Ilustracyjnaje fota Siarhieja Hudzilina
U sud jak instancyju pošukaŭ «zakonnaj spraviadlivaści» ludzi źviartajucca z roznymi prablemami. Niekatoryja hramadzianie chodziać u sud jak na pracu. Adzin čałaviek u Homieli 12 hadoŭ sudzicca z pradpryjemstvam, jakoje jaho zvolniła. Praz sud dzielać siemji, dziaciej, nieruchomaść, hrošy i navat miescy na mohiłkach.
Kali narmatyŭ žyłoj płoščy dla čałavieka — 15 kvadratnych mietraŭ, to na mohiłkach kožny hramadzianin RB paśla śmierci maje prava atrymać učastak 1,6 na 2,2 mietra ci padvojny ŭčastak płoščaj 2,2 na 2,3 mietra. Na padvojnym učastku možna chavać svajakoŭ: unukaŭ, babul, bratoŭ, baćkoŭ, stryječnych plamieńnikaŭ i tak dalej. Hałoŭnaje, kab pachavańnie adbyłosia ŭ zhodzie ź inšymi blizkimi svajakami, jakija nie pretendujuć na dadzienaje miesca. Kab nie było prablem, tyja, chto chavaje svaich blizkich, dajuć raśpisku ab tym, što ŭ vypadku ŭźniknieńnia nieparazumieńniaŭ pamiž svajakami z-za taho, chto maje bolšaje prava spačyvać u dadzienaj mahile, usie sudovyja vydatki biare na siabie svajak pamierłaha.
Ciapier u adnym z rajonnych sudoŭ Homiela razhladajecca hramadzianskaja sprava pa pazovie žycharoŭ abłasnoha centra da mužčyny, jaki bieź ich dazvołu pachavaŭ svaju maci kala ich svajakoŭ. Pa słovach zajaŭnikaŭ, adkazčyk nie mieŭ takoha prava, bo nie źjaŭlajecca ich svajakom i nie ŭzhadniaŭ ź imi pytańnie pachavańnia svajoj maci.
Zajaŭnik śćviardžaje, što jon pachavaŭ maci mienavita ŭ hetym miescy tamu, što vykonvaŭ jaje apošniuju volu — jana pry žyćci prasiła syna pachavać mienavita tut, kala svaich znajomych, mahiły jakich prybirała pry žyćci.
Mirnym šlacham baki nie damovilisia. Tamu ciapier spravu razhladaje sud. Zajaŭnik patrabuje ekshumacyi žančyny, jakaja pamierła bolš čym hod tamu. Kali adkazčyk prajhraje sud, jon budzie vymušany pravieści ekshumacyju za svoj košt i vypłacić sudovyja vydatki.
Časam zdarajecca i takoje, što blizkija ludzi praz sud asprečvajuć prava adzin adnaho być pachavanym kala, naprykład, baćkoŭ. Pryčym u sudzie ludzi časam apielujuć takimi arhumienta, jak «jon maci nie lubiŭ, nie kłapaciŭsia pra jaje, tamu ja pavinna być pachavanaja tam, a nie moj brat».
Tak, paŭtara hoda sudziłasia ŭ roznych instancyjach žycharka Homiela sa svajakami jaje brata-niabožčyka.
Kali pamior brat, jaho pachavali kala spačyłych baćkoŭ. Siastra była suprać, bo mierkavała, što jana i jaje muž pavinny tam paśla śmierci być pachavanyja. Maŭlaŭ, pry žyćci baćkoŭ isnavała takaja vusnaja damoŭlenaść: u vypadku śmierci dačka zmoža lažać pobač ź imi, jak i jaje muž. Tym časam brat pamior pieršym. Siastra ž pačała dabivacca praz sud jaho ekshumacyi i pierapachavańnia ŭ inšym miescy. Sudu, možna skazać, prapanoŭvałasia rola «acenščyka» stupieni maralnaści i lubovi da baćkoŭ bakoŭ — vyznačyć, chto (brat ci siastra) bolš hodny spačyvać kala baćkoŭ.
Sud pastaviŭ kropku ŭ hetaj praciahłaj spravie takim čynam, što racyju i prava na pachavańnie kala baćkoŭ maje toj ź dziaciej, chto pieršy pakinuŭ hety śviet. Praściej kažučy: «Chto pieršy pamior, toj i loh».
* * *
Na tuju ž temu: kampiensacyja za źnikłuju kotku
Letam 2014 hoda sud Čyhunačnaha rajona Homiela razhladaŭ hramadzianski pazoŭ vałanciora pa abaronie žyvioł da maładoj žycharki abłasnoha centra, jakaja ŭziała na «časovaje zachoŭvańnie» (pieratrymku) kotku i nie viarnuła jaje nazad. Źnikłaja kotka vystupała ŭ sudzie jak «stračanaja majomaść», košt jakoj byŭ acenieny zajaŭnikami ŭ miljon rubloŭ.
Pamiž vałancioram i adkazčycaj była vusnaja damoŭlenaść uziać da siabie žyć niaščasnuju kotku. Abhavorvałasia, što kali žyvioła budzie pavodzić siabie drenna, to dziaŭčyna zmoža viarnuć jaje vałancioram.
Ale kali maładaja žycharka Homiela paskardziłasia vałancioram na niahodnyja pavodziny kotki i tyja pryjechali jaje zabrać — žyvioła źnikła. Kotka, u minułym — badziažnaja, niedzie źbiehła, i dziaŭčyna nie zmahła jaje viarnuć.
Sud paličyŭ pazoŭnyja patrabavańni nieabhruntavanymi i admoviŭ u zadavalnieńni pazovu.
Na tuju ž temu: 12 hadoŭ u sudach
U pošukach «spraviadlivaści» hramadzianie nie škadujuć ni svajho času, ni srodkaŭ. Tak, 12 hadoŭ hrukajecca va ŭsie instancyi 87-hadovaja žycharka Homiela, jakaja sprabuje dakazać, što jaje syn niezakonna byŭ zvolnieny z pracy ŭ 2002 hodzie.
Mužčyna pracavaŭ kiroŭcam na «chutkaj dapamozie», i niejak jaho abvinavaciła milicyja ŭ kradziažy paliva. Jašče da sudu kiroŭcu zvolnili «za dziejańni, jakija źjaŭlajucca padstavaj dla straty davieru z boku najmalnika».
Maci byłoha kiroŭcy, jakaja abaraniaje jaho intaresy, nie pahadziłasia z takoj farmuloŭkaj i pajšła pa instancyjach. Pačała z rajonnych sudoŭ, dajšła da hienprakuratury i Administracyi prezidenta. Syna na pracy nie ŭznavili. Ale svaje namahańni i siońnia nie ličyć marnymi.
Na pytańnie, čamu za hetyja hady syn nie znajšoŭ inšuju pracu, žančyna adkazvaje: «A čamu jon pavinien šukać pracu? Jaho zvolnili niezakonna, i tamu jon nie pavinien iści mieści vulicy!»
