Ilustracyja: Maryja Hranatkina / «Miedyjazona»
Pryraŭniali «Žyvie Biełaruś» da nacysckaha vitańnia
Frazu ŭnieśli ŭ pieralik nacysckaj simvoliki, jaki abnavili sioleta i pavialičyli ŭ piać razoŭ. «Žyvie Biełaruś» pryraŭniali da vitańnia Hitlera: u tekście pastanovy skazana, što voklič «Žyvie Biełaruś» vykonvajecca razam z padniaćciem pravaj ruki z vyprastanaj dałońniu.
Upieršyniu fraza prahučała ŭ vieršy Janki Kupały, napisanym u 1905—1907 hadach:
«A vot jak nie lubić heta pole, i bor,
I zialony sadok, i kryklivuju huś!..
A što časam tut strašna zajenča vichor, —
Heta jenk, heta kryk, što žyvie Biełaruś!»
Pryznali knihi pa historyi Biełarusi ekstremisckimi
U śpisie ekstremisckich materyjałaŭ u hod histaryčnaj pamiaci apynulisia adrazu niekalki knih pa biełaruskaj historyi. Siarod ich — kniha hieraldysta Viktara Lachara «Vojennaja istorija Biełarusi. Hieroi. Simvoły. Ćvieta», pryśviečanaja vajennaj simvolicy ŭ Biełarusi ŭ roznyja histaryčnyja pieryjady.
Ekstremisckaj taksama stała kniha «Ajčyna: Malaŭničaja historyja» Uładzimira Arłova — vydańnie pa historyi Biełarusi dla dziaciej i padletkaŭ. Jašče ŭ śpis trapiła kniha piśmieńnika Anatola Tarasa «Biełaruś na raspuťje».
Zamykajuć śpis papaŭnieńniaŭ ŭ ekstremisckich materyjałach antyŭtopija Alhierda Bachareviča «Sabaki Eŭropy» i «Biełaruskaja nacyjanalnaja ideja» aŭtarstva Źmitra Łukašuka i Maksima Harunova.
Vymusili niezaležnyja vydaviectvy spynić pracu
U kniharniu «Knihaŭka» vydaviectva «Januškievič» u dzień adkryćcia pryjšli prapahandysty Ludmiła Hładkaja i Ryhor Azaronak, paśla čaho ŭ kramie adbyŭsia pieratrus. Niekatoryja knihi kanfiskavali, a vydaŭca Andreja Januškieviča i supracoŭnicu kramy i aŭtarku padkasta «Biellit» Nastu Karnackuju zatrymali. Jany adbyli niekalki administracyjnych aryštaŭ, paśla čaho Andrej Januškievič źjechaŭ ź Biełarusi.
Akramia taho, začyniłasia niezaležnaje biełaruskaje vydaviectva «Halijafy» — jaho dziejnaść spyniŭ Mininfarm. «Halijafy» byli zasnavanyja ŭ 2007 hodzie paetam i mastakom Źmitrom Višniovym i piśmieńnikam Michaiłam Bašuram.
Taksama ŭ hod histaryčnaj pamiaci pačaŭsia praces likvidacyi vydaviectva «Limaryus», zasnavanaha ŭ 1996 hodzie palitołaham i litaraturaznaŭcam Alaksandram Fiadutam. Fiadutu asudzili da 10 hadoŭ kałonii, abvinavaciŭšy ŭ zmovie z metaj zachopu ŭłady.
Pieraličanyja vydaviectvy drukavali knihi biełaruskich kłasikaŭ i sučasnych aŭtaraŭ, histaryčnuju, mastackuju i navukovuju litaraturu.
Prybrali bareljefy Hienijuš, Kalinoŭskamu i inšym biełaruskim dziejačam
Ź inicyjatyvy praŭładnaj i prarasijskaj aktyvistki Volhi Bondaravaj u muziei Anatola Biełaha ŭ Starych Darohach prybrali pamiatnyja doški i biusty biełaruskich paetak i piśmieńnic Łarysy Hienijuš i Natalli Arsieńnievaj, zasnavalnikaŭ «Našaj Nivy» bratoŭ Łuckievičaŭ, Kastusia Kalinoŭskaha i dziejačaŭ BNR.
Akramia partretaŭ, z fasada muzieja prybrali šyldu z cytataj Franciška Bahuševiča: «Nie pakidajcie ž movy našaj biełaruskaj, kab nie ŭmierli».
Pra «začystku» Bondarava napisała ŭ svaim telehram-kanale: «My ž dziakujem siabram vajenna-histaryčnaha tavarystva, padpałkoŭniku KDB u adstaŭcy Jemialjanu Mikałajeviču Lapiešku, Alaksandru Stefanaviču Płavinskamu, a taksama nieabyjakavym žycharam Starych Daroh i čynoŭnikam, jakija pa ścipłaści svajoj pažadali zastacca nie nazvanymi, za aktyŭnuju hramadzianskuju pazicyju i nieprymirenčuju baraćbu ź nieanacyzmam».
Zakryli dostup u Čyrvony kaścioł, malicca tam ciapier nielha
U pačatku kastryčnika KUP «Minskaja spadčyna» skasavała damovu biazvypłatnaha karystańnia z supołkaj Rymska-katalickaj parafii Śviatoha Symona i śviatoj Aleny.
Viernikaŭ abaviazali ciaham niekalkich dzion zabrać z chrama svaju majomaść. Dostup u kaścioł začynili z-za pažaru napiaredadni, jaki adbyŭsia, pavodle viersii MNS, praz uzharańnie pravodki. Telehram-kanał «MotolkoPomohi» sa spasyłkaj na ŭłasnyja krynicy pisaŭ, što paśla pažaru ŭ budynku byli vybityja dźvie šyby, a akramia śledčych da kaścioła pryjazdžali supracoŭniki AMAP, jakija pierakryli padychody da płoščy navat supracoŭnikam MNS. Taksama, pavodle infarmacyi kanała, z chrama paśla pažaru kanfiskavali kampjutary i sistemu videanazirańnia.
Minharvykankam zabaraniŭ viernikam malicca ŭ krytaj halerei chrama, va ŭnutranym dvoryku i navat la samoha budynka kaścioła (na dumku ŭładaŭ, malitva la budynka kaścioła — heta ŭžo masavaje mierapryjemstva).
Razburyli pachavańni sałdat polskaj Armii Krajovaj
U Hrodzienskaj vobłaści za niekalki miesiacaŭ źniščyli pachavańni sałdat polskaj Armii Krajovaj. Pra takija vypadki viadoma ŭ Jodkavičach, Bahdanach, Babrovičach, Iŭi, Dyndyliškach, Ašmianach i Mikuliškach. Niedzie mahiły zraŭniali ź ziamloj budaŭničaj technikaj, u Jodkavičach mahilnyja plity byli vykradzienyja, a pareštki pachavanych žaŭnieraŭ dastali z-pad ziamli.
Źniščeńnie pachavańniaŭ supravadžałasia padtrymkaj i ŭchvaleńniem prapahandystaŭ. Praŭładny palitołah Piotr Piatroŭski, naprykład, prapanavaŭ ličyć Armiju Krajovu ekstremisckaj arhanizacyjaj.
Historyk, zaprošany lektar Jeŭrapiejskaha ŭniviersiteta Vijadryna ŭ Frankfurcie-na-Odery Alaksiej Bratačkin tłumačyŭ «Miedyjazonie», čamu razvažać takim čynam niapravilna.
«Staŭleńnie [da Armii Krajovaj] farmirujecca zychodziačy z taho, što rabili jaje pradstaŭniki ŭ dačynieńni da mirnaha nasielnictva, da nacystaŭ, da pytańnia pra miežy Biełarusi, da savieckaha ŭpłyvu i hetak dalej […] Armija Krajova vajavała i z nacystami, i — u zaležnaści ad palityčnaj situacyi — z Savietami. U hetym časta była trahiedyja. Historyk Jaŭhien Miranovič apisvaŭ situacyju ŭ Zachodniaj Biełarusi ŭ pieryjad Druhoj suśvietnaj vajny jak «vajnu ŭsich suprać usich». Ujavim u hetaj situacyi mirnaje nasielnictva, jaho los», — razvažaje historyk.
Źniščyli niekalki staradaŭnich budynkaŭ i brukavanku
Budynak vinzavoda ŭ Babrujsku, uźviedzieny ŭ kancy XIX stahodździa, byŭ haradskoj słavutaściu. Jon nie atrymaŭ statusu historyka-kulturnaj kaštoŭnaści, choć žychary horada niekalki razoŭ źviartalisia z takoj prośbaj da miascovych uładaŭ i ŭ Ministerstva kultury. U vyniku budynak pryznali avaryjnym i ŭzarvali.
Padobnym čynam raźvivalisia padziei i vakoł staradaŭniaj sinahohi ŭ Mścisłavie. Budynak byŭ uźviedzieny ŭ pačatku XX stahodździa, słužyŭ miascovaj słavutaściu i nahadvaŭ pra habrejskuju spadčynu rehijona. Sinahohu pradali za adnu bazavuju vieličyniu, a potym źnieśli — u hod histaryčnaj pamiaci.
Pad Stoŭbcami źniščyli ŭčastak darohi z brukam. Na heta źviarnuŭ uvahu miascovy žychar Valeryj Drančuk, jaki raniej damohsia nadańnia statusu historyka-kulturnaj kaštoŭnaści adrezku z brukavankaj, ale ŭ inšym miescy.
Zatrymali supracoŭnikaŭ arhanizacyi, jakaja adnaŭlała siadzibu
Kiraŭnictva arhanizacyi «Majontak Padarosk» — Juryja Mielaškieviča i dyrektara Dźmitryja Karabača — zatrymali pa kryminalnaj spravie. Ich abvinavacili ŭ niavypłacie padatkaŭ i strachavych uznosaŭ z zarpłaty rabotnikaŭ na amal 400 tysiač rubloŭ. Arhanizacyja zajmałasia adnaŭleńniem siadziby Čačotaŭ-Bochvicaŭ u ahraharadku Padarosk Vaŭkavyskaha rajona.
U arhanizacyi abvinavačvańni nie pryznali i nazvali «poŭnaj chłuśnioj». Juryj Mielaškievič byŭ taksama namieśnikam staršyni abjadnańnia «BNF «Adradžeńnie»» i aktyvistam inicyjatyvy «Za Svabodu». Abiedźvie hetyja arhanizacyi zaraz likvidavanyja.
Praviali lekcyi i vybrali najlepšaha paštaljona
U hod histaryčnaj pamiaci biełaruskija ŭłady praviali ceły kompleks mierapryjemstvaŭ dla taho, kab hetuju pamiać zachavać. Na sajcie «Biełta», naprykład, bolš za tysiaču materyjałaŭ pa temie «Hod histaryčnaj pamiaci». Bolšaja častka ź ich pryśviečana pieryjadu paśla 1941 hoda.
Ułady abnaŭlali mietadyčnyja dapamožniki dla školnikaŭ, pravodzili lekcyi i sustrečy, adkryvali pomniki i miemaryjalnyja doški hierojam Vialikaj Ajčynnaj vajny.
Respublikanski konkurs prafiesijnaha majsterstva rabotnikaŭ abjektaŭ paštovaj suviazi taksama pryśviacili hodu histaryčnaj pamiaci. U vieraśni «Biełta» pisała pra Hannu Pabiednuju — dziaŭčyna stała najlepšym paštaljonam Biełarusi.
U Pinsku da hoda histaryčnaj pamiaci prymierkavali lohkaatletyčny zabieh pa starym horadzie, a ŭ Minsku — viełaprabieh. Jaho adnačasova pryśviacili i Hodu histaryčnaj pamiaci, i Dniu biez aŭtamabila.
U Viciebsku «ciažkija» padletki biehali i źbirali aŭtamat Kałašnikava na chutkaść taksama z nahody Hoda histaryčnaj pamiaci.
Dazvolili adkryć pomnik čałavieku, jaki nie maje dačynieńnia da Biełarusi
U Minsku nasuprać ambasady Rasii ŭstalujuć pomnik kniaziu Alaksandru Nieŭskamu. Pasoł RF u Biełarusi Barys Hryzłoŭ zajaviŭ, što ad RF u prajekcie budzie brać udzieł Rasijskaje vajenna-histaryčnaje tavarystva, a taksama dypłamaty. Pomnik abiacajuć adkryć u listapadzie nastupnaha hoda. Darečy, pomnik Alaksandru Nieŭskamu ŭžo jość u Biełarusi, jon ustalavany ŭ Viciebsku.
Vypuścili knihu pra hienacyd
Salidnuju častku paradku dnia dziaržmiedyjaŭ sioleta zajmała tema hienacydu biełaruskaha naroda. Hienprakuror Biełarusi Švied vypuściŭ pa temie knihu, u škołach uviali fakultatyŭ pa joj, a pa krainie prajšli prezientacyi.
U knizie pravodziacca paraleli pamiž pratestami ŭ Biełarusi i dziejańniami nacystaŭ padčas Druhoj suśvietnaj vajny. Na vokładcy raźmieščanyja dva zdymki — fota z vajny pobač z fotazdymkam pratestaŭ 2020 hoda. Druhoje fota naležyć vydańniu «Naša Niva», i, akramia parušeńnia aŭtarskich pravoŭ, heta jašče i raspaŭsiud ekstremisckich materyjałaŭ, z punktu hledžańnia biełaruskaha zakanadaŭstva.
