Фота: Karl Ritter / AP
Польскія фермеры перакрылі рух грузавікоў на шасці з дзевяці прапускных пунктаў. Упершыню пратэстоўцы не прапускаюць не толькі грузавы, але і пасажырскі транспарт: аўтобусы і цягнікі, піша Бі-бі-сі.
Прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі заявіў, што сітуацыя на мяжы з Польшчай «нельга лічыць нармальнай або штодзённай», дадаўшы, што яна «штодня дэманструе эрозію салідарнасці».
У лістападзе-студзені мяжу перакрывалі польскія транспартныя кампаніі, якія патрабавалі ўвядзення квоты на колькасць грузавікоў з Украіны, якія ўязджаюць на тэрыторыю ЕC.
Іх галоўная прэтэнзія была ў тым, што ўкраінскія грузавыя перавозкі ў цэлым танней еўрапейскіх і што цяпер еўрапейскія фірмы наймаюць украінцаў для транспарціроўкі грузаў ўнутры ЕС, а не толькі з Украіны ў ЕС і назад.
9 лютага мяжу заблакавалі ўжо польскія фермеры.
Яны патрабуюць не ўкараняць новыя экалагічныя ініцыятывы ЕС (так званую праграму Green Deal, якая прадугледжвае ў тым ліку і кардынальныя рэформы сельскагаспадарчай вытворчасці), абмежаванні імпарту больш таннай сельгаспрадукцыі з Украіны і прыняцце мер па падтрымкі жывёлагадоўлі краіны.
Праз некалькі дзён пасля пачатку блакады пратэстоўцы высыпалі ўкраінскае збожжа з некалькіх фур проста на зямлю. Гэта пацягнула рэзкую рэакцыю Украіны, для якой экспарт збожжа з'яўляецца адным з нямногіх даходных артыкулаў крохкай эканомікі ваеннага часу.
Міністр сельскай гаспадаркі і развіцця вёскі Польшчы Чэслаў Сякерскі выбачыўся за высыпанае збожжа, але адзначыў, што, хоць гэта і «не зусім адэкватная форма пратэсту», фермеры «знаходзяцца ў вельмі складанай эканамічнай сітуацыі».
«Напярэдадні вяснова-палявых работ у іх няма грошай на куплю ўгнаенняў і сродкаў абароны раслін. Цяжка не зразумець іх адчаю», — адзначалася ў заяве Сякерскага.
Прынцыповым адрозненнем цяперашніх пратэстаў ад мінулых стала тое, што цяпер іх удзельнікі не прапускаюць не толькі грузавы, але і пасажырскі транспарт.
18 лютага ў сацсетках з'явілася відэа, на якім пратэстоўцы спыняюць рэйсавыя аўтобусы.
18 лютага «Украінскія чыгункі» («Укрзалізніця») паведамілі, што польскія пратэстоўцы паспрабавалі заблакаваць рух пасажырскага цягніка Кіеў — Хелм, у якім знаходзіліся 260 пасажыраў, у асноўным, жанчыны і дзеці (мужчынам прызыўнога ўзросту выезд з Украіны як правіла забаронены).
Пасля ўмяшання польскай паліцыі і чыгуначнікаў лінія была зноў адкрыта, і цягнік працягнуў свой шлях.
«Мы хацелі б падзякаваць нашым польскім калегам за супрацоўніцтва і хуткае вырашэнне пытання, — гаворыцца ў заяве ўкраінскай кампаніі. — Але блакаванне чыгуначнага руху недапушчальнае. Лічым такія дзеянні пратэстоўцаў абуральнымі, улічваючы гісторыю партнёрства і эканамічных адносін паміж нашымі краінамі».
Праз развязаную Расіяй вайну чыгунка і іншы наземны транспарт — адзіная магчымасць для ўкраінцаў ездзіць за мяжу.
Акрамя таго, у заяве «Украінскіх чыгунак» адзначаецца, што такія дзеянні падрываюць абараназдольнасць Украіны і «бяспеку межаў ЕС ад расійскага агрэсара».
Міністр развіцця грамадаў, тэрыторый і інфраструктуры Украіны Аляксандр Кубракоў назваў сітуацыю прамой пагрозай бяспекі краіны.
«Жанчыны і дзеці, якія шукалі прытулку ад вайны і ў сілу розных прычын вяртаюцца дадому, не могуць станавіцца закладнікамі бізнэс-інтарэсаў. Такія акцыі і прыклады негуманнага стаўлення да ўкраінцаў на мяжы ЕС могуць быць выкарыстаныя расейскімі спецслужбамі для нагнятання штучнага канфлікту паміж нашымі краінамі», — падкрэсліў Кубракоў у размове са сваім польскім калегам.
Пазней, выступаючы па дзяржаўным тэлебачанні, Кубракоў дадаў, што, па яго звестках, некалькі дзён таму былі выпадкі, калі пратэстоўцы не прапусцілі некалькі грузавікоў з узбраеннямі.
Якая сітуацыя цяпер і што можа адбыцца ў найбліжэйшай будучыні?
У панядзелак 19 лютага Дзяржаўная памежная служба Украіны і Міністэрства інфраструктуры паведамілі, што пасажырскія перавозкі ідуць паводле раскладу, тады як сітуацыя з грузамі стала «яшчэ больш крытычнай».
Са слоў афіцыйнага прадстаўніка памежнай службы Украіны Андрэя Дземчанкі, 19 лютага перакрытыя шэсць памежных КПП: «Ягадзін», «Усцілуг», «Угрынаў», «Рава-Руская», «Шэгіні» і «Кракавец».
Агулам з польскага боку сабралася блізу 2900 грузавікоў, якія чакаюць магчымасці перасекчы мяжу і ўехаць ва Украіну.
Самая складаная сітуацыя, са слоў Дземчанкі, склалася на прапускных пунктах «Ягадзін» і «Кракавец». У мінулыя суботу і нядзелю на КПП «ягадзін» грузавікі не прапускаліся ў абодвух напрамках», сказаў ён.
Пры гэтым Дземчанка ўдакладніў у эфіры тэлемарафона, што ў панядзелак польскі бок усё ж паабяцаў прапускаць па некалькі грузавікоў у гадзіну ў бок Украіны.
Аб гэтай жа сітуацыі казаў і намеснік міністра інфраструктуры Украіны Сяргей Дзяркач: «Цяпер з польскага боку мяжы заблакаваныя шэсць пунктаў пропуску. Самая крытычная сітуацыя на пункце пропуску «Ягадзін — Дарахуск», дзе наогул спыніўся рух грузавога транспарту. Там не прапускаюцца гуманітарныя, якія хутка псуюцца, і паліва. Гэта прамы ўплыў на нашу абараназдольнасць. Таксама праз яго з Украіны не могуць выехаць пустыя грузавікі, якія едуць за крытычна неабходнымі таварамі, яны вымушаныя чакаць у больш чым 15-кіламетровай чарзе… кіроўцы літаральна жывуць на дарозе без нармальных умоў», — распавёў ён.
Тыдзень таму прафсаюз польскіх незалежных фермераў «Салідарнасць» заявіў, што мае намер цалкам перакрыць мяжу з Украінай 20 лютага.
«20 лютага ў рамках 30-дзённай усеагульнай забастоўкі фермераў мы аб'яўляем, што ўсе акцыі пратэсту будуць накіраваныя на поўную блакаду ўсіх пунктаў перасячэння мяжы паміж Польшчай і Украінай», — гаворыцца ў заяве прафсаюза.
Гэтая блакада, са слоў «Салідарнасці», будзе значна больш маштабнай: «будуць перакрытыя не толькі памежныя пераходы, але і вузлы сувязі і пад'езды да перагрузачных чыгуначных станцый і марскіх партоў».
Падрабязнасці планаў фермераў пакуль невядомыя. У прыватнасці, пакуль незразумела, ці будуць абмежаванні тычыцца толькі грузавога транспарту або пасажыры таксама затрымаюцца на мяжы.
Зрэшты, як кажа Андрэй Дземчанка, сітуацыя ўжо вельмі складаная нават без агульнай блакады. Перакрытыя чатыры найбуйнейшыя КПП, праз якія маглі перасякаць мяжу грузавікі вагой больш за 7,5 тон.
А на астатніх праезд магчымы альбо толькі для фур, якія ідуць паражняком, альбо толькі для невялікіх грузавікоў.
Ці змогуць урэгуляваць сітуацыю раней, невядома. Зрэшты, украінскія і польскія ўлады заяўляюць, што ўвесь час вядуць перамовы.
16 лютага міністр сельскай гаспадаркі Польшчы Чэслаў Сякерскі адзначыў, што знайсці выхад са становішча вельмі няпроста.
«Мы вядзем перамовы з Украінай на двухбаковым узроўні, усталёўваем дапушчальныя квоты [сельгаспрадукцыі], якія не нанеслі б шкоды польскаму рынку», — сказаў ён, але дадаў, што, хоць «з Украінай прыемна весці перамовы, але ў выніку яны кажуць, што мы, маўляў, знаходзімся ў асаблівай сітуацыі, таму трэба падыходзіць да гэтага пытання па-іншаму».
У той жа дзень украінскі Forbes паведаміў, што ў адказ Украіна можа ўвесці «загараджальныя гандлёвыя меры» па польскіх таварах. Крыніца выдання ва ўрадзе краіны сказала, што «гэтага хацелася б пазбегнуць, але мы цяпер і так у самым нізе, і калі так пойдзе і далей, то гэта давядзецца зрабіць».
Гэтыя дзеянні могуць выліцца ў поўную забарону або сур'ёзныя абмежаванні на ўвоз польскіх малочных прадуктаў і садавіны. Прычым такое рашэнне ўлады Украіны могуць прыняць на працягу бліжэйшых двух тыдняў.
«Мы выступаем за канструктыўныя рашэнні, але мы, вядома, будзем гатовыя адрэагаваць, — сказаў міністр аграрнай палітыкі і харчавання Украіны Мікалай Сольскі, пацвердзіўшы, што ўлады Украіны разглядаюць у якасці меры ў адказ забарону на ўвоз польскай прадукцыі. — Паглядзім, што будзе адбывацца. Мы будзем весці актыўныя перамовы з польскім бокам і прымем рашэнні, зыходзячы з вынікаў»»
Аднак Украіна знаходзіцца ў невымерна больш складанай сітуацыі, чым Польшча, паколькі праз вайну пераважная большасць грузаў дастаўляецца ў краіну толькі наземнымі шляхамі праз заходнюю мяжу.
І для Украіны закрыццё мяжы можа аказацца вельмі адчувальным ударам.
«Калі мяжа Украіны з Польшчай не будзе адмыкнутая да канца месяца, бюджэт краіны можа страціць 7,7 мільярда грыўняў (каля $200 млн)», — напісаў у сваім телеграм-канале кіраўнік камітэта Вярхоўнай Рады па пытаннях фінансаў, падатковай і мытнай палітыкі Даніла Гетманцаў.
А гэта для краіны, якая ваюе, вельмі сур'ёзная сума.
Чытайце таксама:
Варшава выбачылася перад Украінай за высыпанае збожжа на мяжы
Раз'юшаныя фермеры ўвесь вечар штурмавалі паром віцэ-канцлера Германіі
Кепска што і на дапамогу ВАЙСКОВУЮ наклалась тая ж незразумелая сітуацыя. Вось гэта трэба было бы аддзяліць канешне рашуча.
Украіна не будзе жаданым, з распрасьцертымі рукамі чальцом эканімнай інтеграціі ў Эўропу, давядзецца шмат чым ахвяраваць, шмат на што пагадзіцца (напачатку) сабе ў шкоду. Гэта натуральна.
Дарэчы - такі самы, калі не горшы, лес чакае і Беларусь у эканамічным пляне калі раптам вырашым ісьці да ЭЗ. Для Беларусі увогуле эканічная сітуацыя дрэнная з абодвух бакоў, як там Вольскі спяваў - І тут ты чужы,. І там ты чужы. Жывеш у палоне, жывеш у пагоні. За прывідным заўтра ў прывідным сёньня.