Ілюстрацыйнае фота Надзеі Бужан.
Выйшаў з пад'езда свайго дома ў Параф'янаве а 9-й раніцы. Іду па па шашы на Докшыцы, гляджу на прыцярушаныя снегам галіны ёлак каля дарогі. За мястэчкам бачу на полі лісіцу. Яна стаяла, убачыла мяне — і рванулася ўцякаць.
У Мінску са сваёй кватэры я выходзіў з большай радасцю, чым тут. Там — сябры, сяброўкі, знаёмыя, цікавыя суразмоўцы. Аднак праз некаторы час губляецца сэнс быцця ў Мінску. Пастаяннае атрыманне гасціннасці, ўвагі, новых ведаў і ўражванняў надакучвае. І мяне цягне ў сумную правінцыю, дзе я магу нешта і аддаць - родным, землякам, мясцоваму грамадству. І вось я ўстаў раніцай і цягнуся па шашы, спадзеючыся злавіць спадарожную машыну.
Кіламетр за вёскай Свіркі, за тры кіламетры ад Параф'янава, спыняецца машына да Докшыц.
З Докшыц на Глыбокае выязджаю хутка — першая машына спыняецца каля старой запраўкі. У Глыбокае я еду, бо дужа прасіў карэспандэнт тэлевізіі, каб прыехаў запісацца. Тэлефаную і кажу: «Спыніў машыну, чалавек едзе на вуліцу Радзівілаўскую, на аўтастанцыі буду каля дзясятай сорак».
«Вы гаворыце па-беларуску… Цяпер мала хто гаворыць па-беларуску… Большасць на трасянцы, мяшанай мове, рускай і беларускай, не разбярэшся», — кажа мне кіроўца.
На аўтастанцыі заходжу ў буфет, купляю чабурэк. «Вы чыста па-беларуску гаворыце…» — кажа мне магазіншчыца. Атрымліваю чабурэк, кажу «дзякуй» — магазіншчыца ўсміхаецца мне.
З 10:30 да 14:20 выехаць аўтобусам у Докшыцы немагчыма. Мясцовыя транспартнікі ўпарта возяць у святочныя дні па раскладзе працоўнага дня. Пад Віцебскам, Мінскам на святы прыгарадныя аўтобусы ходзяць па раскладзе нядзелі. Цягнікі на Беларускай Чыгунцы — таксама. Але аўтапаркі ў Докшыцах і Глыбокім і мясцовыя райвыканкамы не даюць магчымасці людзям на свята адведаць сваякоў у далёкіх вёсках — «эканамічна немэтазгодна».
Іду на развязку на ўскраіне горада. Праз дваццаць дзве хвіліны спыняецца машына да Докшыц. Побач з кіроўцам - прыгожая маладая жанчына са светлымі валасамі і акуратна нафарбаванымі вуснамі. Паварочваецца да мяне:
— Вас случайно не Костя зовут?
— Я.
— Я вас по интернету знаю. Вы много на белорусском языке пишете…
Калі б людзі, якія прыхільна ставяцца да беларускай мовы, пачалі размаўляць па-беларуску — па-беларуску гаварыла б палова насельніцтва. А другая палова перайшла б на беларускую, гледзячы на іх.
* * *
У Докшыцах іду на госці да бацькі. Ён сёння святкуе Каляды. Пасля строгага, па праваслаўных канонах, посту, на стале з'явілася і каўбаса, і галубцы. Размаўляем, потым паказваю яму на ноўтбуку перадачы пра Глыбокае з маім удзелам.
— Гэта ж як трэба было гэтыя храмы пабудаваць! І такія высокія, і прыгожа зробленыя, і ўсё без тэхнікі… Цяпер так не зробяць, - кажа бацька.
Ад бацькі іду ў баптысцкую царкву. Алёна, прыхаджанка царквы, запрасіла мяне паглядзець калядную сцэнку, якую паставілі дзеці і дарослыя з царквы. Сцэнка атрымалася выдатная — наколькі выдатнай яна можа быць у маленькай правінцыйнай царкве, якая ахвярна ўклала шмат часу і сілаў на рэпетыцыі, дэкарацыі, касцюмы.
Сцэнку можна было б смела паставіць і ў доме культуры, і ў школе. Але хто пусціць баптыстаў у школу або клуб у «праваслаўнай» дзяржаве, дзе праваслаўныя настаўнікі і работнікі культуры даюць права выступаць сваёй канфесіі, а іншыя канфесіі не жадаюць бачыць…
Алёна расказвае пра нядаўнюю смерць аднаго чалавека ў Докшыцах. Памёр рана, піў гарэлку. «Ён хацеў быў хадзіць у царкву, але жонка не дазволіла: казала, няхай лепш п’е, чым будзе баптыстам».
Цёмныя, няшчасныя людзі!
На аўтастанцыі купляю квіток на аўтобус да Крулеўшчыны. Аўтобус, які мае статус хуткаснага і на які прадаюць квіткі па падвышаным кошце, ідзе дваццаць кіламетраў за трыццаць пяць хвілін. Вечарам, ужо ўпоцемках, іду па роднай вуліцы ў дом, дзе я выгадаваўся, дзе жыве маці. Вуліца слізкая і няроўная, справа ідуць дзве чыгуначныя лініі, гараць чырвоным уваходныя святлафоры. Вось тут, каля пяцьсот пяцьдзясят шостага кіламетра ад станцыі Балагое, другога пікета, я і выгадаваўся.
Заходжу ў хату. Дастаю і кладу на стол сушы з супермаркета «Санта», што нядаўна адкрыўся у Докшыцах — вырашыў пачаставаць маці японскімі прысмакамі. Дастаю з заплечніка невялікі падарунак — каляндар «Зорны час» з фотаздымкамі Віктара Малышчыца ды апошні нумар «Нашай гісторыі». Выпілі па кубку зялёнай гарбаты. Маці кажа, што раніцай прачытала сваім праваслаўным сяброўкам каляднае віншаванне, якое я апублікаваў у «Аднакласніках», і яны яго надта ўпадабалі.
Зайшоў у спальню. Прысеў і паглядзеў у акно, праз якое ўсё дзяцінства глядзеў на навакольны свет. Цёмна. Некалькі яблынь на агародзе. Чыгунка. З коміну качагаркі ў чыгуначным лясніцтве ідзе дым. З гэтага акна я некалі глядзеў на цягнікі, лічыў вагоны, запісваў нумары цеплавозаў. Адсюль пайшла мая цікаўнасць да навакольнага свету. А цяпер гэты выгляд здаўся мне нейкім сумным.
Развітваюся з маці, выходжу з хаты. Пераходжу чыгунку, іду па насыпе колішняга выцяжнога пуці. Пад нагамі леташняя трава і парэшткі свежага снегу. Чырвоным свецяць уваходныя светлафоры, сінім — манеўровыя каля пераезду. Далей — чырвоныя карлікавыя светлафоры. Нібы калядная гірлянда гэты россып агнёў вялікай чыгуначнай станцыі. У твар вее вільготны вецер, пад нагамі мокра, і нейкі сум на душы.
Прыходжу на вакзал, і прашу ў касе квіток на сёння, на цягнік нумар шэсцьсот сорак адзін, адзін плацкартны, да Параф’янава.
07.01.2020, Параф'янава — Глыбокае — Докшыцы — Крулеўшчына — Параф'янава.
