Vystupleńnie prakurora Dźmitryja Łukjanava. Fota: telehram Unutranych vojskaŭ MUS
Siońnia z navabrancami vajskovaj čaści 5448 praviali zaniatak pa ideałahičnaj padrychtoŭcy, na jakim vystupiŭ prakuror Leninskaha rajona horada Minska staršy savietnik justycyi Dźmitryj Łukjanaŭ.
Temaj stała rasśledavańnie kryminalnaj spravy ab hienacydzie biełaruskaha naroda — jaki, nahadajem, prakuraturu zacikaviŭ tolki paśla 2020 hoda.
Na ekranie padčas vystupu prakurora demanstravałasia zdymki ciełaŭ, źniščanych nacystami, podpis pad imi śćviardžaŭ, što ŭ kancłahiery «Traścianiec» było źniščana 546 000 čałaviek.
Ale nadpis na pomniku, pastaŭlenym na hetym miescy za savieckim časam, havoryć pra toje, što «niamiecka-fašysckija zachopniki rasstralali, zakatavali, spalili 201 500 čałaviek — mirnych hramadzian, partyzan, vajennapałonnych Savieckaj armii».
Atrymlivajecca roźnica amal udvaja. Adkul ža ŭziałasia novaja ličba? Jana apošnim časam pieryjadyčna ŭspłyvaje ŭ druku, ale zvyčajna biez spasyłki na krynicu.
Nadpis na savieckim pomniku ŭ Traściancy. Fota: Wikimedia Commons
Pieršaj jaje, vidać, nazvała ŭ 1995 hodzie historyk Ała Vańkievič, supracoŭnica Biełaruskaha dziaržaŭnaha muzieja historyi Vialikaj Ajčynnaj vajny.
Ličba 546 tys. čałaviek zahinułych u Traściancy abapirajecca na dakumienty Nadzvyčajnaj dziaržaŭnaj kamisii i Minskaj abłasnoj kamisii sadziejničańnia rabocie NDK za lipień 1944 hoda, kali Minsk byŭ tolki vyzvaleny ad nacystaŭ. Kopii rukapisaŭ dakumientaŭ prybliznych vynikaŭ pieršych ahladaŭ i rasśledavańniaŭ złačynstvaŭ akupantaŭ u Traściancy siońnia zachoŭvajucca ŭ Nacyjanalnym archivie Respubliki Biełaruś, Dziaržaŭnym archivie Minskaj vobłaści i ŭ fondach Muzieja historyi Vialikaj Ajčynnaj vajny. U ich pryvodziacca nastupnyja źviestki:
«Kamisija, uličvajučy pakazańni śviedak, kolkaść i pamiery mahił, kolkaść trupaŭ i abjom popiełu i kostak u mahiłach, ličyć, što pavodle samych minimalnych padlikaŭ u rajonie łahiera Traścianiec fašysckimi ludajedami źniščana 546 tys. čałaviek …».
Ale ŭ kančatkovy tekst hetaha akta toj ža kamisii ad 13 žniŭnia 1944 hoda, paśla hłybiejšaha analizu atrymanych materyjałaŭ, pryvodzilisia bolš realistyčnyja ličby źniščanych va ŭsich miescach, źviazanych ź dziejnaściu Traścianca z 1941 pa 1944 hod, — 201 500 čałaviek.
Važna padkreślić, što dakładna vyznačyć kolkaść zahinułych było niemahčyma, bo nacysty źniščali ślady svaich złačynstvaŭ, a praktyka spaleńnia ciełaŭ pakidaje mała infarmacyi dla ŭznaŭleńnia realnaj karciny. Takim čynam i 201 500, i 546 000 achviaraŭ — acenačnyja značeńni.
Vystupleńnie prakurora Dźmitryja Łukjanava. Fota: telehram Unutranych vojskaŭ MUS
Kab źmianić, udakładnić hetuju ličbu, treba pravieści niejkija novyja navukovyja daśledavańni. Pra takija daśledavańni ŭ apošnija hady nie viadoma.
Brama Pamiaci ŭ Traściancy. Fota: Wikimedia Commons
Ź viasny 2021 hoda, kali zaviali kryminalnuju spravu ab hienacydzie biełaruskaha naroda, prapahanda imknułasia padkreślić suviaź tych miljonaŭ biełarusaŭ, jakija pratestavali ŭ 2020 hodzie suprać falsifikacyi vybaraŭ i parušeńniaŭ zakonnaści ŭ krainie, z kałabaracyjanisckimi farmiravańniami časoŭ vajny.
Navat na vokładku knihi «Hienacyd biełaruskaha naroda» byŭ manipulatyŭna źmieščany fotazdymak z nočy paśla vybaraŭ. Fotaparaŭnańni časoŭ akupacyi z časami mirnych pratestaŭ jość i na jaje staronkach.
Pa-pieršaje, u 2020-m nie było ni vajny, ni zamiežnaha ŭvarvańnia, a vybuchnuli mirnyja i biazzbrojnyja pratesty suprać falsifikacyi vybaraŭ i dyktatury.
Pa-druhoje, nielha zvalvać vinu na nacysckija złačynstvy na biełarusaŭ. Dahetul nivodnaha paćviardžeńnia śćviardžeńniam pra masavaje źniščeńnia mirnaha nasielnictva pad bieła-čyrvona-biełym ściaham pradstaŭlena nie było, kali nie ličyć fotazdymka złačynstva z usim inšaha rehijona, jaki historyk Ihar Marzaluk vydaŭ za rasstreł ludziej biełaruskimi kałabaracyjanistami.
U lipieni Hienieralnaja prakuratura Biełarusi apublikavała śpis mierkavanych nacysckich złačyncaŭ, jaki prosta byli ŭziatyja z aktaŭ 1944—1945 hadoŭ rajonnych kamisij NDK. Kali mierkavać pa vykładzienych śpisach, prakuratury tak i nie ŭdałosia vyjavić nivodnaha biełarusa, a tym bolš niejkaha farmiravańnia pad nacyjanalnym ściaham, datyčnaha da nacysckich złačynstvaŭ. Ale heta nie zaminaje im praciahvać śćviardžać advarotnaje.
