Pa-biełarusku vyjšaŭ raman-fantazija pra vybuch AES u Hiermanii.
Uładzimir Papkovič.
Raman Hudrun Paŭzevanh «Chmara» (Die Wolke) pierakłaŭ Uładzimir Papkovič. Kniha była napisana aŭtarkaj pa «haračych śladach» paśla trahiedyi ŭ Čarnobyli. Śviet pabačyła ŭ 1987 hodzie. Amal praz dva dziesiacihodździ «Chmaru» ekranizavali ŭ Hiermanii. Razmova ź pierakładčykam knihi na biełaruskuju.
«NN»: Čamu pierakłali knihu sučasnaj aŭtarki? Vy viadomy najpierš svaimi pierakładami kłasičnaj niamieckaj litaratury: Šyler, Hiote, Brecht...
UP: Pryznacca, ja mała pierakładaŭ prozy, bolš paeziju samych roznych aŭtaraŭ i z roznych moŭ: najbolš ź niamieckaj, ale i z rasijskaj, z polskaj, navat z cyhanskaj... Maja słabaść: dumaju i rablu ŭsio chutka, možna skazać, paśpiešliva. U paezii heta dapuščalna, tamu što, jak heta ni napyšliva moža hučać, azareńnie – źjava karotkaterminovaja, raptoŭnaja, jak małanka, uspychnie i pahaśnie. Byli, praŭda, vypadki, kali ja pierakładaŭ i prozu: hedeeraŭskuju piśmieńnicu Rut Kraft (raman «Vostraŭ biez majaka»), ale heta pa zamovie vydaviectva. A E.M. Remarka («Try tavaryšy») ja pierakładaŭ chutkimi naskokami, jak vierš, bo vielmi palubiŭ jaho. Što da Šylera, Hiote, Brechta... Usio ž kłasiki, a
stać pobač z kłasikam i paprasić jaho zahavaryć na našaj movie, było choć i strašna, ale pryvablivała...
Čamu ciapier vybraŭ tvor małaznajomaj u nas piśmieńnicy Hudrun Paŭzevanh «Chmara»? Hetu knižku, atrymanuju mnoj u padarunak jašče ŭ 1989 hodzie, ja čytaŭ sa studentami na niamieckaj movie bolš za dziesiać hadoŭ. Jana mnie nie abrydła ad hetaha. My pa-roznamu aceńvajem mastackija tvory, nie tolki litaraturnyja, ale i žyvapis, architekturu, narešcie modu ŭ adzieńni... Na žal, tut časta spracoŭvaje fienomien «hołaha karala». Kali ŭsie chvalać, nie chočacca zastavacca durniem. Heta kniha spadabałasia mienavita mnie asabista. Svajoj prostaj i dobraj niamieckaj movaj, dastupnaściu źmiestu, aktualnaściu. Chto b moh padumać: u 1987 hodzie, kali tolki knižka vyjšła, byŭ jašče śviežy Čarnobyl. Ja šukaju ŭ pamiaci, chto ź biełarusaŭ napisaŭ tvor na hetuju temu, jaki skałanuŭ by nas usich? Mahčyma, ja mała čytaŭ i takija tvory byli. Praŭda, i ja zapomniŭ nadoŭha apaviadańnie Ivana Ptašnikava «Lvy», ad jakoha i siońnia, kali jaho hartaju, iduć pa ciele dryžyki.
«NN»: Kniha vyjšła ŭ Hiermanii ŭ 1987 hodzie. Heta była kniha-papiaredžańnie ŭsiamu hramadstvu: atamnyja reaktary — niebiaśpiečnyja. Z taho času minuła čverć stahodździa. Na ščaście, ni ŭ Hiermanii, ni dzie ŭ Jeŭropie nie zdaryłasia strašnych avaryj. Moža heta kniha zanadta zmročnaja i nie źviazanaja ź siońniašniaj rečaisnaściu?
UP: Niemcy zaŭsiody (asabliva paśla Druhoj suśvietnaj vajny) vielmi adčuvalnyja nakont sacylnych pytańniaŭ. My mała havorym pra moładzievuju revalucyju ŭ Hiermanii kanca 1960-ch – pačatku 1970-ch hadoŭ. Tady moładź zapatrabavała ad hramadstva i ŭładnych struktur kančatkova vyrakčysia nacysckaha minułaha, zažyć pa praŭdzie, davać boj chłuśni, dvurušnictvu, karumpavanaści. Kiraŭnictva, palityki prysłuchalisia, pajšli na demakratyzacyju hramadstva. Hudrun Paŭzevanh z taho pakaleńnia i, jak ja adčuvaju, taho nastroju, z 1968-ha. Mienš padtakavać uładzie, bolš havaryć, što dumaješ. Nie treba dumać, što kniha tolki antyatamnaja. Jana antybiurakratyčnaja, antybiurhierskaja (z našym značeńniem). I jana zavajavała pryznańnie čytačoŭ: da vieraśnia 1988 hoda było pradadziena 50 000 asaobnikaŭ; u 2010 hodzie tyraž dasiahnuŭ 1,5 miljonaŭ asobnikaŭ, i
raman uvajšoŭ u školnuju prahramu.
«NN»: «Chmaru» čytajuć u škołach. Dla čaho niemcam zasiarodžvacca na takoj fantazii?
UP: Niemcy niejak umiejuć tak žyć, kab kłapacicca nie tolki pra imhniennuju vyhadu, ale i dumajuć, a što budzie, kali... Voś cytata, jakuju tolki što ŭziaŭ z sajta papularnaha časopisa «Špihiel»: «Tok z atamnych elektrastancyj ličycca vyhadnym, ekałahična čystym i niezaležnym ad karotkaterminovych vahańniaŭ nadvorja. Adnak pytańnie kančatkovaha składziravańnia adchodaŭ, jakija vypramieńvajuć zvyš 100 000 hadoŭ, jašče, jak i raniej, adkrytaje. I katastrofa na AES Fukusima (niemcy kažuć Fukušyma) pakazvaje, što strach atamnaj supieravaryi jašče nie pieraadoleny».
Jak bačna, niemcy ŭličvajuć i taki iracyjanalny faktar, jak strach i abjaŭlajuć maratoryj na staryja elektrastancyi, a novych nie budujuć. I šmat chto vystupaje za toje, kab admovicca ad atamnych stancyj uvohule. Ci viedajem my, što dumaje naš narod nakont hetaha? Niejak ža budzie... Tam, naviersie, lepš viedajuć. Kab ža...
Trejler da filma «Vobłaka» (pa-niamiecku).
***
Uładzimir Papkovič naradziŭsia ŭ 1935 h. na Vilejščynie. Paet, pierakładčyk. Aŭtar zbornikaŭ vieršaŭ «Na dośvitku», «Ziernie», «Samy karotki cień», «Rešta»... U jaho pierakładach ź niamieckaj vyjšli knihi «Viartańnie da siabie» Johanesa R. Bechiera, «Zakachany vandroŭnik: paezija niamieckaha ramantyzmu», «Try tavaryšy» Remarka i inšyja. Na niamieckuju movu pierakłaŭ «Tarasa na Parnasie» Kastusia Vieranicyna.
Uryvak z ramana možna pračytać tut.
Nabyć knihu možna tut.
Chmara / Hudrun Paŭzefanh / Pierakład ź niamieckaj Uładzimira Papkoviča. — Minsk: I. P. Łohvinaŭ, 2011. — 160 s.
