Kala suda ŭ Vałožynie. Ludzi ŭ maskach kamunalščykaŭ uvažliva sočać za padziejami i apieratyŭna dakładvajuć abstanoŭku.
Aficyjny Minsk iznoŭ pajšoŭ na abvastreńnie adnosinaŭ z Varšavaj. U centry ŭvahi znoŭ situacyja z Sajuzam palakaŭ.
Hetaja historyja pačałasia jašče piać hadoŭ nazad. 13 sakavika 2005 hoda na źjeździe Sajuza novym staršyniom była abranaja maładaja nastaŭnica Anžalika Borys. Jaje abrali na miesca Tadevuša Kručkoŭskaha. Niekali Kručkoŭski prasłaviŭsia tym, što acaniŭ kolkaść palakaŭ u Biełarusi na paŭtara miljona žycharoŭ. Značyć, zapisaŭ u palaki ŭsich katalikoŭ. A taksama aktyŭna ŭžyvaŭ frazy ab «źniešnim vorahu», majučy na ŭvazie biełaruski adradženski ruch. Tym nie mienš, dziejnaść staršyni z takimi fundamientalisckimi pohladami ŭłady całkam zadavalniała.Asabliva paśla pieršaha staršyni Tadevuša Havina, jaki aktyŭna išoŭ na supracoŭnictva z apazicyjnymi arhanizacyjami. Šmat hadoŭ pry Kručkoŭskim nichto nie zaminaŭ budavać pa ŭsioj Biełarusi šykoŭnyja Polskija damy.
Kamanda ž Anžaliki Borys była ŭžo zusim inšaj farmacyi. Ichnija pohlady ŭ značnaj stupieni sfarmiravalisia pad upłyvam šmathadovaha redaktara paryžskaj «Kultury» Ježy Hiedrojcia.Hiedrojć nie maryŭ pra viartańnie Hrodna ci Lvova Polščy. Polšča, ličyŭ jon, zacikaŭlenaja, kab hetyja harady naležali mocnym siabroŭskim dziaržavam. Naturalna, što nie čužymi dla novaha kiraŭnictva SPB byli i idei demakratyi i libieralizmu.
Ułady pryniali rašeńnie nie pryznavać toj źjezd, dzie pieramahła Borys, a pakinuć staršyniom adyjoznaha Kručkoŭskaha. Toj momant i možna ličyć raskołam u arhanizacyi.
Paśladoŭna i metanakiravana ŭłada vykidała pradstaŭnikoŭ apalnaha Sajuzu ź ichnich pamiaškańniaŭ, pazbaŭlała prava na vydańnie haziety «Glos z-nad Niemna», rabiła ich nievyjaznymi. Ich vinavacili ŭ padrychtoŭcy da praviadzieńnia revalucyi, paraŭnoŭvali z kosaŭskimi ałbancami, jakija chočuć adździaleńnia ad krainy.
A Borys, Pačobut, Pisalnik, Jaskievič, Bancar, Kieŭlak, Lisoŭski i inšyja nie zdavalisia. Usio kiraŭnictva Sajuzu palakaŭ prajšło kryminalnyja spravy. Niekaha abvinavačvali ŭ zapałochvańniach, pieravozie narkotykaŭ, źbićci čałavieka. Ale nivodnuju ź ich da kanca tak i nie daviali.Nikoha nie złamali.
Polskija palityki ŭ tym kanflikcie zajmali dosyć adnaznačnuju pazicyju. Jany nie havaryli pra zmahańnie pamiž palakami i biełarusami. Bolšaść havaryła pra toje, što heta kanflikt demakratyčnaj Jeŭropy i apošniaj jeŭrapiejskaj dyktatury. Polšča była za krok ad razryvu dypłamatyčnych adnosinaŭ ź Biełaruśsiu.
Pakinuć na pasadzie całkam skampramietavanaha Kručkoŭskaha nie navažylisia. Novym staršyniom praŭładnaha Sajuzu staŭ piensijanier Juzaf Łučnik, jaki staraŭsia trymacca dalej ad roznych razborak.
Ci nie kulminacyjnym momantam supraćstajańnia ŭ 2005 hodzie byŭ šturm AMAPam Doma polskaha ŭ Hrodna. U lutym 2010 situacyja paŭtaryłasia amal całkam, kali milicyja siłaj zaniała Dom polski ŭ Iviancy, adzin z apošnich apłotaŭ buntoŭnaha Sajuzu. Što cikava, i pieršy nakat, i druhi adbylisia akurat napiaredadni prezidenckich kampanij.
Ale na hety raz hieapalityčnaja situacyja krychu źmianiłasia. Polšča — adna z tych krain, što była najbolš zacikaŭlenaja ŭ palapšeńni biełaruska-jeŭrapiejskich adnosinaŭ. Ministr zamiežnych spravaŭ Polščy Radasłaŭ Sikorski staŭ adnym ź pieršych jeŭrapiejskich čynoŭnikaŭ, što naviedali Biełaruś.
Ceły 2009 hod polskija dypłamaty ŭ Minsku staranna zaścierahali aktyvistaŭ Sajuza palakaŭ ad najmienšych rezkich krokaŭ.Ad usiaho, što mahło b pastavić pad pahrozu palapšeńnie biełaruska-jeŭrapiejskich adnosinaŭ. I navat paśla zachopu Domu polskaha ŭ Iviancy ministr Sikorski tolki paabiacaŭ žorstkuju «mužčynskuju razmovu» ź biełaruskim kaleham Siarhiejem Martynavym, kali jon 12 lutaha naviedvaŭ Varšavu. Adnak vizit navat nie adkłali.
Martynaŭ pačaŭ zapeŭnivać, što abjadnańni palakaŭ pavinny damovicca sami, a dziaržavy nie pavinny ŭ heta ŭmiešvacca.
Pa viartańni Martynava dadomu ŭcisk na palakaŭ tolki pavialičyŭsia. 15 lutaha ŭ Vałožynie zatrymali niekalki dziesiatkaŭ čałaviek, što pryjechali padtrymać Taresu Sobal. Na sutkach apynulisia Pačobut, Jaskievič i Bancar. 17 lutaha zatrymańni paŭtarylisia, a Vałožynski sud zahadaŭ Sobal vyzvalić pamiaškańnie Doma polskaha.
Unutrypalityčnaja tradycyja ŭ Polščy takaja, što nie reahavać na takija źniavahi «radakaŭ-palakaŭ» urad nie moža. Apazicyja patrabuje žorstkich dziejańniaŭ. Hramadskaja dumka ŭ Polščy — nadzvyčaj upłyvovaja.
Varšava ŭsio jašče nie śpiašajecca iści na abvastreńnie. Na naradzie ŭ MZS Polščy było pryniataje rašeńnie, što «kali represii nie spyniacca, my budziem rabić kroki ŭ kirunku zamarožvańnia adnosinaŭ miž Jeŭrasajuzam i Biełaruśsiu». Ale nijakich kankretnych krokaŭ jašče nie prymajecca.
Kudy bolš žorstka vystupiła Gazeta Wyborcza: «Radasłaŭ Sikorski ŭkłaŭ niamała palityčnaha kapitału, kab adkryć dźviery Jeŭropy dla Biełarusi. Hetyja vysiłki nie byli marnymi, bo palityki ŭ mnohich krainach Jeŭrasajuza pryznali nieabchodnaść pryciahnieńnia ŭschodnich susiedziaŭ u zonu stabilnaści i demakratyi, jakaja isnuje ŭ ES. Hulnia z Łukašenkam nialohkaja, bo jon nie pryznaje nijakich praviłaŭ. Akramia taho, u Biełarusi ŭ miežach režymu sutykajucca roznyja siły i častka ź ich dakładna zacikaŭlenaja ŭ spynieńni «paciapleńnia» adnosinaŭ z Varšavaj i Brusielem. Adnak ni adna jeŭrapiejskaja kraina nie moža tryvać spłanavany i usio bolš vyčvarny pieraśled svaich suajčyńnikaŭ, jakija žyvuć za miažoj», — piša vydańnie.
16 lutaha śpikier polskaha Siejma Branisłaŭ Kamaroŭski zajaviŭ žurnalistam, što «va ŭmovach parušeńnia pravoŭ čałavieka i hramadzian Biełarusi ŭ Polščy jość padstavy surjozna razhledzieć mahčymaść viartańnia da palityki sankcyj». Polšča sapraŭdy zdolnaja zamarozić pazicyju ES u adnosinach da Biełarusi.
Prezident Polščy Lech Kačynski, choć i ŭsie apošnija hady zajmaŭ davoli krytyčnuju pazicyju da sprobaŭ «jeŭrapieizavać» Alaksandra Łukašenku, 16 lutaha nakiravaŭ jamu list, u jakim vykazaŭ «svaju zakłapočanaść i rašučy pratest u suviazi z rostam represij suprać Sajuza palakaŭ Biełarusi». Pra heta kiraŭnik Administracyi prezidenta Polščy Uładzisłaŭ Stasiak paviedamiŭ polskamu infarmahienctvu PAP. «Prezident ukazaŭ na nieabchodnaść pavahi pravoŭ čałavieka, jakija źjaŭlajucca asnovaj sučasnaha jeŭrapiejskaha hramadstva», — zajaviŭ Stasiak.
Na dumku Kačynskaha, asabistaje ŭmiašańnie prezidenta Biełarusi stała b dokazam, što jon «choča zachavać dobryja adnosiny pamiž dźviuma krainami». U svaim liście polski prezident nahadaŭ pra mižnarodnyja abaviazacielstvy Biełarusi i dvuchbakovy dahavor ab dobrasusiedstvie, družbie i supracoŭnictvie.Takim čynam, Kačynski daŭ Łukašenku mahčymaść zachavać tvar. Maŭlaŭ, represii byli pierahibami na miescach, a prezident adnaviŭ spraviadlivaść.
Kanflikt z Polščaj moža pastavić kryž na paŭpavartym udziele Biełarusi ŭ važnych prajektach Jeŭrasajuza, kštałtu «Uschodniaha partniorstva».
