25 śniežnia, kali Jeŭropa śviatkavała Kalady, va ŭnutranaj turmie biełaruskaha KDB ja byŭ pryznačany dziažurnym pa dziaviataj kamiery. Pad viečar zaskryhataŭ kluč u zamku, rasčynilisia dźviery: «Musor!»
Kalady, 2010 hod
Vynosić z kamiery śmiećcie — abaviazak dziažurnaha. «Bystro, b.! Biehom, b.!" U abdymku sa śmietnicaj vyskokvaju ŭ prybiralniu, dzie ŭ źmierzłych vykidach čiełaviečaj žyćciadziejnaści baču abryvak haziety. Skarystany ŭ kłaziecie šmatok.
U turmie, dzie ciabie sprabujuć rastaptać, abiazvolić, vielmi ciažka vytryvać, nie majučy ŭjaŭleńnia pra toje, što adbyvajecca za turemnymi ścienami.Izalavany ad usialakaj infarmacyi, ty skvapna łoviš luboje słova turemščykaŭ, adčajna namahaješsia pračytać niešta ŭ ich abyjakavych vačach. A tut raptam — šmatok haziety… I ŭprava, u zalapanuju kardonku vykidvajučy śmiećcie, ja ŭleva vyvaročvaju šyju i raźbiraju na hazietnym abryŭku ŭ žoŭtych raspłyvach apošnija słovy: «Dieržiś, Vołodia! Tvoj brat Jevhienij Jevtušienko».
Mnie horła pierachapiła…
U ludziach nielha vyniščyć čałaviečaje. Jano nieźniščalnaje. Jaho nie vytravić, nie spaskudzić ni brudam, ni łajnom.
Paezija patrabuje emocyj. Mocnaj enierhietyki. Skalečany, fizična ja pačuvaŭsia horš, čym kiepska, — nie było dzie enierhiju ŭziać, kab addać. I ja nie pisaŭ ničoha, navat nie sprabavaŭ pisać. Da toj kaladnaj nočy — samaj doŭhaj nočy ŭ chałodnaj zimie 2010 hoda:
kali, jak pieražyŭšy katarsis, ja znoŭ adčuŭ nievierahodnuju moc žyćcia, jakaja vułkanična moža vyrvacca z samaj, zdavałasia b, słaboj, ale jašče nie skanałaj kletački;
kali ja ŭspaminaŭ tych, kaho lubiŭ, lublu, chto lubiŭ i lubić mianie, — i ŭdziačna za ich maliŭsia;
kali ŭ kruhłasutkava blakłym mihcieńni lampački, jakaja, zdavałasia, nikoli nie hareła, ale j nie hasła nikoli, źjavilisia ŭ paŭmzroku kamiery Turma razam z Volaj — i ja pačaŭ pisać paemu, jakuju skončyŭ 31 śniežnia. Jakraz pad Novy hod.
Novy hod
(Z turemnaha dziońnika)
Sustreŭ Novy hod u kampanii čatyroch mužykoŭ (ja sam piaty) u— toj samaj «amierykanki», u jakoj pabyvaŭ hieroj «Łabucha». Miž inšym, adnaho z mužykoŭ (najmałodšaha, jamu 33 hady), ź jakimi sustreŭ ja 2011 hod, zvać, jak i majho łabucha, Ramanam. Jon u turmie ŭ čakańni suda ŭžo 18 miesiacaŭ. Da ŭsiaho na sudzie jaho mohuć apraŭdać (naličanuju jamu materyjalnuju škodu za niejkija mytnyja parušeńni jon pahasiŭ), i vyjdzie, što dva hady jon adsiadzieŭ ni za što. «Ale tak nie vyjdzie, — kaža Raman. — Niešta jašče prypajajuć». I ŭsie sakamierniki zhodna kivajuć: «Sto pudoŭ — prypajajuć. Za niešta ž dva adbytyja hady treba budzie prysudzić».9-j kamiery ŭnutranaj turmy KDB
Nichto tut nie vieryć ni ŭ jakoje pravasudździe. Kožny viedaje: sistema zrobić ź im usio, što zachoča.
Jakraz učora, na Novy hod, Ramanu pad viečar, jak padarunak, pieradali list z domu. A ŭ tym liście viestka pra toje, što pamierła jahonaja babula. Jon uziaŭ toj list, pračytaŭ — i ź im pasiarod kamiery staić, nie viedaje, što rabić… Kaža: «Voś… babula pamierła… a čamu nichto nie skazaŭ… čamu ja jaje nie pachavaŭ… maju babulu…» Ja padyšoŭ, pahładziŭ jaho, jak dzicia, pa hałavie, jon sieŭ na nary i zapłakaŭ…
Čamu, sapraŭdy, nie skazali, nie paviedamili, nie adpuścili pachavać?
Bo naplavać. Na čałavieka naplavać. Voś što jak było, tak i zastałosia ŭ hetaj krainie najpieršaj prablemaj. Niečyja tam stohny, ślozy — ćfu! I śvińnia stohnie. I krakadził płača.
Proźvišča Ramana Jaskievič. Jon ź Mijoraŭ, ź Viciebščyny. Starajecca trymacca, ale ź losam źmiryŭsia. Prosta čakaje, što budzie…
Zrešty, što jon jašče moža zrabić? Ničoha.
Tamu Jurka Michalčanka (jon ź Lubanščyny, jamu 42, i jaho vinavaciać u niejkich ekanamičnych machinacyjach, za jakija — da 10 hadoŭ źniavoleńnia) zaparvaje mocnuju (da čarnaty, čyfir) harbatu, kab było što vypić na našym navahodnim śviacie. I my vypivajem, a
