Fota Nadziei Bužan
Ofis Śviatłany Cichanoŭskaj padrychtavaŭ kancepcyju novych vybaraŭ. Heta dakumient, jaki źmiaščaje 10 pryncypaŭ svabodnych vybaraŭ novaha prezidenta. U ciapierašnich realijach padrychtoŭka da ich moža zaniać ad 45 da 60 dzion, paviedamlajecca ŭ telehram-kanale Śviatłany Cichanoŭskaj.
«Z vybarami ŭ Biełarusi jość niekalki palityčnych i techničnych prablem. U Biełarusi šmat hadoŭ žorstka dušyli svabodu słova i schodaŭ. A niepasredna na vybarach było vielmi šmat falsifikacyj i parušeńniaŭ nakštałt niadopusku naziralnikaŭ. Ale mnohija prablemy vyrašacca sami saboj, kali budzie palityčnaja vola da praviadzieńnia sumlennych vybaraŭ», — zaznačajecca ŭ dakumiencie.
10 pryncypaŭ novych vybaraŭ:
1. Dać naziralnikam dostup da ŭsich etapaŭ vybaraŭ: ad vyłučeńnia členaŭ vybarčych kamisij da padliku hałasoŭ.
2. Pavysić pryjarytet miascovych supolnaściaŭ (dvarovych/damovych) u składzie vybarčych kamisij.
3. Źmianić metu pracy kamisij z pošuku niedakładnych podpisaŭ na pošuk sapraŭdnych.
4. Interpretavać sumnieŭnyja vypadki na karyść pretendentaŭ i vybarščykaŭ, jakija addali podpisy ŭ ich padtrymku.
5. Praviarać podpisy publična.
6. Raspracavać bolš detalovuju formu pratakołaŭ dla uliku atrymanych, vydadzienych i zapoŭnienych biuleteniaŭ na ŭsich etapach i dla ŭsich formaŭ hałasavańnia (daterminova, na damu, na ŭčastku).
7. Abmiežavać daterminovaje hałasavańnie i dazvolić naziralnikam vykonvać svaje funkcyi bieśpieraškodna i bieśpierapynna ŭ pieryjad daterminovaha hałasavańnia, i/abo abstalavać učastki nieabchodnymi srodkami dla kruhłasutačnaj videafiksacyi.
8. Uvieści praviła adkrytaha i hałosnaha padliku hałasoŭ: kožny biuleteń pakazvajecca ŭsim členam kamisii i ŭsim naziralnikam, pry hetym hučna ahučvajecca, za kaho padadzieny hołas.
9. Uvieści praviła vyviešvać pratakoły biez pramarudžańnia. I stvaryć techničnaje rašeńnie, kab usie pratakoły publikavalisia na sajcie CVK.
10. Nie pieraškadžać naziralnikam prachodzić akredytacyju i nazirać za vybarami. Usich zarehistravanych dapuścić naziralnikaŭ na ŭčastki z vykanańniem achoŭnych mier ad COVID-19. Dać im mahčymaść zapisvać aŭdyja i videa na ŭčastkach, nie parušajučy pry hetym tajamnicu hałasavańnia.
Ofis Śviatłany Cichanoŭskaj pierakanany, što ŭniasieńnie hetych praviłaŭ u pałažeńni i instrukcyi novaha CVK dazvolić pravieści sumlennyja i svabodnyja vybary prezidenta Biełarusi.
Akramia taho, kamanda Cichanoŭskaj patłumačyła i niekalki momantaŭ, źviazanych z pryncypami novych vybaraŭ. Naprykład, čamu daterminovaje hałasavańnie nielha admianić, a nie prosta skaracić.
— Daterminovaje hałasavańnie praduhledžana vybarčym kodeksam — jaho nielha admianić bieź źmieny zakonaŭ. Ale važna razumieć, što daterminovaje hałasavańnie samo pa sabie nie prablema. Prablemy stvarajucca prymusam da daterminovaha hałasavańnia i spałučanymi z hetym falsifikacyjami. Papiarednija vybary dajuć padstavy mierkavać, što ŭ skryni dla daterminovaha hałasavańnia dadavalisia biuleteni. Heta možna vyklučyć z dapamohaj lepšaha dostupu dla naziralnikaŭ, techničnym udaskanaleńniem płambavańnia skryniaŭ i videafiksacyjaj. Ale hałoŭnaje: kali nikoha nie prymušać da daterminovaha hałasavańnia i nie sprabavać vyjhrać vybary praz falsifikacyi, to i daterminovaje hałasavańnie nie budzie prablemaj, — ličać u ofisie Cichanoŭskaj.
