In memoriam. Julijuš Bardach 7

Pamior polski historyk, jaki byŭ ulubiony ŭ Vialikaje Kniastva Litoŭskaje.

U aŭtorak, 26 studzienia 2010 h., u Varšavie pajšoŭ z žyćcia kłasik historyka-pravavoj dumki Julijuš Bardach. Jon mieŭ 96 hadoŭ. Apublikavaŭ kala 600 navukovych prac. Vialikuju ŭvahu ŭ svajoj tvorčaści nadavaŭ historyi prava Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. U prafiesijnych kołach jaho nazyvali Niestaram polskich historykaŭ, adsyłajučy aluziju da imia pieršaha letapisca Kijeŭskaj Rusi CHII st.

Julijuš Bardach naradziŭsia ŭ 1914 h. u Adesie, ale ŭniviersiteckuju adukacyju atrymaŭ u Vilni, dzie byŭ vučniem takich słynnych prafiesaraŭ, jak Stefan Erenkrojc i Hienrych Łaŭmianski. U časy Druhoj cuśvietnaj vajny vajavaŭ u šerahach polskaha vojska ŭ SSSR. U 1945—1947 hh. byŭ vajskovym ataše polskaj ambasady ŭ Maskvie. U dalejšym viarnuŭsia da navukovaj dziejnaści i ŭ 1948 h. abaraniŭ doktarskuju pracu ŭ Jahiełonskim univiersitecie (Krakaŭ). Ad 1950 h. pracavaŭ u Varšaŭskim univiersitecie, staŭ suzasnavalnikam i kiraŭnikom Instytuta historyi dziaržavy i prava.

Z-pad piara Julijuša Bardacha vyjšli pracy pa historyju ładu i prava Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, parłamientaryzmu Polščy i Rečy Paspalitaj, paraŭnaŭčaj historyi prava.

U svajoj kłasičnaj pracy «Litoŭskija statuty i rymskaje prava» historyk staviŭ pytańnie: «

Jak mahło tak zdarycca, što Vialikaje Kniastva Litoŭskaje dasiahnuła kadyfikacyi [prava] takoha ŭzroŭniu, jakoha nie zdoleła dasiahnuć Karona [Polskaja] dy jakaja-niebudź inšaja dziaržava Uschodniaj i Centralnaj Jeŭropy?

Jakija pryčyny paŭpłyvali na toje, što kraina, jakaja adnak nie ličyłasia tahačasnym jeŭrapiejskim lideram, u halinie zakanadaŭčaj ułady zaniała takoje niezvyčajnaje miesca, navat vyklučnaje, miesca?» Polski historyk siarod adkazaŭ na svajo ž pytańnie ŭkazvaje na svojeasablivaje bahaćcie Vialikaha Kniastva — na jaho etničnuju i kanfiesijnuju raznastajnaść.

Da kanca svaich dzion Julijuš Bardach zastavaŭsia ŭlublonym u Vialikaje Kniastva Litoŭskaje.

Aleh Dziarnovič

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH