Skryny videa TB
Hałoŭnaje — pierasiedzieć niepryjemnaści
Historyk, palityčny ahladalnik Alaksandr Frydman zaŭvažaje, što zvonkaje maŭčańnie biełaruskaj prapahandy ŭ adkaz na rezanansnyja padziei — heta ŭžo tendencyja. Uziać dla prykładu historyju z Viktaram Babarykam, jaki trapiŭ u balnicu i pra stan jakoha praktyčna ničoha nie viadoma ciapier.
«My tak i nie daviedalisia, što ź im zdaryłasia, ci žyvy jon uvohule. Prapahanda pierasiedzieła hetuju temu, jak sprabuje pierasiedzieć niepryjemnuju dla siabie temu z vybucham na čyhuncy ŭ Branskaj vobłaści, dzie mahli paciarpieć biełaruskija čyhunačniki».
«Prapahandzie dadzieny vidavočny zahad pierakryvać, pierabivać dalikatnyja prablemy inšymi temami, — dadaje Frydman. — Ab Pratasieviču ciapier dziaržaŭnaja prapahanda amal nie piša, što aznačaje, na moj pohlad, što jon pa-raniejšamu znachodzicca ŭ padviešanym stanie. Aficyjnyja ŚMI paviedamili tolki, što da razhladu apielacyi jon zastajecca pad chatnim aryštam. Sami prapahandysty nie viedajuć, čym usia sprava skončycca, tamu, mahčyma, i dadzieny zahad Pratasieviča nie čapać».
Raman Pratasievič. Fota: BiełTA
U Rasii ž dziaržaŭnyja miedyja zvyčajna reahujuć i na niepryjemnyja dla ich temy. Čym abumoŭlenyja takija roznyja pavodziny sajuźnikaŭ pa prapahandzie?
«Heta samaje važnaje adroźnieńnie biełaruskaj prapahandy ad rasijskaj. Biełaruskaja prapahanda na 100% znachodzicca pad kantrolem: jana nie maje nijakaj samastojnaści, usia jaje dziejnaść prachodzić u adnym rečyščy, — miarkuje Alaksandr Frydman. — U Rasii situacyja vyhladaje trochi inakš: tam isnuje značny kantrol z boku dziaržavy, ale nie tatalny. Tamu mnohija niepryjemnyja dla Rasii rečy, jakija ŭ Biełarusi trapili b pad zabaronu, tam usio-taki vychodziać u publičnuju prastoru».
Analityk Media IQ Paŭluk Bykoŭski tłumačyć pavodziny prapahandystaŭ roznaj situacyjaj u Biełarusi i Rasii:
«U Rasii jašče zastałasia iniercyja isnavańnia libieralnych miedyja, jany nie poŭnaściu źniščanyja ŭ krainie, i jany, prynamsi, dastupnyja ŭ internecie. Ich upłyŭ nie toje kab vialiki, ale ichniaje isnavańnie prymušaje reahavać na niekatoryja pytańni. Francuzski sacyjołah Pjer-Iŭ Šarol vydzialaŭ try vidy infarmacyi ŭ zaležnaści ad jaje funkcyi: zadadzienuju, vymušanuju i niejtralnuju. To-bok libieralnyja vydańni vyklikajuć vymušanuju reakcyju: całkam zapluščvać vočy na niepryjemnyja padziei nie ŭdajecca.
Nie skažu, što ŭ Rasii vymušanaja reakcyja dziejničaje zaŭsiody: tam daŭno stała tabu ŭpaminańnie Navalnaha, ale kali zdarajecca vybuch, to jany musiać na jaho reahavać, chacia mohuć užyvać eŭfiemizmy, naprykład, vybuch nazyvajuć chłapkom, — kaža ekśpiert.
— U biełaruskaj situacyi tyja, chto kiruje prapahandaj, upor robiać na kiravańni televizaram — i heta samaje hałoŭnaje. Tamu vielmi časta jany nie ličać patrebnym štości zaŭvažać.
Aprača taho, kali ŭ Biełarusi niedziaržaŭnyja miedyja faktyčna źniščanyja dubinkaj i turmoj, to ŭ Rasii byŭ i jość šerah niedziaržaŭnych miedyja, jaki ŭjaŭlaje saboj šmat adcieńniaŭ šeraha: chto adlustroŭvaje pazicyju adnoj bašni Kramla, chto — inšaj. U Biełarusi kiroŭny režym kansalidavany, hrup upłyvu na miedyja nie isnuje, tamu jon pastupaje prykładna adnolkava».
Tak u adnym ź siužetaŭ BT vyhladali «členy «Viasny», jakija ačarniali Alesia Bialackaha. Skryn videa BT
Jašče adno adroźnieńnie prapahandy — umoŭnaja «samastojnaść», jakuju mohuć sabie dazvolić miedyja.
«U Rasii šmat prapahandy robicca na tak zvanym aŭtsorsinhu ci ŭ formie farmalna niezaležnych ad dziaržavy miedyja: «Moskovskij komsomolec», «Komsomolskaja pravda». Jany mohuć dazvolić sabie vostryja vykazvańni, jakija «Rośsijskaja hazieta» i inšyja dziaržaŭnyja haziety ličać niedazvolenymi, chacia miežy mahčymaha ŭ Rasii apošnim časam značna pašyrylisia, — kaža Paŭluk Bykoŭski, majučy na ŭvazie svabodu łajanki, a nie svabodu słova. — U Biełarusi niedziaržaŭnych vydańniaŭ, jakija b vykonvali takuju funkcyju, faktyčna niama. Hetaja častka prapahandy robicca praz telehram-kanały i tak zvanyja aŭtarskija pieradačy. Pry nieabchodnaści zaŭsiody možna skazać: heta pazicyja Azaronka, ale nie pazicyja dziaržavy», — ličyć Bykoŭski.
Biełaruskaja prapahanda robić staŭku na TB. Fota: «Naša Niva»
Sproščanaja sistema dziaržprapahandy, stryžniem jakoj jość televizar, taksama adroźnivaje biełaruskuju sistemu ad rasijskaj.
«U Biełarusi isnuje try dziaržaŭnyja telekanały, piatok vydańniaŭ nacyjanalnaha ŭzroŭniu, abłasnyja haziety — usio heta ŭ vačach režymu vyhladaje adładžanaj sistemaj. Ale ŭ internecie tak nie atrymlivajecca. A ŭ Rasii pracujuć na ŭsich mahčymych placoŭkach i vydatkoŭvajuć na heta hrošy. Toj samy Uładzimir Sałaŭjoŭ raniej vielmi aktyŭničaŭ na YouTube, a ciapier na inšych placoŭkach, stvoranych u Rasii na zamienu YouTube».
Kaho absłuhoŭvaje prapahanda
Alaksandr Frydman miarkuje, što biełaruskaja prapahanda krucicca vakoł pažadańniaŭ adnoj piersony, aŭdytoryja biełaruskaj prapahandy — vyklučna Łukašenka:
«Usia prapahanda aryjentujecca na patreby i husty adnaho čałavieka, usio pišacca i robicca tolki dla adnaho čałavieka — heta i jość sapraŭdnaja aŭdytoryja prapahandy, mienavita jamu i treba spadabacca. Usia pisanina, zrazumieła, nie čytajecca, ale aryjentacyja na jaho myśleńnie prysutničaje.
Łukašenka sa špicam na chakiei. Fota: «Puł pieršaha»
Heta adroźnivaje dziaržaŭnuju biełaruskuju prapahandu ad rasijskaj, bo rasijskaja imkniecca zavajavać aŭdytoryju. Dla biełaruskaj dziaržaŭnaj prapahandy zavajavańnie aŭdytoryi — pytańnie druhasnaje, pieršasnaje — dahadzić Łukašenku i kalektyŭnamu Łukašenku».
«I ŭ Biełarusi, i ŭ Rasii prapahanda absłuhoŭvaje kiroŭnyja režymy. Ale ŭ Rasii prapahanda bolš razhalinavanaja: tam isnuje sama dziaržaŭnaja prapahanda, jość aŭtsorsinh dla pryvatnych vydaŭcoŭ, jakija mohuć hetym zajmacca. Plus isnuje vialikaje koła mahčymaściaŭ zarablać hrošy, absłuhoŭvajučy dziaržaŭnuju prapahandu ŭ sacyjalnych sietkach, telehramie, — kaža Paŭluk Bykoŭski. — U Biełarusi na hetyja mety hrošaj amal nie vydzialajecca, asabliva ŭ paraŭnańni z Rasijaj. Jość telebačańnie, jość dziaržaŭnyja haziety, u jakich draŭlanyja pramovy pra toje, jak dziaržava dobra pracuje, što Biełarusi pahražaje «kalektyŭny Zachad». A voś kab pracavać na roznyja aŭdytoryi — takoj dalikatnaj nadbudovy, jakaja raniej była vielmi pradumanaja ŭ Rasii, u Biełarusi niama.
A ciapier z-za vajny i ŭ Rasii pałamali schiemu, bo imitavać kantrol prysutnaści roznych mierkavańniaŭ u kantralavanych Kramlom miedyja stała składana: treba, kab usie abjadnalisia vakoł ściaha i ličyli, što idzie «ajčynnaja vajna» i što ŭvohule Zachad napaŭ na Rasiju».
Ci varta Sałaŭjova paraŭnoŭvać z Markavym
Tvary biełaruskaj i rasijskaj prapahandy taksama majuć svaje adroźnieńni — maštab i papularnaść, naprykład. Ci možna paraŭnoŭvać prapahandystaŭ-sajuźnikaŭ?
«Rasijskaha Sałaŭjova varta paraŭnoŭvać z Maratam Markavym, bo i toj, i toj źjaŭlajucca kiraŭnikami, miedyjamieniedžarami i prysutničajuć u kadry jak prapahandysty. U Biełarusi taki tvar maje faktyčna adzin Marat Markaŭ, astatnich možna ŭbačyć u «Kłubie redaktaraŭ», ale, miakka kažučy, heta nie samaja rejtynhavaja pieradača na telebačańni», — kaža Paŭluk Bykoŭski.
Ci źjaŭlajucca prapahandysty častkaj sistemy abo tolki absłuhoŭvajuć jaje?
«Jany roznyja: jość zvyčajnyja vykanaŭcy, ale jość i tyja, chto nabližany da cieła. Televizijonščyki, jakija vykonvajuć zakaz, — šarahovyja vykanaŭcy, a toj ža Mukavozčyk, Hihin, Azaronak, Markaŭ — nie prosta prapahandysty. Taja akaličnaść, što jany navat prysutničajuć u kamisii pa viartańni palityčnych emihrantaŭ, śviedčyć pra toje, što jany častka dziaržaŭnaha aparatu», — miarkuje Alaksandr Frydman.
Paŭluk Bykoŭski zhodny z takoj vysnovaj:
«I Sałaŭjoŭ, i Markaŭ — abodva ŭpisanyja ŭ sistemu, ale pa-roznamu. Kali Sałaŭjovu možna płakać pa pamieściach u Italii, jakija aryštavanyja, to ŭ Markava, dumaju, pamieściaŭ nie było. A na rachunkach Markava ŭ bankach, z punktu hledžańnia Sałaŭjova, nievialikija hrošy, ale ŭ biełaruskaj sistemie kaardynat Markaŭ, napeŭna, adzin z paśpiachovych dziejačaŭ, chto moža ličyć siabie zabiaśpiečanym».
Čytajcie taksama:
