Ci ž treba dla hetaha lepšy dokaz, čym paraza BNF, jaki ŭ svoj čas pabłytaŭ Biełaruś ź Vialikim Kniastvam Litoŭskim? Słova da biełaruskaha čytača novaj «Historyi Biełarusi ad siaredziny ChVIII st. da pačatku XXI st.», što vyjšła ŭ vydavieckaj sieryi časopisa «ARCHE».
Hetaja knižka pisałasia nami na pačatku novaha tysiačahodździa, a ŭpieršyniu vydadzienaja pa–polsku była ŭ 2002 h. Pryznačałasia jana pieradusim dla polskaha čytača, ci biełaruskaha, ale z Polščy. Mienavita dziela hetaha davoli šmat uvahi my pryśviacili padziejam na daŭnim Padlaššy i bolš poźniaj Biełastoččynie, jakaja źjaviłasia pad kaniec ChVIII st., razam z padziełami Rečy Paspalitaj, śpiarša jak pruski departament, a paśla jak rasiejskaja vobłaść. Heta — małaja baćkaŭščyna aŭtaraŭ, jakija abodva biełarusy.
Niahledziačy na pryviazanaść da małoj baćkaŭščyny, asnoŭnuju ŭvahu my pryśviacili našaj Vialikaj Baćkaŭščynie — Biełarusi. Jana ŭ nas bolšaja za Respubliku Biełaruś, bo navat u maderny čas Biełaruśsiu byli terytoryi, jakija paśla volaj losu apynulisia pa–za miežami Kraju. Davoli pryhadać, što siońniašniaja Respublika Biełaruś apeluje da tradycyi BSSR, abvieščanaj pieršy raz u Smalensku.
Va ŭstupie my napisali, što budziem adstojvać pierš za ŭsio biełaruski, a nia polski punkt hledžańnia na histaryčnyja padziei, ale biez praźmiernaha šanavańnia biełaruskich histaryčnych mitaŭ.Zachar Šybieka, aŭtar recenzii na hetuju knižku [jaje polskamoŭnuju viersiju], apublikavanaj u 2002 hodzie ŭ «Biełaruskim histaryčnym ahladzie», paličyŭ navat, što my — razburalniki nacyjanalnych mitaŭ, sam pry hetym vyznačajučysia jak prychilnik ramantyčnych adnosinaŭ da minułaha.
Nam zdajecca, što roźnica tut nie pryncypovaja. My kaliści vielmi ramantyčna stavilisia nia tolki da historyi, ale i da sučasnaści, šmat enerhii pryśviacili «chadžeńniu ŭ narod» i budžeńniu jaho da samastojnaha isnavańnia. Ja. Miranovič byŭ pieršym niezaležnym biełaruskim kandydatam u polski Sojm, a A. Łatyšonak — lideram Biełaruskaha demakratyčnaha abjadnańnia, adzinaj na toj čas partyi nacyjanalnaj mienšaści ŭ Polščy. Hetaja dziejnaść jakraz i vylečyła nas ad ramantyčnaha pohladu na svoj narod i jahonuju historyju. My razumiejem, śledam za vialikim polskim historykam Juzafam Šujskim, što «falšyvaja historyja — heta nastaŭnica falšyvaj palityki».
Ci ž treba dla hetaha lepšy dokaz, čym paraza Biełaruskaha Narodnaha Frontu «Adradžeńnie», jaki ŭ svoj čas pabłytaŭ Biełaruś ź Vialikim Kniastvam Litoŭskim? Darečy,
realnaść pačatku novaha tysiačahodździa akazałasia dla nas jašče mienš ramantyčnaj, čym možna było spadziavacca.Pišam pra heta ŭ častcy, dadanaj ciapier da asnoŭnaha tekstu knižki.
My ŭdziačnyja Z. Šybieku za zaŭvažanyja im pamyłki, vypraŭlenyja ŭ hetym tekście. Pryznajem taksama, što słovy «historyja Biełarusi ź siaredziny ChVIII st. da kanca XX st. — heta historyja cyvilizacyjnaha adasableńnia ad Polščy hetaj krainy i jaje sučasnaj nacyi, jakaja tolki farmavałasia» — vyraz niedakładny, kali možna jaho zrazumieć tak, jak zrazumieŭ heta aŭtar recenzii — što ŭźniknieńnie sučasnaj biełaruskaj nacyi niepasredna źviazanaje z addaleńniem ad Polščy. My tolki zafiksavali fakt, što addaleńnie ad Polščy, zroblenaje pad ciskam Rasiei, adbyvałasia ŭ toj samy čas, kali farmavałasia sučasnaja biełaruskaja nacyja. Madernaja biełaruskaja nacyja ŭźnikła na miažy XIX i XX st. jak eŭrapiejskaja nacyja svabodnych vytvorcaŭ — sialan, u čym padobnaja była da madernaj polskaj nacyi, u apošniaj tolki bolš było siarednich i vyšejšych płastoŭ hramadztva. Na žal, na miažy XX i XXI st. Biełaruś nadalej addalałasia ad Polščy.
Krajavid Biełarusi, krainy vializnych haradoŭ i ahraharadkoŭ, ničym nie nahadvaje Polščy, dzie haradžanie pierasialajucca ŭ miastečki i vioski, a sialanie zachoŭvajuć pryvatnyja haspadarki. Biełaruś i Polšča ciapier — krainy roznych cyvilizacyjaŭ, Eŭropy i Eŭrazii, niahledziačy na vartyja ŭchvaleńnia namahańni viarnuć eŭrapiejski vyhlad centram biełaruskich haradoŭ.
Majem nadzieju, što biełaruskamu čytaču budzie cikava daviedacca, jakaja była hetaja historyja, ubačanaja vačyma biełaruskich historykaŭ ź Biełastoku.
