Фота Надзеі Бужан
Артыкул 342 Крымінальнага кодэкса, па якім выстаўлена абвінавачванне Сяргею Ціханоўскаму і яшчэ семярым затрыманым на пікеце ў Гродне, мае ў Беларусі «слаўную» гісторыю прымянення па палітычных справах. Такое меркаванне ў каментары TUT.BY выказаў праваабаронца Валянцін Стэфановіч.
Стэфановіч нагадвае: у 2005 годзе па арт. 342 судзілі Паўла Севярынца і Мікалая Статкевіча за арганізацыю вулічных акцый у кастрычніку 2004 года супраць вынікаў рэферэндуму па змене Канстытуцыі. Суд пастанавіў, што з-за дзеянняў палітыкаў спыніўся грамадскі транспарт — дэманстранты на некалькі хвілін выйшлі на праезную частку. За гэта Севярынца і Статкевіча пакаралі трыма гадамі «хіміі», па амністыі тэрмін скарацілі да двух гадоў проста ў судзе. Па гэтым жа артыкуле судзілі ўдзельнікаў «Плошчы-2010»: кандыдата ў прэзідэнты Уладзіміра Някляева, Насту Палажанку, Андрэя Дзмітрыева, Аляксандра Фядуту, Ірыну Халіп і іншых.
У сітуацыі з Ціханоўскім Следчы камітэт заявіў, што ў Гродне было арганізавана правядзенне незаконнага грамадскага мерапрыемства, мітынгу, падчас якога здзейснены групавыя дзеянні, якія груба парушаюць грамадскі парадак і спалучаныя з відавочным непадпарадкаваннем законным патрабаванням міліцыі.
— Але, гледзячы відэа з Гродна, мы бачым, што Ціханоўскі арганізоўваў не групавыя дзеянні, якія груба парушаюць грамадскі парадак, а пікет па зборы подпісаў, які праходзіў у адпаведнасці з Выбарчым кодэксам у месцы, не забароненым Гродзенскім выканкамам. Так, можна трактаваць, як Лідзія Ярмошына, што гэта быў не пікет па зборы подпісаў, а несанкцыянаванае масавае мерапрыемства, але гэта ўсё вельмі спрэчна ў кантэксце таго, што мы пачулі, што ў нас датэрміновай агітацыі ў заканадаўстве няма, як аказваецца, і можна пра каго заўгодна казаць усё што заўгодна. І прэтэнзіі, што на пікетах выказваюцца дрэнна пра прэзідэнта… Ну прабачце, а прэзідэнт пра іншых па тэлевізары выказваецца, і гэта нармальна, ну, а людзі выказваюцца на пікетах, — кажа Стэфановіч.
Праваабаронца таксама звяртае ўвагу на тое, што, мяркуючы па відэа, Ціханоўскі сам нікога на пікеце ў Гродне не правакаваў. Наадварот — правакавалі яго. А супрацоўнікі міліцыі павялі сябе непрафесійна.
— Відавочна, што ў кагосьці было жаданне зладзіць нейкі рух, каб прыцягнуць увагу супрацоўнікаў міліцыі. Далей мы бачылі зусім незаконныя і непрафесійныя дзеянні супрацоўнікаў міліцыі. Грамадзянка заявіла, што Ціханоўскі не адказаў на яе пытанне. Міліцыянт у першую чаргу павінен быў высвятліць ў грамадзянкі, ці здзяйсняліся ў дачыненні да яе якія-небудзь супрацьпраўныя дзеянні альбо не, ці білі яе, абражалі альбо яшчэ нешта. Калі не — міліцыянт павінен быў сысці, а не хапаць Ціханоўскага за рукі, а потым падаць на зямлю, — лічыць праваабаронца.
Дзеянні, якія падпадаюць пад ч. 1 арт. 342, — гэта не цяжкае злачынства, фармальна яна дазваляе трымаць людзей пад падпіскай аб нявыездзе. Але да Ціханоўскага і астатніх затрыманых ужыты арышт, каб яны не маглі ўдзельнічаць у перадвыбарчай кампаніі, лічыць праваабаронца.
— Артыкул 342 «гумавы», і ўжываць яго вельмі зручна. І, вядома, зразумела, чаму абраная мера стрымання ўтрыманне пад вартай на два месяцы — Ціханоўскі правядзе ў СІЗА ўсе выбары. Але судовых перспектыў я тут не бачу і дапускаю, што пасля выбараў справа будзе закрытая, усіх адпусцяць. Тут трэба ўлічваць геапалітычныя моманты. Так што дапускаю, што тут будзе як у 2017 годзе, калі крымінальныя справы пазачынялі і ўсіх выпусцілі, — кажа Стэфановіч, нагадваючы пра справу «Белага легіёна», распачатую з ліста «фрау А.» прэзідэнту.
900 тысяч даляраў, знойдзеныя у Ціханоўскіх на дачы, увязаць з арт. 342 тэарэтычна можна, лічыць праваабаронца, але, хутчэй за ўсё, яны проста наогул «выпадуць» са справы.
— Нават калі выказаць здагадку, што гэта грошы Ціханоўскага і ён збіраў іх на правядзенне кампаніі, то ўсё нармальна. Фінансавы год у нас не завершаны, ён завяршаецца ў сакавіку, калі павінны дэкларавацца даходы і налічвацца падаткі на іх. Таму, калі гэта так, грошы павінны вярнуць законнаму ўладальніку, а ў наступным сакавіку ён заплаціць з іх падаткі. Але, вядома, складана сказаць, мы не ведаем, што напісана ў абвінавачванні. Можа, там напісана, што ён за гэтыя грошы арганізоўваў «групавыя дзеянні, якія парушаюць грамадскі парадак». Але зноў жа, мяркуючы па відэа, нават калі зыходзіць з версіі следства, то дзеянні атрымаліся нейкія спантанныя, а не арганізаваныя. Ціханоўскі што, прадбачыў, што з'явіцца гэтая дама і будзе да яго чапляцца з пытаннямі? — разважае Валянцін Стэфановіч.
Праваабаронца лічыць, што грошы былі інструментам прапагандысцкай маніпуляцыі, каб прадставіць Ціханоўскага ў нявыгадным святле.
Глядзіце, мы знайшлі ў яго на дачы 900 тысяч даляраў! Ён зусім не прасцячок, пенсіянерам распавядае, што жыць тут дрэнна, а пад канапай захоўвае такія сумы. Таму я не здзіўлюся, калі гэтыя грошы ў справе наогул ніяк не будуць фігураваць. У 2018 годзе ў якасці доказу па справе «растварыўся» аўтамат, знойдзены ў багажніку, крымінальны пераслед Лазоўскага спынілі. Аўтамат такая рэч, што ён альбо ёсць, альбо яго няма, але адкуль ён узяўся ў машыне, так ніхто і не сказаў. Так што паглядзім, што будзе з гэтымі грашыма, — падсумоўвае Стэфановіч.
