Zespół As. Fota z fejsbuka hurta
«Mianie jašče na śviecie nie było, kali heta ŭsio isnavała tut»
Dyska-poła (disco polo) — adzin z samych papularnych u Polščy žanraŭ tancavalnaj muzyki, karani jakoha ŭzychodziać da haradskich ramansaŭ, narodnych piesień i muzykantaŭ, jakija hrali na viaskovych viasiellach. Naradžeńnie žanru źviazana z Padlaššam — mienavita adsiul rodam «karol dyska poła» Zenek Martyniuk. I choć u jaho repiertuary niama kampazicyj na biełaruskaj movie, ich dastatkova ŭ inšych vykanaŭcaŭ ź Biełastoččyny.
Na Padlaššy zaŭsiody byli papularnymi pieśni «z uschodu» — biełaruskija, ukrainskija, ruskija. Ich śpiavali na viaskovych imprezach, śviatach, viasiellach. A ŭ 1980-ch na tancach pačało hučać jašče i savieckaje dyska: ludzi z zadavalnieńniem tančyli, naprykład, pad «Biełyje rozy» Jury Šatunova.
Słavamir Trafimiuk (AS): Raniej u padlašskich vioskach, kali na śviaty pryjazdžali niejkija muzykanty, to ŭsie išli ich słuchać. Takaja muzyka, takija zabavy byli papularnyja, bo heta byŭ sposab pabavić čas.
Kali jašče byli hetyja tancy, to ludzi nie hladzieli, adkul muzyka, a prymali toje, što prosta padabałasia. Ja nazyvaju takuju muzyku «harmaničnaj». Heta tancavalnaja muzyka, moža, z prostym tekstam, bo hetyja pieśni pisali ci pierakładali nie paety. Dy i ludziam heta nie było patrebna, im patrebna była muzyka dla tancaŭ, dla harmonika. Kab možna było vyjści i zaśpiavać. I nijakija nacyjanalnyja padzieły ich nie cikavili.
Jan Karniluk (Zorka): Hetyja pieśni tut papularnyja daŭno, i hetaja tradycyja isnuje daŭno, bo tut hranica ź Biełaruśsiu i Ukrainaj. Takija pieśni śpiavali našyja dziaduli i babuli, tak jany i pieradavalisia z pakaleńnia ŭ pakaleńnie. I kali raniej ich śpiavali na łavačkach u vioskach, to kali źjavilisia mahčymaści zapisvacca ŭ studyjach, to hetaja muzyka stała jašče bolš papularnaj.
David Krot (SERVERdance): Mianie jašče na śviecie nie było, kali heta ŭsio isnavała tut. Hetuju muzyku kožny viedaŭ. Ja nie ŭ stanie skazać, jak daŭno hetaja tradycyja žyvie. Ale ja na hetym vychoŭvaŭsia. Naprykład, moj dziadźka hraŭ takija pieśni na viasiellach, a jon pamior amal 30 hadoŭ tamu, kali jamu było chiba 60.
«My majem i maładych prychilnikaŭ»
Prafiesijnyja hurty, jakija vykonvajuć dyska-poła pa-biełarusku ci asučaśnienuju narodnuju muzyku, pačali paŭstavać u 1990-ja. Kalektyŭ AS byŭ adnym ź pieršych — jon źjaviŭsia ŭ 1992 hodzie. Da hetaha jaho ŭdzielniki — jašče kali vučylisia ŭ škole — hrali na viaskovych śviatach, na dniach naradžeńnia siabroŭ, a potym i na viasiellach.
Hurt Zorka paŭstaŭ u 2004 hodzie, a SERVERdance — u 2007-m. Zaraz isnuje kala 20 takich kalektyvaŭ — starych i novych — siarod ich: Dobryje grajki, Prymaki, Mirage, Vieroza, Sekret, Lider, Skazka, Viesna, Siabry, MakSim.
Słavamir Trafimiuk: Kali my pačynali, to bolšaść našaha repiertuaru było na biełaruskaj movie. Ale ja nikoli nie vyvučaŭ biełaruskaj movy, heta była naša viaskovaja havorka — «pa-našamu». Śpiavajem i na inšych movach, bo ŭsia hetaja muzyka — słavianskaja. My nie dzielim jaje na ruskuju, biełaruskuju ci ŭkrainskuju. U mianie ŭ hurcie hrajuć i palaki, i biełarusy, karaciej svaje chłopcy. Našyja, jak ja nazyvaju.
Heta prostaja muzyka, ale ja ŭpeŭnieny, što sproby niejkich krytykaŭ prynizić jaje ni da čaho nie pryvodzili i nie pryvodziać. Ludzi zaŭsiody buduć śpiavać viasielnyja pieśni, tancavalnyja pieśni, zaŭsiody buduć pad ich viesialicca. A kłasika zaŭsiody budzie dalokaj ad naroda. Narod patrabuje «harmaničnaj» pieśni.
Jan Karniluk: My kultyvujem, moža, nie čystuju biełaruskuju, ale tuju movu, na jakoj u nas u vioscy havorać, i pamiž saboj my tak razmaŭlajem. Naš hurt vykonvaje nie toje kab dyska-poła, a chutčej taki fołk u novych aranžyroŭkach. Heta ruskija, ukrainskija i biełaruskija pieśni, ja pierarabiŭ šmat takich starych piesień, jakija śpiavali našyja dziady i babuli.
Na siońnia słuchačy takoj muzyki — heta ludzi kala 40 hadoŭ. Ale skažu za naš hurt: my majem i maładych prychilnikaŭ. Siarod ich i palaki-kataliki, jakija nas słuchajuć, u tym liku ź inšych miescaŭ Polščy. Bo my ŭ svoj čas byli davoli viadomym kalektyvam.
David Krot: My śpiavajem na tych movach, jakija zapatrabavanyja. Padlašša ŭsio jašče pavažaje «ŭschodniuju» muzyku, tamu śpiavajem pa-biełarusku, pa-ŭkrainsku, trochi pa-rusku. Takuju muzyku słuchajuć roznyja ludzi, roznaha ŭzrostu, jość svaja niša.
Tut na Padlaššy ja šmat razoŭ čuŭ, jak takuju muzyku ŭklučajuć doma i na roznych imprezach. Bo ludzi pamiatajuć niejkija svaje karani i viartajucca da hetaha. Chtości słuchaje hetyja pieśni na maim YouTube-kanale ci na kanałach inšych hurtoŭ. Prahlady ž nie biarucca źniadkul, praŭda?
My prosta robim niešta svajo. Navošta? Nie viedaju. Bo lubim heta. Hetaja muzyka davoli mieładyčnaja, a pieśni fajnyja, u tym liku narodnyja, jakija možna niejak abnavić, krychu pa-svojmu pierarabić. Heta našyja karani, na hetym ja vychoŭvaŭsia, i prosta starajusia pierakazvać heta dalej. Prosta jość niejkaje žadańnie, ci što, dbać pra hetuju tutejšuju tradycyju.
«Nas zaprašajuć, kali chočuć paciešyć ludziej muzykaj, jakuju my vykonvajem»
Surazmoŭcy Most adznačajuć, što siarod padlašskaj moładzi tancavalnyja pieśni na «ŭschodnich» movach stali mienš papularnymi, kali paraŭnoŭvać z tym, što było jašče hadoŭ z 10 tamu. Ale i zaraz ładziacca imprezy, dzie možna pačuć biełaruskamoŭnyja chity, u tym liku ŭ dvuch biełastockich načnych kłubach: Gwint i Loft. Viečarynki zvyčajna adbyvajucca na śviaty — Novy hod, Kalady, Vialikdzień, Zapusty (anałah Maślenicy) i hetak dalej.
Taksama padlašskuju muzyku lubiać słuchać i palaki ź inšych častak krainy, jaje niaredka zamaŭlajuć u muzykaŭ, kali tyja vystupajuć na katalickich viasiellach. A ŭ niekatorych miaścinach «uschodnija» pieśni pierakładajuć na polskuju movu.
Słavamir Trafimiuk: Ja nie zabudu, jak my pajechali hrać na katalickaje viasielle i ŭvieś čas śpiavali polskija pieśni. I da mianie padychodziać ludzi z Padlašša i pytajuć: «A čaho vy nie hrajecie pa-našamu?». Nu my i zajhrali, i ŭsim spadabałasia.
Akramia viasiellaŭ, my hrajem na roznych pryvatnych mierapryjemstvach. Na adkrytych placoŭkach čaściej vystupajem letam, kali na Padlaššy pačynajucca hminnyja śviaty, festy, Dažynki. Nas tudy zaprašajuć, kali chočuć paciešyć ludziej muzykaj, jakuju my vykonvajem. Nas zaprašajuć u miaściny ad Novaha Dvara pa Chołmščynu.
Mianie vielmi zadavoliŭ naš listapadaŭski vystup u biełastockim kłubie Gwint. Ja byŭ vielmi ŭzrušany, bo stajaŭ na scenie maładziožnaha kłuba i śpiavaŭ nie hetyja sučasnyja pieśni, a svaje staryja, jakija śpiavaŭ 30 hadoŭ tamu, i moładź pad ich tančyła. I ja vielmi rady, što maładym ludziam heta patrebna: jany tancujuć, ruki ŭ horu, machajuć, dziakujuć nam. Vielmi dobra siabie adčuŭ u toj momant.
Jan Karniluk: Na žal, zaraz niama šmat takich supołak, jak Biełaruskaje hramadska-kulturnaje tavarystva (BHKT), jakija b mahli pryciahnuć da našaj muzyki maładych słuchačoŭ. Niama niejkaha finansavańnia, arhanizacyi kancertaŭ, niejkaj dapamohi, papularyzacyi.
Raniej našyja pieśni krucili pa radyjo, i ludzi ich zamaŭlali, byŭ vodhuk ad słuchačoŭ. Ale ź inšaha boku, zaraz jość bolšy dostup da internetu, i navat palaki nie z Padlašša mohuć znajści našu muzyku. I znachodziać, i słuchajuć.
David Krot: Najčaściej my vystupajem na viasiellach pa ŭsioj Polščy. Taksama ładzim vystupy ŭ kłubach. Takuju muzyku, jak našu, možna pačuć jašče, naprykład na mierapryjemstvach, jakija ładzić BHKT — heta niejkija festy. Ale treba sačyć za anonsami, bo čahości takoha rehularnaha, raz na tydzień, naprykład, niama
Na žal, ja baču, što sučasnaje pakaleńnie zabyvajecca pra narodnuju muzyku i navat uciakaje ad jaje. Ale ja spadziajusia, što i maje dzieci buduć jašče pamiatać heta ŭsio i niejak buduć viartacca da hetaha.
«U XXI stahodździ ŭžo nie patrebnaje hetaje pytańnie: chto ty jość?»
U 1990-ja i paźniej padlašskija muzyki jeździli z vystupami ŭ Biełaruś. A vykanaŭcy ź Biełarusi — u Polšču. Takija kulturnyja abmieny ładziŭ u tym liku BHKT. Naprykład, hurt AS vystupaŭ navat na «Słavianskim bazary».
Ci ličać miascovyja ludzi siabie biełarusami, ci ŭsio ž palakami? Dla ich heta składanaje pytańnie, na jakoje nielha adkazać adnaznačna.
Słavamir Trafimiuk: Adnyja kažuć, što tut biełarusy žyvuć, druhija — što ŭkraincy, inšyja — što ruskija ci rusiny. A pakolki my tut kala Biełarusi, to nas da biełarusaŭ i adnieśli, nu što ž, my z hetym zhodnyja.
My tut žyviom u vielmi pieramiašanym hramadstvie. Adnyja ažanilisia z palakami, druhija — ź biełarusami, trecija — jašče z kimści. Tamu takoj identyfikacyi vialikaj niama, ludzi tut nie dzielacca na takich i takich. Nam tut hety padzieł nie patrebny, my pryvykli da taho, što tut šmat roznych nacyjanalnaściaŭ. Ja tak liču, što ŭ XXI stahodździ ŭžo i nie patrebnaje hetaje pytańnie: chto ty jość?
David Krot: My adčuvajem siabie palakami, ale karani, dakładna, jość niejkija biełaruskija. Ale ž i rodnych my majem u inšych častkach Polščy, va Ukrainie, Rasii, dy i naohuł paraskidanyja rodnyja pa Jeŭropie, Anhlii, ZŠA. Usio pieramiešana. Pa vieravyznańni ja pravasłaŭny, žyvu ŭ Polščy, maju polskaje hramadzianstva, i adčuvaju siabie… nu, palakam. Bo i vychoŭvaŭsia jak palak. Biełaruś ad mianie daloka, ja tam byŭ, moža, adzin raz u dziacinstvie i navat nie pamiataju, jak jana vyhladaje.
Čytajcie taksama:
Na Padlaššy znajšli vialiki archiŭ zdymkaŭ miascovych biełarusaŭ stahadovaj daŭniny
