U Hruzii zabaranili savieckuju simvoliku. A ŭ nas kali? 31

Tym časam u Hruzii ŭčora parłamient adzinahałosna pryniaŭ «Chartyju Svabody».

Dakumient praduhledžvaje lustracyju ŭ dačynieńni da byłych savieckich śpiecsłužboŭcaŭ, partyjnaj i kamsamolskaj viarchuški. Nie-nie, ich nie rasstralajuć i nie pasodziać u turmy, jak heta chacieli b pradstavić niekatoryja našy damaroščanyja savieckija patryjoty — im prosta zabaraniajecca pracavać u parłamiencie i ŭradzie, zajmać vysokija pasady ŭ siłavych słužbach i adukacyi, być sudździami. Chaj zajmajucca pryvatnym biźniesam, zakonna bahaciejuć sabie na zdaroŭje i padymajuć ekanomiku krainy.

Lustracyja — nieabchodny praces ačyščeńnia dziaržaŭnaha aparata ad nośbitaŭ tatalitarnych mietadaŭ kiravańnia i ideałohii.

Majecca pramaja karelacyja pamiž praviadzieńniem lustracyi i paśpiachovaściu demakratyčnaj transfarmacyi krainy: chto byŭ paśpiachovy, u taho była lustracyja.

Taksama Chartyja zabaraniaje publičnaje vykarystańnie savieckaj i nacysckaj simvolik.

U dačynieńni da zabarony tatalitarnaj simvoliki ŭ mianie dvajakaje pačućcio.

U Jeŭropie nacysckaja simvolika zabaronienaja pieradusim u Niamieččynie i Aŭstryi, a taksama ŭ šerahu krain Uschodniaj Jeŭropy. Ahulna-jeŭraźviazaŭskaja zabarona svastyki, prapanavanaja niemcami, była adchilenaja (bo, naprykład, heta taksama i važny induiscki relihijny simvał). Savieckaja simvolika zabaronienaja ŭ šerahu krain byłoha kamunistyčnaha błoka, u tym liku ŭ susiednich ź Biełaruśsiu Łatvii, Polščy i Litoŭskaj Respublicy.

Nie vyklikaje ani najmienšaha sumnieva, što i ŭ Biełarusi, i ŭ Rasii nieźličonym haradam «dziaržynskam» i «vulicam lenina» pavinny być viernutyja ich spradviečnyja nazvy,

nie źviazanyja z tatalitarnaj savieckaj ideałohijaj. Usie savieckija pomniki-idały pavinny być i buduć prybranyja z centralnych płoščaŭ haradoŭ i pamieščanyja ŭ muziej, za vyklučeńniem chiba bolšaści pomnikaŭ Druhoj suśvietnaj. Asabisty pomnik — heta pieradusim simvał pašany, a nie prosta častka architekturnaha ansambla. Ani Lenin, ani Dziaržynski, ani Kalinin pašany jak minimum nie zasłužyli.

Savieckaja ŭłada i kamunistyčnaja ideałohija pryniesła Biełarusi, Ukrainie i asabliva Rasii nie mienš biedaŭ, čym nacysckaja ideałohija. Miljony zabitych i prajšoŭšych praz HUŁAH, źniščany intelektualny patencyjał krainy, kaštoŭnasnaja i maralnaja dehradacyja. Kamunizm pieratvaryŭ Rasiju ŭ syravinny prydatak raźvitoha śvieta. Siońniašni aŭtarytarny režym u Biełarusi, z savieckim ściaham i savieckim represiŭnym aparatam — pramoje, niepasiarednaje nastupstva savieckaha panavańnia.

Kamunizm naroŭnie z nacyzmam nie majuć maralnaha prava na prysutnaść u biełaruskaj ci rasijskaj palitycy.

Pakul palitbiuro nibyta demakratyčnaj biełaruskaj partyi «Spraviadlivy śviet» nie budzie chadzić u pieršych šerahach na šeści na Dziady — i nie budzie asabista i demanstratyŭna ŭdzielničać u dobraŭładkavańni Kurapataŭ, jana maralnaha prava ŭdzielničać u palitycy taksama nie maje, u hetym majo ćviordaje pierakanańnie.

Ale ci varta zabaraniać publična vyviešvać saviecki ściah ci chadzić u biezhustoŭnych hopnickich majkach ź siarpom i mołatam?

Mnie padabajecca anhielski ci amierykanski padychod da spravy:

u ZŠA i Brytanii niama zakonadaŭčaj zabarony na publičnuju demanstracyju ani savieckich, ani nacysckich simvałaŭ. Nikomu nie zabaroniš być durniem

i mieć durnyja dumki, i nikomu nie zabaroniš prytrymlivacca durnych idej kštałtu kamunizma, nacyzma, sacyjał-demakratyi (žartuju) i hetak dalej. Inšaja reč, što jak tolki čałaviek u ZŠA ci Brytanii pasprabuje svaje durnyja idei realizavać u žyćci — pajści bić kahoś pa nacyjanalnym ci kłasavym pryznaku — voś tady jon daviedajecca, što daŭno byŭ na ŭliku adpaviednych słužbaŭ, i atrymaje pa ŭsioj strohaści.

Pahatoŭ

durnych tatalitarnych ideałohij i kryvavych histaryčnych epochaŭ zašmat, prasłaŭlać usich ich nie zabaroniš.

Kali zabaronieny Hitler, čamu nie zabaronieny Stalin? Kali zabaronieny Stalin, čamu nie zabaronieny Mao? Kali zabaronieny Mao, ci nie zabaranić jakohaś Piatra I ci Ivana Žachlivaha? Niekatoryja prapanujuć i praroka Muchamada zapisać u ekstremisty.

Mabyć maje sens časovaja zabarona, na hadoŭ 50, pakul nie źmienicca pakaleńnie i nie adamre tatalitarnaja savieckaja inercyja ŭ hałovach ludziej. Chacia dla zmahańnia z hetaj inercyjaj

zabarona tych ci inšych simvałaŭ jaŭna nie źjaŭlajecca centralnaj rečču.

Aleś Čajčyc

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH