Niazručnaje pytańnie zadać lohka. A kandydataŭ pytajuć, zdajecca, pra adno i toje ž. Zdajecca, sam mahu adkazvać za kožnaha. Mnie cikava pasprabavać asprečyć ich tezisy. Nu, abo pahladzieć tudy, kudy jany sapraŭdy nie chočuć hladzieć.
Kožnamu kandydatu prapanuju adkazać na «niazručnyja pytańni». Heta tyja pytańni, na jakija ja nie viedaju, jak jany adkažuć. Tolki i ŭsiaho nu, amal ničoha asabistaha i biez kryŭdaŭ.
Pieršym pahadziŭsia Ryhor Kastusioŭ, dziakuj jamu za heta vielizarny i maja pavaha. Astatnija abiacali padumać, dumajuć. «Niazručnyja pytańni» — jany takija. Tut padumać treba…
Kałaž @lipkovich.livejournal.com — Dapuscim, BNF siońnia, BNF 10 hadoŭ tamu i BNF siaredziny
— Zrazumieła, što pačatku
— Tady hladzicie, vy kažacie, što na vybarach Kastusiovu realna ŭziać 30% hałasoŭ. Darečy, heta kankretna vam ci apazicyi naohuł?
— Kankretna mnie, jak pradstaŭniku partyi BNF.
— 1994 hod. Zianon Paźniak, sam Paźniak, viedajecie kolki ŭziaŭ hałasoŭ na vybarach prezidenta?
— Niedzie 18%
— 12,9%. I BNF tady byŭ nie ciapierašni. A Paźniak uziaŭ u dva razy mienš, čym raźličvajecie vy. Tolki ŭ mianie nie sychodzicca?
— Viedajecie, siońnia hramadstva padzialiłasia tak: niedzie 30% — addanyja prychilniki Łukašenki, tak? 30% — prychilniki apazicyi, i 40% — heta ludzi, jakija nie vyznačylisia. Ja vam skažu: u rehijonach inšaj partyi, akramia BNF, ludzi amal nie viedajuć, słova «apazicyja» ludzi atajasamlivajuć z BNF. Voś tyja 30% prychilnikaŭ apazicyi, sama vierahodna, buduć hałasavać za BNF.
Na sustrečy ź ludźmi ja naziraŭ za tymi, chto nie vyznačyŭsia. I viedajecie, całkam mahčyma minimum 15% hetych ludziej pieraciahnuć pad svoj bok. Mienavita na bok BNF.
— Vy viedajecie, chto hetyja ludzi?
— Tak.
— Nu i chto jany?
— Ja skažu lepš, chto nie papadaje pad hetuju katehoryju: piensijaniery i ludzi z najnižejšym uzroŭniem žyćcia. Taki paradoks: čym horš žyvieš, tym bolš za prezidenta.
My ŭ pikietach ź siabrami hrupy navat ab zakład bilisia: voś idzie čałaviek, ja kažu — nie, heta nie naš elektarat, heta elektarat ułady. Chłopcy sa mnoj spračajucca, kali havaru — nie, heta nie našy. A padychodziać da nas i pačynajuć: aaaa, BNF, aaaa, apazicyja…. Chłopcy tady śmiajucca.
Voś davajcie tak: z 40% tych, chto nie vyznačyŭsia, my 15% možam uziać, partyja BNF? Tak, Možam!
— Tolki nie razumieju — čym možacie? Hetyja 40% užo hałasavali na vybarach 2001 i 2006 hadoŭ. Viedajecie, za kaho?
— A nichto nie viedaje. Viedajuć tolki staršyni ŭčastkovych kamisij. Navat Jarmošyna, mahčyma, nie viedaje.
— Voś mienavita — nichto nie viedaje. Pry hetym apazicyja kožny raz kaža, što jana prajhraje nie vybary, a padlik hałasoŭ.
— Całkam zhodzien.
— Vy nie dapuskajecie, što apazicyja prajhrała i vybary taksama?
— Nie, nu, ja zhodny, što Łukašenka tyja vybary i vyjhraŭ. Ale va ŭsiakim razie, nie 6% nabirali našy kandydaty. I zaraz mnie mohuć napisać 2%, ale heta nie značyć, što stolki za nas hałasuje.
— Šmat razoŭ čuŭ heta ad apazicyi. Viedajecie, časam kab vyjhravać, spačatku treba pryznać svaju parazu. A to ŭpeŭnieny, što taki vydatny, a prosta nie dajuć vyjhrać hetyja Jarmošyny. Apazicyja hatovaja pryznać, što choć by adny vybary jana prajhrała?
— 2001 hod my adnaznačna prajhrali. Tam tolki sprečna, kolki pracentaŭ nabraŭ Hančaryk. Ja zhodzien, što, moža, Łukašenka nabraŭ 52% ci 55%. Kaniečnie, jon vyjhraŭ.
— A z
— Taksama zhodzien. Ale ja vam pryviadu prykład: kali ŭdzielničaŭ u 2008 hodzie ŭ parłamienckich vybarach. Škłoŭskamu rajvykankamu daviali: kali Kastusioŭ pa aficyjnych dadzienych atrymaje 20% hałasoŭ, heta budzie dla vas paraza. Usio roŭna ja prajhravaŭ by, ale nie: mienš za 20% treba. Mnie pakinuli 10%.
— Dapuscim, uziali b vy 30%. Vam ad hetaha lahčej?
— Ja viedaju, što ŭziaŭ bolš. U horadzie Škłovie vyjhraŭ ja i ŭ Białyničach taksama, u rajonach prajhraŭ. Razumiejecie?
— Voś vy kažacie: my pavinny vyjści na płošču, kab abaranić «sapraŭdnyja vyniki vybaraŭ». A jakija jany — nichto nie viedaje. Ale viedajecie, što buduć niesapraŭdnyja. Heta nie nahadvaje vam pazicyju čałavieka, jaki kaža ab tym, što prajhraje, i apraŭdvaje siabie zahadzia? U hetym niama słabaści?
— Tut słabaści niama. Chaj ja prajhraŭ, ale ja chaču viedać sapraŭdnyja vyniki.
— A jakim vynikach vy pavierycie? Voś u čym prablema! Vy ž vyjdziecie na płošču, kali voźmiecie i bolš za 35%! Abo zadavolić?
— Tut sens jaki: kali na padlik hałasoŭ buduć dapuščanyja našyja pradstaŭniki i vybary buduć, naprykład, jak na Ukrainie, tam kožny biułeteń padymali i kazali — heta za Janukoviča, heta — za Cimašenku — nijakich pytańniaŭ ja zadavać nie budu! Skažu: nu što ž.
— Vam važna ŭbačyć, što pracedura adpaviadaje…
— Tak! Voś heta i jość adstojvańnie sapraŭdnych vynikaŭ vybaraŭ.
— Kali z hetym budzie ŭsio dobra, a vynik nie 30%, a 5%, z vynikami pahodziciesia?
— Nu što ž, mnie z hetym zastaniecca pahadzicca.
— Jak vy dumajecie, kali za vas buduć hałasavać na vybarach, hetyja ludzi buduć hałasavać za palityka Kastusiova abo za lehiendarnuju partyju BNF?
—
— Mahčyma, bolš za BNF.
— I heta nie kryŭdzić vas jak palityka?
— Ja nie chaču być čałaviekam nie ad ziamli, ja realna aceńvaju svaje šansy jak palityka, jak Ryhora Kastusiova. Maja viadomaść asabistaja nie bolšaja za inšych kandydataŭ, akramia Łukašenki. I nie tamu, što ja taki kiepski, prosta takija ŭ nas mahčymaści. Niama telebačańnia, radyjo…
— Zdajecca, u
— Tut jašče nie viedaju, jak Paźniak hraje: na plus ci na minus.
— Voś darečy, imidž BNF siońnia bolš pazityŭny ci niehatyŭny? Byŭ ža i taki čas, kali niehatyvu było bolš, dziaciej vami pałochali.
— Było takoje. Siońnia, dumaju, na adnym uzroŭni. I stanoŭčy, i admoŭny.
— A ŭ prezidenta?
— U prezidenta, kaniečnie, bolš stanoŭčy.
— A ci jość u apazicyi taki palityk, u kaho pazityŭny imidž bolšy?
— Viedajecie, nie zadumvaŭsia, pakul nie zapytali. Razumiejecie, u čym majo adroźnieńnie ad inšych kandydataŭ: ja raźličvaŭ na rejtynh BNF, na imidž BNF. Raskrucić asobu Ryhora Kastusiova za taki karotki termin vielmi składana. Tamu ničoha strašnaha niama, što my abapirajemsia na imidž BNF.
Dla prykładu mahu pryvieści vam takija rečy. Siabra partyi, jaki kiravaŭ zboram podpisaŭ u Kaściukovičach, Mikoła Małachaŭ, kaža mnie: ja sam ździviŭsia, što mnohija ŭ Kaściukovičach pačali vykazvacca, što BNF — heta kruta! Asabliva moładź. Sa słovami «BNF — heta kruta» stavili podpisy! Heta ŭschodniaja častka Mahiloŭskaj vobłaści.
Ja pomniu, jak my spračalisia ź Viačorkam na pačatku
— Jany kažuć, čym BNF — kruta?
— Viedajecie, za što pavažajuć BNF? Za toje, što my, jak dziacieł, dziaŭbiem u adnu kropku.
— I, napeŭna, BNF taksama pavinna mianiacca. Navat miehałozunh «Žyvie Biełaruś!» lehiendarny, ale ci jość u vas łozunh vybarčaj kampanii? Ułady i tyja farmulujuć kožnyja 5 hadoŭ novy łozunh, a BNF — nie!
— Štab prapanovy pa ŭlotkach źbiraje. Jość daručeńnie kožnamu z udzielnikaŭ štaba svaje prapanovy zrabić, u tym liku pa łozunhach. Ale dla mianie «Žyvie Biełaruś!» — heta, jak kažuć, kruta!
— Vam nie zdajecca, što vy žyviacie časami BNF siaredziny
— Nu, moža być, u niejkaj stupieni tak, ale ŭ našaj prahramie my ničoha novaha nie prydumajem. Prahrama partyi BNF abapirajecca jašče na prahramu BNF «Adradžeńnie». Heta dobraja prahrama.
Siońnia navat ułada našyja ekanamičnyja prapanovy realizoŭvaje. Praŭda, vydaje za svaje, a BNF heta ahučyŭ jašče ŭ pačatku
— Jašče vy kažacie pra dobryja adnosinach z Rasijaj, tak?
— Tak, dobrasusiedskija.
— Ciapier pahladzicie, z čaho hetyja vašy «dobrasusiedskija adnosiny» pačynajucca: raździrajem sajuzny dahavor, zatym tudy ž pasyłajem Mytny sajuz, vychodzim z ADKB i pazbaŭlajem rasijskuju movu statusu dziaržaŭnaj, stavim pytańnie ab nacyjanalizacyi «Biełtranshaza». Vydatny pačatak!
— Adkažu. Isnujuć dźvie krainy: Biełaruś I Rasija. Adnosiny pamiž kiraŭnictvam krain vielmi daloka zajšli. Ja nie kažu pra adnosiny pamiž ludźmi, alo maje asabistyja nazirańni: u Biełarusi pačali narastać antyrasijskija nastroi, a ŭ Rasii — antybiełaruskija.
Ja pačaŭ zadavacca pytańniem — čamu? Adnosiny kiraŭnictva niechta ŭmieła prajecyruje na adnosiny pamiž narodami. Heta nienarmalna.
My nikoli nie havorym admoŭna pra rasijski narod. My zaŭsiody vykazvajemsia pra palityku Kramla. A ciapier davajcie acenim situacyju. Dziakujučy kamu Łukašenka zastaŭsia pry ŭładzie ŭ 1996?
— Dziakujučy apazicyi…
— Nu, u niejkaj stupieni tak. Ale asnoŭnaja zasłuha — Kreml. Dziakujučy kamu Łukašenka stolki hadoŭ trymajecca va ŭładzie, i siudy iduć ulivańni? Tyja 50 miljardaŭ rasijskija — kudy jany pajšli? Ci ž niechta viedaje? Heta niepadkantrolna! Ale ž pazyki treba addavać.
— Davajcie vierniemsia da adnosinaŭ z Rasijaj. Lubaja kraina, ź jakoj vy razarviecie ŭsie raniejšyja damoŭlenaści, navat kali heta nie Rasija, budzie ŭ šoku.
— My adnaznačna suprać sajuznaj dziaržavy. Dy jaje i niama. Nie moža isnavać štości, kali heta stvarajuć dva subjekty, i ŭ kožnaha svaje mety. Roznyja!
Rasija sama nie viedaje, jak być u dačynieńni da Biełarusi. My dla Rasii — jak čamadan biez ručki — škada kinuć i nieści ciažka. Vy pra heta nie zadumvalisia?
— I što vy z hetym čamadanam zrabić chočacie?
— Ručku.
— Tut nie zrazumieŭ. My dla Rasii staniem zručnym čamadanam, z ručkaj?
— Nie zusim dobraje paraŭnańnie, treba pryznać. Tut chutčej čamadan biez ručki nie Biełaruś, a taja sajuznaja damova, ADKB…
Moža, jašče Rasija sama skaža dziakuj. Šturšok ad Biełarusi, kali ja stanu prezidentam, dapamoža Rasii raźviazać hety vuzieł. Kali my stvarajem Mytny sajuz, nachrana tady sajuznaja dziaržava? Jana prahłynajecca Mytnym sajuzam.
— Ale i Mytny sajuz taksama prybirajecie! Jak vam taki varyjant: źvieści adnosiny da techniki: prapisali praviły, vykanali praviły. Nie — spyniajem, tamu što heta nie pracuje! A nie z pryncypu, tamu što heta Rasija.
— Dobra. Kali dla Biełarusi heta budzie vyhadna, takija kantakty budziem trymać. Ale adzin i druhi bok pavinnyja vykonvać abaviazki.
— Dapuscim, vy prychodzicie da ŭłady. Situacyja ekanamičnaja nie supier. Z čaho pačynaje novaja ŭłada? Jana viartaje krainu ŭ 1996 hod: viartaje Kanstytucyju 1994 hoda. Heta amal palityčny kryzis.
— Čamu? — Niemahčyma tak prosta ŭziać i skasavać 15 hadoŭ z usimi hetymi dekretami — heta raz.
— Kali čałaviek ździejśniŭ złačynstva, jon pavinien adkazać.
— Tolki hety čałaviek — lidar apazicyi. Vam heta ničoha nie nahadvaje? Darečy, viedajecie, chto ź ciapierašniaj apazicyi budzie ŭ apazicyi da vas jak da ŭłady?
— Mahu ŭjavić.
— Dadajcie tudy hety dziŭny parłamient! Z takim parłamientam u vas, viadoma, usio atrymajecca…
— Jość navat prapanova viarnuć apošni Viarchoŭny Saviet
— Heta naŭrad ci, mnohija deputaty admoviacca. Mnie kožny raz čamuści zdajecca, što apazicyja da kanca nie pradumvaje, što dalej. Viernieciesia niekudy ŭ
— Ale rabić niešta treba. Ja inšaha rašeńnia hetaj prablemy nie baču, jak viartańnie Kanstytucyi 1994 hoda. Kali my kažam pra pabudovu pravavoj dziaržavy, treba pačynać z pravavoha pola. U nas ciapier usio trymajecca na ŭkazach, dekretach. Heta nienarmalna!
— Pavodle kanstytucyi 1994 hoda, hubiernatary nie abiralisia. Tak što mała viartacca da raniejšaj Kanstytucyi, daviadziecca i jaje mianiać! Dumali pra heta?
— Tak. Treba pierachodzić na vybary, treba zapuskać miechanizm miascovaha samakiravańnia. Vy z aściarohaj razhladajecie varyjant viartańnia da Kanstytucyi 1994 hoda…
— Mnie pracedurna robicca błaha. I nie dumaju, što Kanstytucyja 1994 hoda — idealnaja dla našaj krainy.
— Moža, nie idealnaja, ale źmienienaja jana była niezakonna, refierendum nie pryznany, Viarchoŭny Saviet razahnany. Tady pra što my kažam? My musim viarnucca nazad.
— Dapuscim, hetyja vybary apazicyja vyjhraje, nastupnyja — prajhraje. Iznoŭ viartajem Kanstytucyju 1996 hoda. Heta taki praces, jaki kali pačać — nie spyniš. Napeŭna, pavinny być inšyja varyjanty…
— Ja pakul nie baču. Ale kali my nie pryznajem tyja refierendumy, to startavaj našaj pazicyjaj zastajecca Kanstytucyja 1994 hoda. Inšaha varyjantu ŭ nas pakul niama.
— Pry vas buduć refierendumy?
— Nie, adnaznačna. Navošta jany? Kali adbudziecca padzieł uładaŭ, parłamient budzie pracavać sam sabie, prezident sam sabie, sudy sami sabie. Vykonvaj zakony i dastatkova!
— A voś inšyja kandydaty prapanujuć mianiać Kanstytucyju na refierendumach…
— I zaŭsiedy prezident budzie mieć administracyjny resurs, znoŭ praviaduć toje, što patrebna prezidentu. Jość roźnica — kali refieriendum sychodzić ad naroda, ad zboru podpisaŭ. A kali ad adnoj asoby — zusim inšaje. Tamu ja nie źjaŭlajusia prychilnikam refierendumaŭ.
— Jašče nie razumieju: vy, zdajecca, suprać zališniaha ŭmiašalnictva dziaržavy ŭ ekanomiku, ale pry hetym i suprać taho, kab łamać isnuju sistemu?
— Adrazu nie łamać.
— Tak, a jak vy dziaržavu prybieracie z ekanomiki?
— Pastupova. Lubaja reforma pryvodzić da rezkaha padzieńnia uzroŭniu žyćcia i vytvorčaści. Novaja ekanamičnaja palityka, značyć, na pačatkovym etapie hetuju sistemu zachavaje. Navat niahledziačy na toje, što ŭ mianie inšyja dumki pra hetuju sistemu. Klučavyja pradpryjemstvy pavinnyja zastavacca ŭ dziaržaŭnaj majomaści. Adnaznačna. Pačynać treba z raźniavoleńnia rynku.
— A viedajecie, žurnalisty pakutujuć ad takoj prablemy: niama da kaho źviarnucca pa ekśpiertnaje mierkavańnie. U krainie try ekanamisty mohuć razvažać, analizavać. Zatoje ŭ nas dziasiatak kandydataŭ u prezidenty — i ŭ kožnaha hatovy prem'
— Na pasadu prem'
— Snapkova??? U nas užo pačynajecca ziamlactva?
— Nie, naadvarot, ja pavinien na jaho ŭ hetym sens hladzieć skosa. My sa Snapkovym pa adnoj Škłoŭskaj akruzie vyłučalisia ŭ abłasny saviet.
Kali zdolny vykonvać abaviazki — niama prablem. Snapkoŭ zdolny, ale ŭ jaho zaviazanyja ruki. A ja za toje, kab takim ludziam raźviazać ruki. Bolš skažu, mnohich ludziej viedaju z kamanda Łukašenki, i tych, što pracujuć na bolš nizkich pasadach. Nielha, kali čałaviek varty i zdolny, ale pracuje pry hetym na režym, dumać pra jaho kiepska.
Vy jašče zapomnicie takoje: źmiena ŭ luboj struktury administracyjnaha aparatu na 30% adnačasova — kryzis hetaj struktury. Heta zakon, ja dabra heta viedaju.
— Kiraŭnik Nacbanka…
— Prakapovič, u jaho kłasnaja kamanda.
— Tut prablema. Prakapovič admovicca, jon daŭno pierasiedzieŭ limitavy ŭzrost dziaržsłužboŭca. I z čaho vy ŭvohule ŭziali, što ŭsie hetyja ministry buduć na novuju ŭładu pracavać?
— Ja dumaju, pahodzicca. Prakapovič tak, napeŭna pojdzie na piensiju, ale kamanda zastaniecca. Zadača kiraŭnika — sabrać kamandu profi. Tam kłasnaja kamanda, chaj pracujuć.
— Dyk i prezident Łukašenka ničoha taki menedžar. Heta ž jon pastaviŭ na Prakapoviča…
— Ja ž nie kažu, što ŭsio kiepska ŭ Łukašenku.
— Heta vielmi zručna. Prychodzić, značyć, apazicyja i kaža — usio fihnia, ale kamandu hetuju pakiniem! Jany — profi! A svaja krutaja kamanda dzie? Kolki ministraŭ pakiniecie, bolš za pałovu?
— Nie, chutčej za ŭsio, nie. My skarocim amal napałovu ministerstva.
— A možacie nazvać budučych ministraŭ ź inšych palityčnych partyj?
— Naprykład, Milinkievič, ja hatovy pracavać z Ramančukom, z Rymašeŭskim, pryhladajusia dy Michaleviča.
— Voś vy ich nazyvajecie, a ja nie viedaju, jakija heta ministerstvy. Ministraŭ u ich štości nie baču.
— Nu, moža być, namieśniki ministraŭ. Ja nie lublu zabiahać napierad, heta nie zusim pravilna…
I my jašče pahavaryli z Kastusiovym ab tym, ci nie mimikruje jon pad Milinkieviča (nu, mnie tak padałosia), ci jość u jaho halštuk nie čyrvonaha koleru, i navat čamu jon dumaje, što nie varta admaŭlacca ad budaŭnictva ahraharadkoŭ. Čałaviek jon dobry, mnie spadabaŭsia. I rašučy, jak BNF.
