«Patrebny čas, kab asensavać, što ty ŭžo nikoli nie budzieš raniejšaj»
Nasta Kudasava, paetka:
— Dobra było b viedać zahadzia, što žyćcio ŭžo bolš nikoli nie budzie raniejšym. Ja zaŭsiody vielmi maryła stać mamaj i nie škaduju, kaniešnie, pra heta ni chviliny. Ale ja čamuści naiŭna ŭjaŭlała, što paśla naradžeńnia dziciaci vielmi chutka viarnusia da zvyčajnaha ładu žyćcia, zvykłaj fizičnaj i emacyjanalnaj formy, i ŭsio budzie, jak i było zaŭždy, tolki ŭžo razam ź dziciom.
Nasta Kudasava. Fota: budzma.org
Pahatoŭ ciapier tak modna ŭ infarmacyjnaj prastory — pakazvać strojnych i paśpiachovych mam, jakija ŭsio paśpiavajuć i doma, i na pracy, i vypramieńvajuć spres pazityŭ i badzioraść. Ale źjaŭleńnie dziciaci — heta nie prosta plus adna asoba ŭ domie. Heta poŭnaja pierabudova tvajho śvietu, rytmu i kaštoŭnaściaŭ. I napačatku heta pryniać byvaje ciažka, patrebny čas, kab asensavać, što ty ŭžo nikoli nie budzieš raniejšaj.
Heta niakiepska nasamreč, ciapier mnie ŭžo i nie chočacca być raniejšaj, ale tady heta było niečakanym. Dumaju, šmat jakich pamyłak u maim pieršym maciarynstvie ja mahła paźbiehnuć, kali b viedała zahadzia, što mnie spatrebicca być nastolki mocnaj i samaachviarnaj.
«Varta stavicca da siabie adekvatna i časam dazvalać sabie słabaści, my nie musim być uvieś čas mocnymi»
Alina Koŭšyk, pradstaŭnica Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta pa nacyjanalnym adradžeńni:
— Pra maciarynstva ja viedała šmat, jano było dla mianie śviadomym vybaram. Ale jość rečy, jakija važna razumieć i pra što mała kažuć u srodkach masavaj infarmacyi. Pieradusim heta toje, što maciarynstva musić być śviadomym vybaram žančyny, i jano nie zamianiaje nam uvieś śviet.
Alina Koŭšyk. Fota: presavaja słužba Śviatłany Cichanoŭskaj
Vielmi važna nie zabyvać zastavacca saboj i realizoŭvać siabie, bo čym bolš ty ščaślivy i spoŭnieny čałaviek, tym bolš ty možaš dać svaim dzieciam. Dumaju, što nam, maci, vielmi patrebnaja padtrymka, a nie abmiežavańni, bo spałučeńnie nas u roznych jakaściach dajecca nam nialohka. Treba razburać mif ab tym, što moža być bałans, kali ty i dom utrymlivaješ, i pracuješ, i haduješ dziaciej.
Varta stavicca da siabie adekvatna i časam dazvalać sabie słabaści, my nie musim być uvieś čas mocnymi. Kali ja stomlenaja, ja dazvalaju sabie kazać, što mnie patrebien adpačynak, nie čapajcie mianie, kali łaska. Kali była maleńkaja, čuła pra heta vieršyk, jaki dobra pamiataju: «Mama śpit, ona ustała».
Kali ludzi stamilisia i my dajom im adpačyvać, kali kłapocimsia pra ich u hetyja momanty słabaści, heta vielmi važna, heta akurat vydatnaja prajava lubovi. Być słabaj — heta aznačaje, što my nie pavinny rabić usio idealna. Mnie zdajecca, treba ahułam zabycca na dumku ab idealnaj mamie ci idealnaj žančynie. Nichto z nas nie idealny, ale my ŭsie cudoŭnyja.
Tamu treba davać stolki, kolki my možam, ale i nie zabyvać pra siabie, pamiatać, što treba dbać pra siabie i pakidać dla siabie troški času, kab možna było papaŭniać našu krynicu enierhii, jakoj my potym z zadavalnieńniem dzielimsia z našymi blizkimi. Heta moža być čas u adzinocie, niejkaje zachapleńnie ci chobi, toje, što my vielmi lubim rabić, ale na što zvyčajna nie pakidajem sabie času, bo intaresy inšych ludziej, našych dziaciej stanoviacca pierad našymi intaresami. Nie kažu, što treba stać ehaistkaj, ale varta choć troški dbać pra siabie, bo, kali my pierastajom pra siabie kłapacicca, my ŭpadajem u inšuju krajnaść. Hety kłopat — majo pažadańnie ŭsim biełaruskam: siońniašnim i budučym mamam, a taksama tym, chto śviadoma robić inšy vybar.
Vuču svajho syna tamu, kab jon šanavaŭ toje, što atrymlivaje ad nas, ad baćkoŭ, bo heta naša dobraja vola i my našym dzieciam nasamreč ničoha nie pavinnyja. Toje, što my dla ich robim, my robim ad vialikaj lubovi. Dumaju, što najlepšyja rečy, jakija my stvarajem u žyćci, uvohule iduć ad toj vialikaj lubovi, jakaja jość u nas.
«Źmianiła b los svajho dziciaci»
Hanna Kanavałava, maci palitźniavolenaj Antaniny Kanavałavaj:
Hanna Kanavałava. Fota: Facebook
— Dla mianie bolš važna, što b ja chacieła źmianić, kali b viedała, što mianie čakaje ŭ budučyni, što maja dačka ŭ 2020 hodzie siadzie ŭ turmu. Kaniešnie, [źmianiła b] los svajho dziciaci, [ubierahła b] ad turmy. Prykłała b usie siły, kab hetaha nie zdaryłasia.
«Treba viedać, što tvajo dzicia maje svaje miežy, u jakija nielha prałomvacca»
Śviatłana Kurs, piśmieńnica:
— Pierad tym, jak naradzić syna, chacieła b viedać, što treba być vielmi dobrym čałaviekam i vypravić tyja hrachi i niedaskanałaści, jakija ŭ ciabie jość, bo heta niepaźbiežna pierachodzić na tvajo dzicia. Tamu ja b pazbaviłasia hetych samych hrachoŭ i niedaskanałaściaŭ i jašče bolej pačytała b pra psichałohiju čałavieka, asabliva maładoha čałavieka, kab być lepšaj maci. Na žal, u mianie hetaha nie atrymałasia i davodziłasia ŭsio vypraŭlać, pakul moj syn ros, šmat z čym pracavać i navat kajacca pierad synam, što ja nie była takoj dobraj maci, jakoj mahła b być, kab sapraŭdy zaniałasia teoryjaj vychavańnia i ŭsurjoz usprymała idei vychavańnia. Ale kali čałaviek pryznaje svaje pamyłki i starajecca ich papravić, u vyniku dzieci ŭ stanie šmat čaho daravać i zrazumieć, užo darosłaje dzicia moža adpracavać heta razam sa svajoj maci.
Śviatłana Kurs. Fota: Facebook
Kali čałaviek vyras u [emacyjna] chałodnaj siamji, u siamji sa svajakami-ałkaholikami abo tam, dzie dziaciej traktujuć jak pavietra, jon budzie zdolny hetuju traŭmu pieranieści na svaich dziaciej. Jość daśledavańni pra heta, naprykład, chałakostnyja i vajennyja traŭmy pieradajucca na ludziej u čaćviortym pakaleńni, jak i hvałt u siamji, i ŭsie hetyja pakaleńni buduć atručanyja ałkahalizmam, hvałtam ci histaryčnymi ŭspaminami hetaj siamji. Treba prosta minimizavać svajmu dziciaci hetyja pieražyvańni.
Jašče ja b prytrymlivałasia zdarovaha ładu žyćcia, bo zmučanaść maci časta prajaŭlajecca praz razdražnieńnie. Jana moža złavacca na dzicia, moža być sumnaj, stomlenaj, i heta ŭsio nieščaśliva adbivajecca na dziciaci. Nu i treba viedać, što tvajo dzicia maje svaje miežy, u jakija nielha prałomvacca navat tady, kali jano zusim maleńkaje. Viedać, što jano maje samyja dalikatnyja pačućci, jakija nielha ranić.
Heta ŭsio, moža, i banalnyja rečy, ale my padčas svajho štodzionnaha žyćcia na ich zabyvajemsia. Mahčyma, ja i viedała pra ich u teoryi, ale niedaaceńvała.
Jak kažuć, kali dzicia vyraście, jano ŭsio roŭna pojdzie da psichaanalityka ci psichijatra i paskardzicca na ŭsie dziciačyja traŭmy, jakija jamu nanieśli baćki. Heta niepaźbiežna, i my možam minimizavać hetuju pakalečanaść. I na siabie nie treba zanadta narakać, bo traŭmy nam pieradajucca z pakaleńnia ŭ pakaleńnie.
«Bieražy svaju hałavu»
Kryścina Drobyš, televiadučaja, aktrysa, kiraŭnica prajekta ahučki knih «Knižny voz»:
— Kali ty stanieš mamaj, lubaja padtrymka, pačynajučy ad taho, kab pracierci pył, pamyć padłohu ci prosta dać tabie paspać, budzie nastolki ž važnaja, jak dychać i jeści, heta nieabchodnaść. Usio, da čaho ty rychtuješsia pierad rodami — što ŭ ciabie musić być sabranaja torba, ty musiš mieć padhuźniki i hetak dalej. A toje, što ty pierastanieš spać, jeści, uvohule zabudzieš, chto ty — da hetaha nichto nie rychtuje.
Chaciełasia b viedać da naradžeńnia dziciaci, što ciabie moža źnieści psichałahična, navat psichična. Ni z daktaroŭ, ni ź blizkich nichto mnie nie skazaŭ: «Bieražy svaju hałavu, bo ty možaš pajechać». A ja heta na sabie adčuła, i vielmi mocna.
Kryścina Drobyš. Fota: ułasny archiŭ
Ja nie čakała. Bolš za toje, heta vyvieła na adčuvańnie, što ty niejkaja chvoraja: bo ŭsio ž narmalna, nichto pra heta nie kazaŭ, značyć, va ŭsich usio było fajna, a ty jedzieš hałavoj i zaŭsiody płačaš. Heta vielmi strašny psichałahičny stan. I praz toje, što nichto pra takoje nie kaža, ty pačuvaješsia jašče horš, prychodziš da dumki, što ty błahaja maci.
Mnie zdajecca, heta vielmi važna prahavorvać navat nie na ŭzroŭni sacsietak, a na ŭzroŭni daktaroŭ. Maŭlaŭ, u ciabie tydzień buduć licca miesiačnyja paśla rodaŭ, i, mahčyma, ciabie budzie znosić, voś jakoje hetamu jość tłumačeńnie: naprykład, vytvorčaść taho ž harmonu prałakcinu, jaki nazyvajuć harmonam stresu.
Jašče da naradžeńnia dziciaci ja zrazumieła, što majo žyćcio mnie bolš nikoli nie budzie naležać, i jašče tady heta mianie zahnała ŭ depresiju. Ale ja baču, što siarod maich znajomych jość ludzi, jakija nie ŭśviedamlajuć: ciapier, kali ty maješ dzicia, tvajo žyćcio nikoli nie budzie inšym. U ciabie ŭmoŭna vyrvuć kavałačak, i jon budzie biehać pobač z taboj, i ty budzieš pobač z hetym kavałačkam usio žyćcio.
Samaje hałoŭnaje dla mianie — paśla naradžeńnia dziciaci ty musiš u luboj situacyi pakidać miesca dla siabie, inačaj ty zvarjacieješ. Šmat pra što pierad rodami raskažuć daktary, ale pra psichałahičnaje i psichičnaje zdaroŭje ŭ Biełarusi nichto nie papiaredžvaje. Mnie daviałosia vyrašać usie hetyja pytańni samastojna, paśla rodaŭ, praź ciažki emacyjny stan, praź psichołahaŭ.
Jość viadzieńnie ciažarnaści: u pieršym trymiestry ty stanovišsia na ŭlik i dalej ciabie viadzie hiniekołah, ty zdaješ analizy i pješ roznyja preparaty. Ja b da hetaha ŭsiaho dałučyła psichałahičnuju padtrymku, kali ŭ dziciaci dva baćki, to ź imi abaimi. Psichołah musić być, bo padčas ciažarnaści, padčas rodaŭ i paśla ich cierpić nie tolki cieła žančyny, ale i jejnaja hałava i niervy.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»«Papłaču — i adpuskaje». Dźvie biełaruskija maci — pra svoj dekret
«Ja pavinna rabić heta biaspłatna? Nie, adnaznačna». Surahatnaja maci pra žyćcio, chejt i stereatypy
