Fota Taćciany Tkačovaj.
«Ludziam 30+ mianiacca nie tak prosta»
Kab razumieć roźnicu pakaleńniaŭ, treba viedać, jak žyvuć maładziejšyja. U ich jość internet, u nas jaho nie było. Naša adukacyja adbyvałasia pa-inšamu. Sposaby zapaminańnia i kamunikacyi adroźnivajucca. I ja nie viedaju, što lepš, kamu bolš pašancavała: nam, jakija žyli ŭ dadyhitalnuju epochu, albo im, u kaho jość «Vikipiedyja» i niama patreby zapaminać.
Styli žyćcia, kamunikacyja — my ciapier u adnym ličbavym asiarodździ. Heta vyklik dla nas — razumieć takoje pakaleńnie. I heta vyklik dla ich, dla adukacyi.
My bolš stałyja, u nas bolš dośviedu. U ich bolš mahčymaściaŭ pačać usio nanova.
My zastali pieryjad palityzacyi, žyli ŭ biełaruskamoŭnaj supolnaści, pieražyvali momant supracivu. Na nas mocna paŭpłyvali prapahanda, zmaharskaja žurnalistyka, pratestnyja nastroi. Ja pamiataju, jak tam było — na Płoščy 2006-ha hoda.
U maładoha pakaleńnia hetaha nie było. Jany žyvuć u bolš svabodnym i klipavym śviecie. I, što samaje prablemnaje dla nacyjanalnaha pola, u ich vialiki ŭpłyŭ zamiežnych kultur, jany bolš hłabalizavanyja, hatovyja da źmienaŭ svajho žyćcia.
«Ja źmianiajusia naŭmysna»
Kali pačynaju paŭtaracca, albo rečy, jakija ja rabiŭ, stanoviacca ałharytmičnymi, razumieju, što ŭsio: «Čuvak, treba niešta mianiać». Tut šmat varyjantaŭ: zdymaješ inšaj kamieraj albo zamiest fota pišaš videa ci naohuł karystaješsia tekstam jak miedyja. Kali nie padabajecca struktura pracy, to mianiaješ strukturu, kali nie padabajecca praca — mianiaješ pracu.
Abo ja prosta biaru vialiki pierapynak i zajmajusia zusim inšymi spravami.
Taki pierapynak u mianie ciapier. Ja vyjšaŭ sa składu redakcyi «Našaj Nivy», bo zrazumieŭ, što infarmacyjnyja nahody štohod adnolkavyja. Ja pieraklučyŭsia na rekłamu, dyzajn, na kamiercyjnuju pracu. Mnie sumna rabić adno i toje ž.
Ja pierastaŭ zdymać naviny, bo zachacieŭ bolš svabody. Zrabiŭ heta, kab vyjści z zony kamfortu. Ty nikoli nie zrobiš kruty prajekt, kłasnuju historyju pa zadańni redakcyi. Tamu nie važna, dzie ty pracuješ: na «Našaj Nivie», ci na Tut.by. Tak adbyvajecca z usimi dobrymi rečami: pa zadańni niemahčyma atrymać niejki kruty profit.
Z «Našaj Nivaj» my praciahvajem supracoŭničać, ale ja štodzionna nie ŭklučaju kamputar i nie pačynaju svoj dzień z prahladu navin.
Ciapier ja atrymlivaju dośvied roznapłanavych fotazdymkaŭ. Idu tudy, dzie mnie treba padvyšać svoj techničny ŭzrovień.
Jość kuratarskaja praca, praca z archivam, praca z pryntami — voś, čym ja zajmajusia. Chaču być šmatpłanavym aŭtaram, jaki zdymaje nie tolki naviny, aŭtaram, jaki dziejničaje na roznych uzroŭniach u fatahrafičnym pracesie.
Infarmacyi i fatahrafii stała šmat, patrebnyja asablivyja kanały i ŭmovy dla ŭzajemadziejańnia materyjała i hledača.
U sučasnym śviecie ad čałavieka patrabujecca bolš skiłoŭ i ŭmieńniaŭ. Heta tyčycca i žurnalistyki. Sproby vyjści z zony kamfortu ja rablu naŭmysna. Takim čynam ja vyrašaju svaje zadačy ŭ raźvićci.
Ja zajmaŭsia sportam, kali zrazumieŭ, što mnie nie padabajecca, to spyniŭ heta i pačaŭ čytać knižki.
Paśla byŭ pieryjad hramadzianskaj žurnalistyki, aktyvizmu, potym žyćciovyja abstaviny źmianilisia — mianie vyklikali ŭ vojska. Ja padumaŭ, što heta prykolnaja reč i čamu b jaje nie zafiksavać. Takim čynam ja pryjšoŭ u žurnalisckuju śfieru.
Fatahrafijaj ja kryšačku i raniej zajmaŭsia. Ale ŭ surjoznuju žurnalistyku ja pryjšoŭ mienavita praz prajekt pra vojska.
Books jak pieraasensavańnie vojska
Books na sajcie pustaja, bo pakul składajecca knižka. Heta prajekt pra vojska, jaki ja rablu razam ź Iharam Juchnievičam.
Chočacca nie liniejnaje, a niešta bolš maštabnaje i kanceptualnaje, nie prosta fotazdymki z karcinkami. Ciapier idzie vieryfikacyja maich viedaŭ, praca z materyjałam i pošuk movy, formy, kab heta ŭsio raspavieści.
Pracoŭnaja nazva knihi «547/760» — heta kolkaść dzion słužby, ličbavy kod. Mnie padabajecca hladzieć na temu praz pryzmu mužčynskaha kalektyvu. Uvohule ja chacieŭ by, kab paśla vychadu hetaj knihi mianie abvinavacili ŭ hiej-prapahandzie.
U mianie nie brutalny padychod da vojska, heta piaščotny pohlad na toje, jak chłopčyki stanoviacca albo nie stanoviacca mužčynami. I, jakaja rola ŭ hetym vojska, zakrytych kalektyvaŭ.
Na pytańnie, ci stanoviacca mužčynami ŭ armii, peŭnych adkazaŭ niama. U saviecki čas maładyja ludzi adrazu paśla škoły pryjazdžali ŭ vajskovuju častku, jana była instytutam sacyjalizacyi. Ciapier vojska nie ŭdzielničaje ŭ pracesie sacyjalizacyi. Ja razvažaju nad hetymi temami.
Ja dumaju, što budzie pastupovy pierachod ad fatahrafii fakta da novaj fatahrafii. Fatohraf budzie samastojnaj adzinkaj i aŭtaram, jaki zmoža napisać tekst, sabrać fatahrafii ŭ multymiedyja, źniać videa.
Tut pytańnie ŭ tym, jak redakcyja zmoža adaptavać hety dośvied i nakolki jon budzie zapatrabavany. Raniej my adroźnivali fatahrafii navinaŭ i dakumientalnyja prajekty, ciapier takoj roźnicy niama.
Ja razumieju, što heta prablema. Jak jaje vyrašać? Ja nie mahu zrazumieć, jakim čynam fatahrafii buduć raźmiažoŭvacca ŭ miedyja.
Prafiesija fatohrafa budzie transfarmavacca. Fatohrafam budzie čałaviek ź vialikim bekhraŭndam. Heta budzie čałaviek, jaki nie prosta stvaraje pryhožuju karcinku i kruta jaje apracoŭvaje, ale i abiraje temu, sposab apisańnia, zmoža ŭsio pryhoža ŭpakavać, prydumać tekst i jašče niejkim čynam heta prezientavać.
Jašče pytańnie, dzie budzie žyć fatahrafija: u Instagram ci ŭ stužcy navinaŭ, albo heta budzie łonhryd, jaki źbiare bolš prahladaŭ, čym navina pra pažar? U takich umovach budzie bolš adkaznaści i humannaści ŭ tym, što i jak čałaviek zdymaje.
My z taboj i źmianiajem fatahrafiju ŭ Biełarusi. Tak i napišy. U mianie zaŭsiody było žadańnie prynieści ŭ žurnalistyku taki zdarovy viasioły pank. Kali ty idzieš rabić fotarepartaž ź jakoha-niebudź panyłaha pasiedžańnia, a prynosiš adtul trend pra načosy. Kaniešnie, heta byŭ pravakatyŭny repartaž. Ja zaŭsiody razumieju, što rablu.
A dyskusija — jana na toje i dyskusija, kab ludzi aburalisia.
Mianie bolš ździviła, što ŭzrovień biełaruskaj dyskusii nie vielmi cyvilizavany. U nas jość ludzi, jakija chiejciać, chajpiać, ale nie arhumientujuć i nie spasyłajucca.
«ALIMPIJA» i «MI(E)NSK«
«Alimpija» naradžałasia jak praca dla navinaŭ — zdymki paradaŭ. Ja chacieŭ prosta fiksavać hetu tradycyju masavych śviataŭ, jakuju my majem užo doŭhi čas. U Biełarusi jana pačynałasia ŭ saviecki pieryjad i dahetul praciahvajecca.
U inšych krainach takoha farmata daŭno niama. Na dadzieny momant «Alimpija» — heta zvyčajnaja dakumientacyja. U mianie jość archiŭ, ź jakim ja pracuju. Razumieju, što mnie patrebna bolš miedyjaŭ, nie tolki fatahrafija, bo tak atrymlivajecca vielmi płoska.
«MI(E)NSK» — zusim inšy žanr. Heta stryt-fatahrafija, jakoj ja pačaŭ zajmacca, kali była patreba vyjści z zony kamfortu.
Ja prosta pačaŭ zdymać stryt i niejkim čynam pieražyvać publičnuju prastoru horada, toje, jak čałaviek ŭ joj pavodzicca. Da niejkaha času ŭ Minsku nie było haradskoha žyćcia. Jano nie fiksavałasia. Mahčyma tamu, što nie było haradskoj kultury.
Dziesiać hod tamu vulicy Minska byli pustyja i nieabžytyja. I ŭvohule nie było pryniata bavić čas na vulicy. Heta rysa, jakaja padkreślivaje raźvićcio horada.
Ciapier zusim inšaja historyja. U prajekcie «MI(E)NSK» ja naziraju za tym, jak u biełarusaŭ pačynaje farmavacca haradskaja kultura. Minsk čakaje zastoj u płanie raźvićcia, kali nie budzie źmienaŭ u ekanomicy, hieapalitycy. Ale toje, što my bačym ciapier, moža stać paminalnym pieryjadam, kali Minsk jašče nie byŭ hłabalizavany. U Minsk užo možna bieź vizy pryjaždžać na 30 dzion, heta ŭsio ŭpłyvaje na horad.
«Kali ty ŭpeŭnieny ŭ čałavieku, pačuvaješsia ŭ biaśpiecy, to ŭsio — možaš jaho lubić»
My paznajomilisia z Maryjaj (Maryja Kolesava-Hudzilina — žonka Siarhieja. — Aŭt.) na dni narodzinaŭ. Nam było pa 18. Ja pryjšoŭ tudy, jak niezaprošany hość, byŭ vielmi ścipłym čałaviekam i prosta paprasiŭ kavu, kali ŭsie kałdyryli. Tak mianie zapomnili. Potym byŭ vialiki pieryjad adnosinaŭ.
Kaniešnie, ja identyfikavaŭ jaje jak prykolnaha čałavieka, bo jana stała majoj žonkaj. Prykolny čałaviek — heta toj, chto moža myślić situatyŭna, niestandartna, ź vialikim kulturnym bekhraundam. Prykolny čałaviek maje sučasnaje myśleńnie bieź ideałahičnych štampaŭ.
Było niekalki hadoŭ flirtu, ramantyčnych adnosinaŭ, jakija łahična skončylisia šlubam. My niejak rana pastaleli, bo razumieli, što nam treba zajmacca svaimi karjerami.
Zvyčajna chtości adzin na pieršych rolach u płanie publičnaści, karjery, a ŭ nas tak łahična atrymlivajecca sumiaščać svabodu kožnaha i davać mahčymaść raźvivacca. Jość pieryjady, dzie mnie treba bolš aktyŭna pracavać, jana heta razumieje i ŭklučajecca ŭ siamju. A potym my mianiajemsia miescami.
Časam atrymlivajecca tak, što na niejkija iventy mianie zaprašajuć, jak plus adzin da jaje. To bok ja prosta jaje publičnaje prykładańnie. Byvajuć situacyi naadvarot. Ale my niejak łahična ŭsio padzialajem, chacia heta nie prosta. Hałoŭnaje — niejkija banalnyja ahulnaści — uzajemaparazumieńnie, roŭnaść, padtrymka, supraca, dapamoha ŭ pobycie, pastajannaja dyskusija, pačućcio humaru.
Kaniešnie, u nas byvajuć kanflikty. My žanatyja siem hod.
Siamja — heta bijałahičny faktar sužyćcia. Kali ty ŭpeŭnieny ŭ čałavieku, pačuvaješsia ŭ biaśpiecy, to ŭsio — možaš jaho vybirać i lubić.
U nas z Mašaj vielmi kantrastnyja temy. Jana — dobry advakat, ja — fatohraf. Heta absalutna rozny sposab myśleńnia, kamunikacyi i ŭzajemadziejańnia. I ja nie viedaju, jak my ŭžyvajemsia, ale atrymlivajecca.
Jašče važna mieć zdolnaść myć posud. U mianie heta atrymlivajecca, žonka vyzvalenaja ad hetaj pakuty. Myćcio posudu dla mianie — miedytatyŭnaja praktyka.
«Ja — prykolny tata»
Pomniu dzień, kali ja pieršy raz staŭ tatam. Ja jechaŭ u ciahniku ŭ Hrodna niešta zdymać. Kali ŭ ciabie naradžajecca dzicia, heta vielmi kruty ekśpijeryns.
Vialiki stres ad taho, što žyćcio budzie inšym. Źjaviŭsia jašče adzin čałaviek, pra jakoha treba kłapacicca, jość strach adkaznaści. Ale heta mabilizuje, adčuvaješ niejki šok staleńnia.
Druhi raz heta ŭžo nie šok, a dziejańnie, jakoje ty ŭžo pieražyŭ. Ciošča mnie skazała, što naradziłasia dačuška. Ja skazaŭ «okiej» i loh spać. A na nastupny dzień pajechaŭ u radzilniu pieradavać niejkija rečy.
Ja — prykolny tata. Dazvalaju svaim dzieciam vybirać, što raźvivaje ich. Zaŭsiody sprabuju razmaŭlać ź dziećmi na roŭnych. Ja razumieju, što staleńnie, vychavańnie — vialiki praces.
Dla dziciaci našmat ciažej, kali nie atrymlivajecca skłaści kubiki, čym dla mianie, kali na fatahrafii fokus nie tam, dzie treba. Vychavańnie — heta doŭhi praces paŭtareńnia.
U mianie dźvie dački. Jany absalutna roznyja.
Starejšaja Safija maje bolš žončyn rozum, bolš emacyjnaja. Małodšaja Stefanija psichałahična bolš padobnaja na mianie. Ale jašče rana kazać adnaznačna. Im siem i šeść hod adpaviedna.
Patreba ŭ pryvatnaj prastory moža być roznaj. Kaniešnie, ja chacieŭ by mieć svoj pracoŭny kabiniet. Ale ja nie chacieŭ by spać u roznych pakojach. My navat kanapu nie nabyvajem paśla pierajezda, bo nam spadabałasia spać na padłozie. Pieryjad padrychtoŭki da siamiejnaha žyćcia isnuje, kab naładzić uzajemadziejańnie vašych pryvatnych prastor
Maja asabistaja prastora źmiaščajecca na maju palicu z knihami i miesca, dzie ja pracuju.
Karotkija pytańni:
— Dzień albo noč?
— Raniej była noč. Ciapier — ranica. Dziaciej treba vadzić ŭ sad i ŭ himnaziju. Mahčyma ja pastaleŭ i ŭ mianie źjaviŭsia zdarovy bolš asensavany ład žyćcia.
— Siabar — heta?
— Siabar — heta čałaviek, ź jakim ty možaš ździvicca situacyi, rašeńniu, idei. Siabroŭstva moža ciahnucca tydzień, miesiac, hod. Jano nie zaležyć ad prastory i času.
— Apošni ramantyčny ŭčynak?
— My adpačyvali ŭ Italii. Hadzina nočy. Ja pajechaŭ na ŭźbiarežža za marozivam, kupiŭ dva ražki. Kruču piedali, a jano ŭsio rastaje. Pryjechaŭ pa łokci ŭ marozivie, ale ja jaho pryvioz.
— Radzima — heta?
— Radzima — heta miesca, jakoje nie daje tabie razumieć hłabalnaść śvietu.
— Mora albo voziera?
— Mora. Voziera — heta łakalnaja reč, ź jaho nikudy nie vypłyvieš.
— Samaja vialikaja ambicyja ciapier?
— Treba darabić raździeł sajta Books.
— Kali tabie kažuć, što tvaje fatahrafii ciomnyja?
— Prašu, kab dadali jarkaści na manitory.
Adkrytaja lekcyja Siarhieja Hudzilina: Vizualnyja historyi, jakija čaplajuć, — 23 studzienia. Rehistrujciesia!
