Kožny hod u krainie rehistrujecca 250–300 vypadkaŭ atručvańnia hrybami. Najbolš prablemnaj z hetaj pryčyny źjaŭlajecca vosień, asabliva vierasień. Mienavita na hety čas prychodzicca pik zboru hryboŭ i robiacca hrybnyja narychtoŭki na zimu.
A hrebavańnie niekatorymi praviłami moža pryvieści da taho, što zakatki i zakrutki stanuć pryčynaj atručvańnia i ŭ zimovy pieryjad.
Pa svajoj ciažkaści vostryja atručvańni hrybami zajmajuć viadučaje miesca siarod usich niebakteryjalnych charčovych atručvańniaŭ. Zachvorvańnie, jak praviła, pačynajecca raptoŭna, časta nočču, praz 3–12 hadzin paśla ŭžyvańnia hryboŭ. Kliničny malunak na pačatkovych stadyjach zachvorvańnia vyhladaje tak: rezki bol u žyvacie, mocnaja rvota, panos, słabaść, hałaŭny bol. Potym da hetych simptomaŭ mohuć dałučycca sutarhi, halucynacyi, tryźnieńnie. Śmiarotny zychod pry atručvańniach niejadomymi hrybami dasiahaje 25–50 pracentaŭ vypadkaŭ. Kali ŭ ježu trapiŭ muchamor, pad uździejańniem ałkałoidaŭ, jakija hryb utrymlivaje, raźvivajecca ruchalnaje ŭzbudžeńnie, uźnikajuć halucynacyi. Na pačatkovaj stadyi atručvańnia blednaj pahankaj chvoryja ŭschvalavanyja, niespakojnyja.
Adnak atrucicca možna nie tolki jadavitymi pa svajoj pryrodzie hrybami, ale i tak zvanymi
Daŭmoŭna-jadomych adnosiacca niekatoryja vidy syraježak, śvinuški, smaržki, vaŭnianki, čarnuški. Jany ŭtrymlivajuć smołapadobnyja rečyvy i mohuć vyklikać hastraenteryt — zapaleńnie straŭnika i tonkaha kišečnika.
Užyvać u ježu
Uvohule
Asablivuju ŭvahu treba źviarnuć na toje, što jadomyja hryby pry niespryjalnych ekałahičnych umovach (pablizu pramysłovych pradpryjemstvaŭ i aŭtamabilnych tras, u radyjeaktyŭnych zonach) stanoviacca taksičnymi, bo nazapašvajuć u vysokich kancentracyjach rtuć, śviniec, kadmij i inšyja ciažkija radyjeaktyŭnyja rečyvy.
Treba pamiatać, što hryby — pradukt, jaki chutka psujecca, tamu ich treba pierabrać i adsartavać adrazu. Pierabirajučy hryby, nieabchodna vykidvać staryja, bo pry ich stareńni ŭ tkankach adbyvajucca składanyja chimičnyja pracesy z utvareńniem jadavitych rečyvaŭ. U starych hrybach, navat takich, jak biełyja, padasinaviki, padbiarozaviki, pakolki jany ŭtrymlivajuć białki i tłuščy, u pracesie stareńnia ŭtvarajucca vysokataksičnyja spałučeńni. Sarciroŭkaj i hatavańniem hryboŭ pavinny zajmacca tolki darosłyja. Baćkam taksama nieabchodna viedać, što hryby pavinny być vyklučany z racyjonu dziaciej da troch hadoŭ.
Nie varta kuplać hryby va nieŭstanoŭlenych miescach. Zusim vidavočna, što tut nie budzie harantyi jakaści i biaśpieki. A voś na rynkach usia pradukcyja padlahaje abaviazkovamu kantrolu, što dapamoža zastrachavacca ad niepryjemnaściaŭ.
Hryby vałodajuć zdolnaściu pahłynać z navakolnaha asiarodździa i nazapašvać taksičnyja rečyvy ŭ kancentracyjach, jakija ŭ niekalki razoŭ pieravyšajuć utrymańnie ich u hlebie, vadzie, raślinach, tamu ŭsie hryby nieabchodna advarvać, a advar źlivać. Taksama biez papiaredniaha advarvańnia nie varta smažyć hryby.
Haspadyniam miedyki nahadvajuć, što pry narychtoŭcy zapasaŭ na zimu lepš nie kansiervavać hryby pad ščylnaj nakryŭkaj, a zamarynavać ich ci zasalić.
Marynavać rekamiendujecca jadomyja hryby bieź jedkaha smaku miakaci: trubčatyja (biełyja, padbiarozaviki, maślaki i h. d.) i płaścinčatyja (šampińjony, taŭstuški, lisički, apieńki, zialonki). U zasoł dapuskajucca ŭsie jadomyja hryby. Płaścinčatyja hryby — tolki paśla papiaredniaj apracoŭki: ich zamočvajuć, dvojčy advarvajuć pa 20 minut.
Pry padazreńni na atručvańnie hrybami treba vyklikać «chutkuju dapamohu». Pozna (na
Što rabić da prychodu ŭrača? Pierš za ŭsio nieabchodna pramyvańnie straŭnika: dajcie paciarpiełamu vypić 5–6 šklanak vady ci małaka. Potym, razdražniajučy palcam ci čajnaj łyžkaj korań jazyka, vykličcie rvotu. Hetu praceduru možna paŭtaryć 3–5 razoŭ, pryčym u ciopłuju vadu (nie haračuju!) dabaŭlać možna pitnuju sodu, pa adnoj čajnaj łyžcy na šklanku vady. Možna dabaŭlać taksama syry jaječny białok, źmiašaŭšy jaho dobra z vadoj. Pramyvańnie možna pravodzić z dapamohaj ščołačnaj minieralnaj vady, źlohku padahretaj. Chvoraha varta pakłaści ŭ łožak, prykłaści da jaho ruk i noh ciopłyja hrełki, davać jamu bolš pić, a pry rezkaj słabaści — mocnuju ciopłuju harbatu ci advar ramonku.
Volha ŠAŬKO.
