«Padtrymany Litvoj Eŭrapiejski humanitarny ŭniversytet — antybiełaruski i antydemakratyčny. Jon dapamahaje rusyfikavać Biełaruś», — zajaviŭ u interviju hazecie Lietuvos rytas Stanisłaŭ Šuškievič. Były staršynia Viarchoŭnaha Savietu Biełarusi 77-hadovy S.Šuškievič, jaki niadaŭna naviedaŭ Vilniu — adzin z aŭtaraŭ idei i zasnavalnikaŭ EHU.
Hety dziajač biełaruskaj apazycyi ŭdziačny Litvie za toje, što jana dała prytułak vyhnanamu ź Miensku ŭniversytetu, adnak nia moža zrazumieć, našto ŭ Vilni biełarusaŭ vučać pa-rasiejsku.
Šuškievič: Universytet, jaki mieścicca ŭ Vilni, ciapier pa sutnaści rychtuje zrusyfikavanyja kadry i ŭ dačynieńni da Biełarusi pravodzić tuju samuju palityku, što i Rasieja.
Vypuskniki hetaha ŭniversytetu nia viedajuć biełaruskaj movy abo viedajuć jaje niedastatkova dobra. Biełaruś ciapier žyvie va ŭmovach prymusovaj rusyfikacyi, heta ciahniecca ad 1794 hodu. I EHU faktyčna dapamahaje hetamu pracesu.
LR: Ale ž ci moh universytet pieraškodzić hetamu pracesu?
Šuškievič: Jon musiŭ rychtavać dla Biełarusi vysokaadukavanych ludziej, jakija b mahli pracavać u halinie humanitarnych navuk. Ciapier vypuskniki zrusyfikavanyja: ich viedy biełaruskaj movy niedastatkovyja. Ja nia tolki adzin z zasnavalnikaŭ hetaha ŭniversytetu. Ja dapamahaŭ hetamu ŭniversytetu abstalavacca ŭ Miensku i pačać vučyć studentaŭ.
Tady ja byŭ staršyniom Viarchoŭnaha Savietu i prosta sa skury vyłuzvaŭsia, kab takaja navučalnaja ŭstanova pačała svaju pracu.
U 1992 hodzie hety ŭniversytet pačaŭ pracavać u Miensku, nia majučy svajho pamiaškańnia.
Ja prydumaŭ kambinacyju: rektar Anatol Michajłaŭ zaprasiŭ kiravać katedraj relihii mitrapalita mienskaha i słuckaha Fiłareta, a ja ŭhavaryŭ hetuju duchoŭnuju asobu biaspłatna pieradać universytetu pamiaškańnie vajennaha muzeju, jakoje ja jak kiraŭnik dziaržavy viarnuŭ Carkvie.
Nikomu toj vajenny muzej byŭ nie patrebny, ale kali b ja jaho pieradaŭ niepasredna ŭniversytetu, uźniaŭsia b skandał, a viartańnie Carkvie ŭsie zrazumieli.
LR: A ci ŭ Biełarusi studenty navučajucca pa-biełarusku?
Šuškievič: U Biełarusi studenty i školniki navučajucca pa-rasiejsku ź vielmi niaznačnymi vyniatkami.
LR: Dyk moža navučańnie pa-biełarusku vielmi ciažka arhanizavać?
Šuškievič: Tolki dva čałavieki ŭ Biełarusi kazali, što pa-biełarusku niemahčyma vykazać usie tonkaści filazofii, bo niama terminaŭ i krynicaŭ. Heta prezydent RB Alaksandar Łukašenka i rektar EHU Anatol Michajłaŭ. Heta niapraŭda. Na biełaruskaj movie možna vykładać nia tolki filazofiju abo humanitarnyja navuki, ale navat fizyku i chimiju.
LR: A što robiać vypuskniki hetaha ŭniversytetu?
Šuškievič: Ja viedaju tolki adnaho vypusknika hetaha VNU, jaki viarnuŭsia ŭ Biełaruś, viedaje biełaruskuju movu i pracuje tak, jak treba hetaj krainie. Usie inšyja navat nie viartajucca, a kali viartajucca — nichto ich nia bačyć. Siarod vypusknikoŭ niama niejkich choć krychu zaŭvažnych asobaŭ.
LR: Čamu vy nazyvajecie hety ŭniversytet niedemakratyčnym?
Šuškievič: Ci isnuje choć adzin eŭrapiejski ŭniversytet, jakim dzieviatnaccać hadoŭ kiruje toj samy čałaviek? A.Michajłaŭ zajmaje pasadu rektara daŭžej, čym Łukašenka pasadu prezydenta.
LR: Ale vy byli adnym z zasnavalnikaŭ hetaha ŭniversytetu i padtrymali kandydaturu Michajłava?
Šuškievič: Akademika Michajłava ja ličyŭ adukavanym čałaviekam vysokaj prafesijnaj kvalifikacyi. Asabliva vialikaje ŭražańnie na mianie zrabiła jaho vałodańnie movami: jon pracavaŭ za miažoju, svabodna havaryŭ pa-francusku, pa-niamiecku, pa-anhielsku.
Adnak kali hety ŭniversytet, jašče budučy ŭ Miensku, adznačaŭ svajo dziesiacihodździe, na ŭračystym śviatkavańni hučali vinšavańni na rasiejskaj, niamieckaj, anhielskaj, francuskaj, italjanskaj movach, ale nie prahučała nivodnaha słova pa-biełarusku.
Ja tady skazaŭ: «Pavažanyja mankurty, vy pieratvaryli biełaruski ŭniversytet u niejkuju niesalidnuju ŭstanovu. Jak u Miensku moža dziejničać eŭrapiejski ŭnivetsytet, dzie nie pavažajecca biełaruskaja mova?»
LR: Baču, što vy vielmi chvalujeciesia...
Šuškievič: Apazycyju bjuć, kidajuć u turmy, a Michajłaŭ spakojna siadzić u Vilni na eŭrapiejskaj zarpłacie i rychtuje antybiełaruskija kadry. Jak ja mahu być spakojny?
Aprača taho, atrymlivajučy finansavuju padtrymku z roznych krainaŭ i fondaŭ, jon jašče biare ad studentaŭ płatu za navučańnie!
Rektara paprasili zastacca kiravać i ŭ Vilni.
***
Pačuŭšy ad S.Šuškieviča šmat paprokaŭ, hazeta Lietuvos rytas źviarnułasia ŭ EHU i atrymała adkaz ad administracyi:
«Zasnavalnik i ciapierašni rektar Eŭrapiejskaha humanitarnaha ŭniversytetu Anatol Michajłaŭ užo niekalki hadoŭ tamu zajaviŭ, što hatovy pakinuć pasadu rektara.
Adnak mižnarodnaja kiraŭničaja rada EHU paprasiła jaho zastacca i kiravać universytetam, pakul jon nie abstalujecca ŭ Vilni.
U EHU kala 25 pracentaŭ kursaŭ vykładajucca pa-biełarusku. Inšyja kursy vykładajucca na rasiejskaj dy inšych movach, u zaležnaści ad abstavinaŭ, jak naprykład z-za niedachopu navukovaj litaratury na biełaruskaj movie.
Z časam universytet zaprapanuje bolš kursaŭ na anhielskaj dy inšych movach.
Kala čverci studentaŭ EHU vučacca biaspłatna. Balšynia astatnich karystajucca lhotami. Płata za navučańnie nie pieravyšaje 1500 eŭra za hod (za vyklučeńniem tych, chto płacić pavodle mahistarskaj prahramy administracyi biznesu).
Padtrymki sponsaraŭ niedastatkova, kab utrymać universytet tolki z achviaravańniaŭ».
