Druhi siezon sučasnych biaspłatnych kursaŭ biełaruskaj movy «Mova nanova» startavaŭ u Baranavičach ad siaredziny vieraśnia.
Modnaja rodnaja mova
Linhvistyčnyja kursy «Mova nanova» źjavilisia ŭ pačatku hetaha hoda ŭ Minsku. Ich zasnavali viadomy biełaruski błohier Hleb Łabadzienka i fiłołah Alesia Litvinoŭskaja.
– Mnohija biełarusy lubiać kazać, što biełaruskaja – ich rodnaja mova, adnak nie zusim dobra abo zusim niadobra viedajuć jaje. Čas pryznacca samim sabie, što siońnia nam treba vučyć movu nanova! Takija prykłady – kali narod adradžaŭ paŭzabytuju movu – u historyi jość, i heta natchniaje! – tak patłumačyŭ tady nieabchodnaść sučasnych kursaŭ biełaruskaj movy Hleb Łabadzienka.
U Baranavičach pieršyja zaniatki «Mova nanova» prajšli 15 sakavika. Jak i ŭ inšych rehijanalnych haradach, ich praviali zasnavalniki kursaŭ, jakija paźniej pieradali estafietu vykładańnia miascovym entuzijastam.
– Mianie zaachvociła toje, što biez asablivaj rekłamy i šumu kursy «Mova nanova» ad pieršych zaniatkaŭ pačali źbirać u Minsku pa 250 – 270 čałaviek. Paźniej ja pračytała, što «Mova nanova» pačałasia ŭžo navat u Babrujsku. Padumała: dyk čym ža Baranavičy horšyja? I ja napisała Hlebu, kab jon z Alesiaj pryjechaŭ i da nas, – raspaviadaje «IP» kuratar i vykładčyk kursaŭ «Mova nanova – Baranavičy» Jula Traćciak.
Dziakujučy padobnym entuzijastam, siońnia kursy «Mova nanova» isnujuć nie tolki ŭ Minsku, ale i ŭ Bieraści, Harodni, Viciebsku, Maładziečnie, Babrujsku, Niaśvižy, a taksama ŭ Kijevie i Krakavie.
Kažy i nie saromiejsia!
Dva asnoŭnyja pryncypy kursaŭ «Mova nanova» – biaspłatnaja asnova i interaktyŭ. Pieršy aznačaje, što naviedniki zaniatkaŭ ničoha za ich nie płociać, prymajecca tolki dapamoha papieraju, užyvanaj technikaj i padobnaje. Druhi pryncyp praduhledžvaje, što, aproč hramatyčnaha błoku z tłumačeńniem teoryi i zamacavańniem jaje na praktycy, kožnyja zaniatki abaviazkova praduhledžvajuć hulni, konkursy i šmat inšaj kamunikacyi. Samyja aktyŭnyja i paśpiachovyja ŭdzielniki atrymlivajuć knihi i inšyja pryzy ad kampanii «Budźma!» i Sajuza biełaruskich piśmieńnikaŭ.
Na kožnyja zaniatki «Mova nanova», pryśviečanyja peŭnaj temie, arhanizatary imknucca zaprašać tematyčnych haściej. Tak, na zaniatki pa temie «Rycary» zavitvali chłopcy z rycarskaha kłuba «Šlachieckaja zastava», a na temu «Teatr» u Baranavičy ź Minska pryjazdžali z Batlejkaj aktorki Vieranika Famina i Beła Kavalkova, jakija pakazali dźvie scenki pa matyvach knih šviedskaj dziciačaj piśmieńnicy Jui Visłander. A temu «Architektura» naviedniki zaniatkaŭ uvohule vyvučali ŭ farmacie ekskursii: naviedali staradaŭni park i kaścioł u Krošynie.
– My stvaryli placoŭku, dzie ŭsie achvotnyja mohuć biaspłatna vučyć biełaruskuju movu, znajomicca adzin z adnym, kamunikavać… Movu siońnia nibyta nichto nie zabaraniaje, ale ŭ realnaści jaje amal nidzie nie čuvać. Mnohija nie mohuć pačać razmaŭlać pa-biełarusku, bo saromiejucca skazać štości niapravilna. Naš pryncyp: hałoŭnaje – pačać. Usim razam vučycca razmaŭlać pravilna i pryhoža značna lahčej, – kaža Jula Traćciak.
Chto i navošta siońnia vučyć rodnuju movu? Z naviednikami kursaŭ «Mova nanova – Baranavičy» parazmaŭlała «IP».
Pavieł Kazłoŭ, buchhałtar AAT «Baranavičchlebapradukt»:
– Čaściej mnie davodzicca karystacca ruskaj movaj, ale ja razmaŭlaju i pa-biełarusku. Na majoj pracy biełaruskaja mova siońnia nie nadta zapatrabavana, bo ŭsio spravavodstva viadziecca pa-rusku. Ale niezaležna ad taho, nakolki šyroka čałaviek karystajecca biełaruskaj movaj ci nie razmaŭlaje na joj zusim, ja liču, što kožny biełarus jak minimum musić daskanała viedać movu. Kaliści niamieckaja mova ŭ Čechii pačała vyciaśniać češskuju, ale z časam čechi padtrymali svaju movu i vypravili situacyju. Tamu historyja padkazvaje nam, što šansy ŭ nas jość.
Apošni raz ja vyvučaŭ movu šeść hadoŭ tamu, na pieršym kursie ŭniviersiteta. Kursy «Mova nanova» – ledź nie adzinaja mahčymaść u našym horadzie paśla škoły i ŭniviersiteta papraktykavacca ŭ movie. Da taho ž heta vydatnaja mahčymaść dobra pravieści čas u dobraj kampanii, pabačyć haściej, jakich u inšych miescach pabačyć niemahčyma. Vielmi chočacca bačyć i ŭ Baranavičach na kursach stolki ludziej, kab nie stavała volnych miescaŭ, jak byvaje ŭ Minsku.
Viačasłaŭ Kandraciuk, śpiecyjalist pa kredytavańni BPS-banka:
– U našych siońniašnich realijach biełaruskaja mova – heta vydatnaja mahčymaść vybicca z natoŭpu. U škole ja byŭ zvyčajnym chłopcam, žyŭ aby žyć – jak žyvie bolšaść. Mianie nie cikaviła ničoha, akramia futboła i kampjutara, a mova była prosta školnym urokam, jaki treba było adbyć. Kali ja navučaŭsia va ŭniviersitecie, mnie paščaściła pasiabravać ź ludźmi, u jakich kruhahlad byŭ našmat šyrejšy za moj. Jany cikavilisia palitykaj, sačyli za navinami, čytali knihi, niekatoryja razmaŭlali pa-biełarusku. Šmat čaho pieraviarnułasia ŭ majoj hałavie, kali ja pahladzieŭ film «Płošča-2006». A kali pračytaŭ raman Karatkieviča «Kałasy pad siarpom tvaim» – dyk mnie, jak kažuć, až u serca zakałoła ad asensavańnia pryhažości našaj movy. U knizie było stolki sinonimaŭ, adcieńniaŭ adnaho paniaćcia, što ŭ mianie sarvała dach. Krok za krokam ja pačaŭ stvarać ułasnuju biełaruskamoŭnuju prastoru vakoł siabie: pisaŭ pa-biełarusku ŭ sacsietkach, znajomiŭsia na movie ź dziaŭčatami… Pakul mnie składana naładzicca, kab razmaŭlać pa-biełarusku paŭsiul. Spačatku treba navučycca vałodać movaj daskanała, tamu ja i pajšoŭ na kursy «Mova nanova». Mova – adzin z asnoŭnych markioraŭ nacyi, tamu ja vieru, što za joju – budučynia. I tyja, chto vałodajuć biełaruskaj movaj, kaliści buduć napieradzie.
Jula Jemieljanovič, vučanica 10 kłasa 2-j himnazii:
– Kursy «Mova nanova» stali pačatkam majoj biełaruskamoŭnaści. Tamu ja liču ich vielmi dobraj zadumkaj. Kali chacia b raz na tydzień sustrakaješsia ź biełaruskamoŭnymi ludźmi, praktykuješsia ŭ movie, značna praściej i samomu pačać karystacca movaju ŭ pobycie.
Paśla kursaŭ ja pačała razmaŭlać pa-biełarusku ź niekatorymi siabrami, ź jakimi raniej my tolki abmiarkoŭvali heta. Ciapier rablu sproby razmaŭlać na movie i ŭ siamji, u kramach, u transparcie, na vulicy, asabliva ŭ emacyjnych situacyjach. Sprabavała taksama rabić heta ŭ škole, ale tam, na žal, praktyčna niama z kim razmaŭlać.
Mnohija vučni staviacca da movy jak da niejkaha druhasnaha pradmieta, niekatoryja ŭvohule ličać jaho lišnim.
Ja pierakananaja, što nacyja nie moža žyć biez movy. Mova źmianiaje ludziej, źmianiaje ich śvietapohlad… Mova ŭ pieršuju čarhu robić biełarusaŭ biełarusami. Čamuści ruskija, ukraincy, u adroźnieńnie ad nas, imknucca zachavać svaju movu, prapahandujuć jaje ŭ siabie i za miežami svaich krain. U mianie maci – ruskaja, i jana ździŭlajecca, čamu biełarusy curajucca svajoj movy.
Taćciana Filipčyk, studentka 1 kursa BarDU:
– Dzieści z 10-ha kłasa škoły ja pačała zadumvacca pra toje, što treba pašyrać užyvańnie biełaruskaj movy ŭ roznych śfierach žyćcia. U štodzionnym žyćci na biełaruskuju movu ja pakul nie pierajšła, ale pa darozie z kursaŭ «Mova nanova» ź siabroŭkaj užo imkniemsia razmaŭlać pa-biełarusku. Dobra, što takaja mahčymaść u nas jość, bo ŭ Baranavičach biełaruskamoŭnaja prastora zusim małaja – nie toje, što ŭ Minsku. Tak, my vyvučajem movu ŭ škole, nastaŭniki padrabiazna tłumačać nam praviły, ale ŭ vučniaŭ zusim niama času, kab kamunikavać. Na kursach my šmat razmaŭlajem, praktykujemsia ŭ movie. Da taho ž na kursach my atrymlivajem nie tolki praviły hramatyki, ale i viedy pa historyi, etnahrafii… Na kursach nam šmat raspaviadajuć pra historyju raźvićcia movy, a ŭ škole vyvučajecca pieravažna jaje saviecki varyjant. Mnie nie padabajecca, što ŭ Biełarusi dźvie dziaržaŭnyja movy. Była b biełaruskaja adzinaj dziaržaŭnaj – heta byŭ by dastatkovy stymuł, kab biełarusy pačali razmaŭlać na svajoj movie. A tak – nichto nie choča napružvacca. I situacyja paharšajecca. U 5-m kłasie ja vučyła historyju Biełarusi pa-biełarusku, a ŭ starejšych kłasach – pa-rusku. Dyk dziela čaho my tady zdabyvali niezaležnaść, za što zmahalisia našy dziady i pradziedy?
Daviedka
Kursy «Mova nanova» ŭ Baranavičach naviedvaje ŭ siarednim 20—25 čałaviek. Uviesnu prajšło 15 zaniatkaŭ pa roznych temach. Pieršy siezon zakončyŭsia na ŭzdymie: na finalnyja zaniatki, dzie haściami byli bard Taćciana Biełanohaja i paet Aleś Jemialjanaŭ sa stalicy, pryjšło maksimum naviednikaŭ – 40 čałaviek. Na leta kursy pierapynialisia, i ad 10 vieraśnia pačaŭsia druhi siezon. Zaniatki prachodziać štosieradu, a 19-j hadzinie, u ofisie ekołaha-krajaznaŭčaha hramadskaha abjadnańnia «Nieruš» na vuł. Paŭłava, 12. Sačyć za navinami «Mova nanova» ŭ Baranavičach možna pa staronkach u Fejsbuku i Ukantakcie: www.facebook.com/movananova.baranavichy, www.vk.com/movananova.baranavichy.
