Ekśpierty pa złačynstvach «Štazi»: Biełaruski KDB vykarystoŭvaje tyja samyja psichałahičnyja pryjomy 5

«Napeŭna, ja niepapraŭny aptymist, ale, mahčyma, z uciokami ad KDB Alesia Michaleviča astatnich viaźniaŭ pierastanuć katavać»,

 — skazała «Svabodzie» siastra Andreja Sańnikava, adna z zasnavalnic stvoranaha ŭ Brytanii hramadskaha ruchu «Free Belarus Now» d-r Iryna Bahdanava. — «Nie dumaju, što heta moža paškodzić tym źniavolenym, jakija zastalisia ŭ kamierach KDB. U tych, chto ciapier siadzić, nie było navat mizernaha šancu na vyzvaleńnie pad padpisku. Moža, ciapier im budzie navat krychu lepš. Budziem čakać dalejšaha razhortvańnia padziej, dumaju, jany buduć raźvivacca chutka».

Pierakładzienyja na roznyja movy zajavy Alesia Michaleviča pra katavańni ŭ KDB śviedčać pra biesprecedentnyja va ŭmovach sučasnaj Jeŭropy fizičnyja i psichičnyja ździeki z čałavieka.

Pra heta zajavili «Svabodzie» ekśpierty pa katavańniach, što praktykavalisia ŭ kolišniaj tajemnaj palicyi HDR. Daśledčyki «Stasibehoerde» (viedamstva pa vyvučeńni złačynstvaŭ kolišniaj uschodnieniamieckaj dziaržbiaśpieki), a taksama miedyki, daktary-psichijatry, kolišnija hedeeraŭskija palitviaźni ličać, što takija ekśpierymienty biełaruskaha KDB niepasredna pahražajuć zdaroŭju čałavieka.

Pryncyp «Štazi» — nieistotnaj infarmacyi nie byvaje

Słužba dziaržbiaśpieki HDR, čyja hałoŭnaja turma mieściłasia va ŭschodnieniamieckim horadzie Baŭtcen, była stvoranaja nieŭzabavie pa zakančeńni Druhoj suśvietnaj vajny pry niepasrednym udziele NKVD-MHB SSSR na vobraz i padabienstva hetaha viedamstva.

Deviz tajemnaj palicyi hučaŭ jak «Ščyt i mieč partyi» (miełasia na ŭvazie Sacyjalistyčnaja adzinaja partyja Niamieččyny). Hałoŭny pryncyp — «nieistotnaj infarmacyi nie byvaje». U supracoŭnikaŭ «Štazi» byli svaje himny, dzie sustrakalisia takija zusim nie niamieckija słovy, jak «čekisty», «Dziaržynski». Naprykład: «Tavaryš Dziaržynski, my tvaje naščadki, hatovyja da kanca zmahacca z voraham i pamierci sa śvietłuju budučyniu našaj krainy».

U moładzi «Štazi» byŭ svoj himn, sens jakoha zvodziŭsia da radkoŭ papularnaha niekali savieckaha milicejskaha šlahieru «Jeśli kto-tokoje-hdie u nas poroj». Apošni kuplet śpiavali pa-rasijsku.

«Štazi» ščylna kantralavała pavodziny hramadzianaŭ HDR, kab zahadzia pieraduchilać lubyja palityčna niekarektnyja ŭčynki. Dapamahała im u hetym bolš za 260 tysiač infarmataraŭ — «nieaficyjnych supracoŭnikaŭ».

Usie telefony ŭ HDR prasłuchoŭvalisia, u hatelnych numarach u abaviazkovym paradku ŭstaloŭvalisia videakamiery. Kab zdabyvać infarmacyju ŭ zachodnich palitykaŭ i biznesoŭcaŭ, šyroka vykarystoŭvali prastytutak.

Kolišnija katavańni ŭ HDR nahadvajuć ciapierašnija mietodyki KDB

U dačynieńni da dysidentaŭ, pravaabaroncaŭ i h.d. «Štazi» ŭžyvała roznyja katavańni.

Jak śviedčyć śpiecyjalist sa «Stasibehoerde» d-r Tabijas Vunšyk, turmy dziaržbiaśpieki byli zaŭsiody pierapoŭnienyja, a sa źniavolenych ździekavalisia i pravodzili nad imi miedyčnyja ekśpierymienty. Bahata dakumientalnych dokazaŭ «Štazi» źniščyła, kali ŭ 1989 hodzie razburyli Bierlinski mur. Z dapamohaj sučasnaj navuki, adnak, udałosia znajści sposab, jak adnavić archivy. Znajšłasia ŭ adnym dakumiencie i zhadka pra majora Pucina, jakomu kiraŭnik «Štazi» ŭ lutym 1988 hoda ŭručyŭ bronzavy miedal «Za słužbu ŭ Nacyjanalnym vojsku HDR».

Pavodle ekśpierta «Stasibehoerde» d-ra Tabijasa Vunšyka, viadoma, što ad siaredziny 1970-ch vyčvarenskija fizičnyja katavańni spynilisia, a ich miesca zaniali roznyja psichałahičnyja ekśpierymienty.

Jak adznačaje daśledčyk, toje, što zaśviedčyŭ u svaich niadaŭnich zajavach Aleś Michalevič, całkam adpaviadaje kolišniaj hedeeraŭskaj praktycy: ad roznaha kštałtu pahroz, hulni ŭ dobraha i złoha śledčaha — da ŭvieś čas uklučanaha ŭ kamiery śviatła ci patrabavańnia, kab ruki lažali paŭźvierch koŭdry, — praciahvaje niamiecki ekśpiert.

«Praca» sa źniavolenymi taksama praduhledžvała roznyja źniavahi, pazbaŭleńnie snu, izalacyju, padsłuchoŭvańnie i dakučlivaje nazirańnie. Karaciej,

užyvalisia ŭsie mahčymyja techničnyja, fizičnyja i psichałahičnyja srodki, kab złamać volu čałavieka.

«Paśla taho jak viazień vychodziŭ na volu, vykarystoŭvalisia ŭsie srodki, kab dyskredytavać jaho ŭ vačach apazicyi», śviedčyć d-r Vunšyk.

Navat samyja «niavinnyja» hulni śpiecsłužbaŭ mohuć mieć surjoznyja nastupstvy dla zdaroŭja

Niekatoryja niamieckija ekśpierty ličać, što supracoŭniki «Štazi» ŭžyvali kancerahiennaje vypramieńvańnie i što

takim čynam byli zabityja try viadomyja dysidenty — piśmieńniki Jurhien Fuks i Rudolf Baro i rok-hitaryst Hierulf Panach, jaki hraŭ u samaj viadomaj u HDR hrupie «Kłaŭs Renft Komba». Usie troje pamierli ad vielmi redkaj formy raku.

Paśla padzieńnia mura ŭ katoŭniach znajšli radyjeaktyŭnyja pryłady.

«Navat samyja «niavinnyja» hulni ŭ złych i dobrych śledčych nie mohuć nie pakinuć adbitku na zdaroŭi čałavieka», — kaža viadomy bierlinski doktar-ankołah Krystyjan Kopf, jaki, darečy, byvaŭ u Minsku ŭ ramkach humanitarnaha miedyčnaha prajektu. Krystyjan Kopf pachodzić z dysidenckaj hedeeraŭskaj siamji. U turmie «Štazi» siadzieli jaho brat i baćka. Adnamu ź ich spatrebilisia hady na toje, kab adnavić traŭmavanuju psichiku. Paśla vychadu z turmy jon doŭha bajaŭsia ludziej. Navat pachod u susiedniuju kramu vyklikaŭ žach, uzhadvaje d-r Kopf.

«Heta žudasna, što ciapier padobnyja rečy adbyvajucca ŭ Biełarusi, praktyčna ŭ centry Jeŭropy», dzielicca ŭražańniami sa «Svabodaj» bierlinski psichijatr, u minułym sam viazień «Štazi» d-rKarł-Chajnc Bombierh, aznajomiŭšysia z zajavami Alesia Michaleviča.

«Ja maju na ŭvazie zachoŭvańnie fizičnych katavańniaŭ, jakija ŭ HDR byli spynienyja ŭ 1970-ch. Praciahłaść i ciažar takich ździekaŭ u turmie pryvodziać da prablemaŭ sa zdaroŭjem. Pra heta havorycca ŭ daśledavańniach šerahu maich kaleh — viadomych bierlinskich psichijatraŭ. Heta zajaŭlaju i ja na padstavie ŭłasnaha praktyčnaha dośviedu», kaža doktar Karł-Chajnc Bombierh.

svaboda.org

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH