, a adpravicca mienavita ŭ Afryku na vajnu. I vajna chutka stała nie papularnaj. Partuhalija ŭ Jeŭropie stanaviłasia izhojem.
Vyrasła emihracyja z Partuhalii, vioska žyła vielmi biedna. Adnak Sałazar ličyŭ, što tolki jon lepš za inšych raźbirajecca va ŭsim, i maryŭ być hadoŭ na 20 maładziejšym.
Sałazar ahladaje most u Kaimbry. 1960-ja. Fota: Wikimedia Commons
U 1968 hodzie Sałazaru było 79 hadoŭ. Ale jon vioŭ zdarovy ład žyćcia: dobra charčavaŭsia, šmat pracavaŭ, umieŭ rabić pierapynki i adpačyvać. Dazvalaŭ sabie chiba kielich vina za abiedam, kavu nie piŭ, bo jana pavyšaje cisk, spaŭ dobra biez snatvornaha.
Usio źmianiŭ dzień 3 žniŭnia 1968 hoda.
Da Sałazara zavitaŭ jaho asabisty padołah Aŭhuštu Iłaryu — doktar, jaki apracoŭvaŭ nohi palityka. U Sałazara była chvoraja stupnia, da taho ž pačaŭ utvaracca hrybok na palcach i ŭrastać paznohci. Doktar Iłaryu pieryjadyčna prychodziŭ da staroha kiraŭnika i apracoŭvaŭ nohi. Pryjšoŭ jon i ŭ toj dzień.
Sałazar pierad pačatkam pracedur zaŭsiody lubiŭ pluchnucca na šezłonh, ale hetym razam nie raźličyŭ adlehłaść i z usiaje siły ruchnuŭ na pałatno i ŭ vyniku ŭdaryŭsia hałavoj ad padłohu. Doktar zachvalavaŭsia, ale Sałazar admachnuŭsia: «Ničoha strašnaha». Šum pačuła dona Maryja, jakaja prybiehła ŭ pakoj uschvalavanaja.
Ale Sałazar znoŭ admachnuŭsia: praź piać dzion pryjdzie asabisty doktar, tamu možna pačakać. Ale i vizit doktara Kaelju ničoha nie vyjaviŭ. Tym časam hałaŭnyja boli pačaścilisia, stała ciažka pracavać, i Sałazar pierastaŭ heta chavać ad rodnych. Jak vynik — schavany insult.
Na pasiadžeńni kabinieta ministraŭ 3 vieraśnia 1968 hoda Sałazar užo nie moh kancentravacca, ź ciažkaściu siadzieŭ. Jaho vyrašyli špitalizavać u balnicu Čyrvonaha Kryža.
Kali pavieźli ŭ balnicu, Sałazar užo nie moh adkazać na prostyja pytańni: u jakim univiersitecie jon vučyŭsia i kali skončyŭ. Vylez z mašyny, ale iści nie moh.
Ironija losu, što jaho apieryravaŭ viadomy apazicyjanier, doktar Ałvaru da Ataide. Ale doktar daŭ klatvu Hipakrata, tamu sumlenna praapieryravaŭ svajho apanienta.
Sałazar vyhladaŭ vielmi kiepska, było bačna, što jon nie tolki nie moh dalej kiravać krainaj, ale i moža chutka pamierci.
U prezidenckim pałacy sabrałasia Dziaržaŭnaja Rada ź ministraŭ i vyšejšych čynoŭnikaŭ pad staršynstvam prezidenta Amieryku Tomaša (u Partuhalii prezident maje pradstaŭničyja funkcyi). Abmiarkoŭvaŭsia ceły śpiektr pytańniaŭ, navat uźniali pytańnie, dzie i jak chavać Sałazara. Ale Amieryku Tomaš pastaviŭ kropku. Sałazar chacieŭ być pachavany na radzimie ŭ Vimijejru.
Amieryku Tomaš prapanavaŭ na pasadu premjer-ministra byłoha rektara Lisabonskaha ŭniviersiteta, viadomaha navukoŭcu-pravaznaŭcu, historyka partuhalskaj jurysprudencyi Marsełu Kaetanu. Toj pahadziŭsia.
26 vieraśnia 1968 hoda Amieryku Tomaš abviaściŭ pa radyjo i telebačańni, što Antoniu Sałazar pa stanie zdaroŭja adchilajecca ad pasady, a premjer-ministram stanovicca Marsełu Kaetanu.
Kiravańnie Sałazara skončyłasia. Jon kiravaŭ Partuhalijaj (kali brać pryznačeńnie na pasadu ministra finansaŭ z šyrokimi paŭnamoctvami) 40 hadoŭ, 4 miesiacy i 28 dzion.
Kaetanu ŭ svajoj pieršaj pramovie skazaŭ, što raniej krainaj praviŭ hienijalny čałaviek, a ciapier Partuhalijaj budzie kiravać urad, jaki składajecca sa zvyčajnych ludziej.
Kaetanu sprabavaŭ pravieści aściarožnyja reformy, prapanavaŭšy ŭmieranyja libieralnyja miery.
Što było? Adkryćcio ekanomiki dla zamiežnych inviestycyj, naładžvańnie adnosin z krainami Jeŭrapiejskaj ekanamičnaj supolnaści, pavyšeńnie sacyjalnych vydatkaŭ, pašyreńnie dostupu da adukacyi. Pry Kaetanu taksama niekalki asłabła cenzura ŚMI, skaracilisia represii tajnaj palicyi PIDE. U palityčnym žyćci mała čaho kardynalna źmianiłasia. Ale hety pieryjad atrymaŭ nazvu «marselisckaja viasna» i zasłuhoŭvaje inšaha artykuła.
Praź niekalki tydniaŭ znachodžańnia ŭ balnicy vonkavy stan Sałazara palepšaŭ, jon pačaŭ ačuńvać. 5 lutaha 1969 hoda jaho vypisali z balnicy, jon viarnuŭsia dachaty.
Ale jamu nichto nie rašyŭsia skazać, što jon adchileny ad ułady.
Tak pa darozie z balnicy da Sałazara źviarnuŭsia niejki daścipny žurnalist z pytańniem: «Što vy dumajecie pra Marsełu Kaetanu?» Sałazar, jaki nie viedaŭ pra toje, što Kaetanu amal paŭhoda kiruje krainaj, adkazaŭ: «Heta moh być vialiki palityk, jon vielmi ambicyjny, ale jon šmat času pravodzić u Lisabonskim univiersitecie».
U San-Bientu (rezidencyi) vyrašyli i dalej razyhryvać fars, ničoha nie kazać Sałazaru. Sałazar prymaŭ štodnia dvuch-troch vizicioraŭ. Heta byli ministry, siabry, hubiernatary, siłaviki, vysokapastaŭlenaje duchavienstva.
Na ŭsich ich raspaŭsiudžvaŭsia zahad Kaetanu: rabić vyhlad, što Sałazar jašče kiruje Partuhalijaj i kałonijami.
Žurnalist Marka Fierary ŭ svajoj knizie «Dyktatar, jaki pamior dvojčy. Nievierahodnaja historyja Antoniu Sałazara» piša, što čynoŭnikam navat dazvalałasia kazać hadaści pra Kaetanu i Tomaša, kab paciešyć samalubstva byłoha dyktatara.
Lubimym vydańniem Sałazara była hazieta Diario di Noticias. Dyrektar haziety Aŭhuštu de Kaštru vyrašyŭ drukavać dla svajho siabra-palityka piersanalny asobnik z «pravilnymi navinami».
U hetym asobniku drukavalisia spravazdačy ab sustrečach Sałazara ź ministrami, ab zadańniach, jakija jon davaŭ. Pra Marsełu Kaetanu nijakim čynam nie zhadvałasia, ale drukavalisia natatki z žyćcia Sałazara.
Sałazar nie lubiŭ amierykancaŭ, tamu pra vysadku na Miesiac u lipieni 1969 hoda (hałoŭnaja navina dla suśvietnaj presy i Partuhalii ciaham niekalkich tydniaŭ) u tym samym asobniku i pryvatnych razmovach Sałazaru vyrašyli nie paviedamlać, kab nie chvalavać i nie zasmučać dzieda. A radyjo i televizar jon nikoli nie lubiŭ słuchać i hladzieć.
28 krasavika 1969 hoda ŭ Partuhalii adznačałasia 80-hodździe Sałazara. Jon źjaviŭsia na publicy. Telebačańnie pakazała stareńkaha dyktatara ŭ fateli, adzin mikrafon sprava, druhi źleva. Jaho hołas dryžeŭ, jon byŭ vielmi schudnieły, błytaŭ słovy, vyhladaŭ vielmi kiepska. Heta byŭ chvory, razhubleny stary, jaki mocna zaikaŭsia.
Antoniu Sałazar 28 krasavika 1969 hoda — u svajo 80-hodździe. Fota: Wikimedia Commons
Bolš publicy jaho nie pakazvali.
Uletku 1969 hoda ŭ Lisabon pryjechaŭ karespandent francuzskaj haziety L'Aurore Rałan For, kab uziać intervju.
Sałazar uzradavaŭsia vizitu, Francyju i jaje historyju jon lubiŭ. Tamu staŭ havaryć z Foram pa-francuzsku. Sałazar dobra viedaŭ pra Francyju kanca 1960-ch, viedaŭ pra adstaŭku de Hola i pieršyja kroki Pampidu na pasadzie prezidenta. Byŭ abaznany ŭ «pražskaj viaśnie» (pra marselisckuju, nahadajem, ničoha nie viedaŭ). Ale jon ničoha nie viedaŭ pra Partuhaliju ŭzoru 1969 hoda.
Znoŭ zhadaŭ pra Kaetanu, Sałazar ličyŭ, što toj viarnuŭsia da vykładańnia va ŭniviersitecie. «Jon praciahvaje vykładać prava va ŭniviersitecie i časam piša mnie — dzielicca dumkami pra maje idei. Jon nie zaŭsiody ich uchvalaje, ale jamu nie chapaje śmiełaści mnie kazać heta. Ja zachaplajusia jaho śmiełaściu. Ale kab upłyvać na padziei, treba być va ŭradzie», — stroha reziumavaŭ Sałazar.
For byŭ šakavany. Jon ničoha nie zapisvaŭ, viarnuŭsia ŭ hatel i pa pamiaci cełuju noč pisaŭ artykuł. Numar vyjšaŭ u Francyi vielizarnym nakładam 400 tysiač asobnikaŭ i z vynasam na pieršuju staronku:
«Sałazar dumaje, što jon jašče kiruje Partuhalijaj!».
Artykuł byŭ padchopleny partuhalskimi ŚMI, ale, jak i raniej, znoŭ nichto nie rašyŭsia skazać Sałazaru praŭdu. Dona Maryja paźniej pryznavałasia, što Amieryku Tomaš niekalki razoŭ paryvaŭsia skazać Sałazaru praŭdu, ale tak i nie rašyŭsia.
U kastryčniku 1969 hoda Sałazara pavieźli brać udzieł u vybarach. Tam prosta padyšli da mašyny i Sałazar ukinuŭ biuleteń u pieranosnuju vybarčuju urnu. Jaho vyrašyli nie pakazvać publicy.
13 lipienia 1970 hoda Sałazar zachvareŭ na nyrkavuju infiekcyju, jakaja chutka raspaŭsiudziłasia na ŭvieś arhanizm, a 27 lipienia 1970 hoda pamior.
Haziety vyjšli z zahałoŭkami: «Sałazar — były kiraŭnik urada, pamior siońnia ŭ 9:15». Pachavańnie było maštabnym, ale samy ścipły dyktatar Jeŭropy zachacieŭ być pachavany na radzimie, na viaskovych mohiłkach la nievialikaj carkvy Santa-Kruš pobač z maci.
Mahiła Sałazara ŭ Santa-Kruš pobač z maci. Fota: Wikimedia Commons
Užo paśla fizičnaj śmierci Sałazara Marsełu Kaetanu sprabavaŭ bałansavać. Jon to pravodziŭ dalejšyja reformy, to ich admatvaŭ, i ŭ vyniku byŭ źmiecieny Revalucyjaj hvaździkoŭ i vysłany ŭ Braziliju.
Marsełu Kaetanu tak i nie dazvolili viarnucca ŭ Partuhaliju. Prezident Amieryku Tomaš viarnuŭsia i pakinuŭ cikavyja ŭspaminy.
U 2007 hodzie ŭ Partuhalii prajšło šyrokaje apytańnie, kaho vy ličać najvialikšym partuhalcam u historyi. I Sałazar nabraŭ 40 pracentaŭ,
daloka abyšoŭšy svajho antahanista, lidara kamunistaŭ Ałvara Kuńjała (20 pracentaŭ) i Enrykieša Marapłaŭca. Kab apytańnie było ŭ 2020-ch, jamu b kankurencyju skłaŭ Kryšcijanu Ranałdu.
Što možna pačytać pa historyi Partuhalii časoŭ Sałazara
Alaksandr Baunaŭ. Kaniec režymu, jak skončylisia try jeŭrapiejskija dyktatury (Ispanija, Partuhalija, Hrecyja). Maskva, 2022
Filipe Ribeiro Meneses, Salazar: A Political Biography.,New York:Enigma Books, 2009., p. 562
Marka Fierary. Dyktatar, jaki pamior dvojčy: nievierahodnaja historyja Antoniu Sałazara. Maskva, 2002
Anatolij Chazanaŭ. Partuhalija i jaje impieryja ŭ epochu Sałazara i Kaetanu. Maskva, 2022.
Andrej Palakoŭ. Poŭnaja historyja Partuhalii. Maskva, 2023.
«Pieršapačatkova metaj byli nie svaboda i demakratyja, a spynieńnie vajny». 50 hadoŭ tamu ŭ Partuhalii adbyłasia biaskroŭnaja «revalucyja hvaździkoŭ» — jana pakłała kaniec dyktatury Sałazara. Raskazvaje historyk Žaze Mihiel Sardzika
Režym Antoniu Sałazara pratrymaŭsia ŭ Partuhalii bolš za 40 hadoŭ. Jon staŭ dyktataram na prośbu vajskoŭcaŭ, a pad kaniec žyŭ u alternatyŭnaj realnaści — ale jaho tak i nie zrynuli
Čytajcie taksama:
