Fota: sacsietki
— A vy viedajecie hałoŭnuju tajamnicu Alesia? — starejšaja siastra Śviatłana zrabiła šmatznačnuju paŭzu… — Ja malavała za jaho ŭ škole! Ja na hod starejšaja. Jon — u pieršym, ja — u druhim kłasie. Jon nie ŭmieŭ malavać. A potym… jak zalezie na pieč, voźmie prosty ałovak i maluje staražytnaje vojska, koniej, piki. Adno i toje ž maluje. I ŭsio. Jon pajšoŭ, pajšoŭ…
Siońnia (u čaćvier. — «NN») adbyłosia pachavańnie Alesia Puškina — chryścijanina i talenavitaha mastaka. Hod tamu jamu vynieśli prysud — piać hadoŭ kałonii. Da hetaha jon jašče hod adsiedzieŭ u śledčym izalatary. Try dni tamu rodnym paviedamili, što jon pamior u balnicy, kudy jaho pryvieźli z hrodzienskaj turmy.
Ja spačatku nie pavieryŭ. Šok. Bačyŭ ža jaho na sudzie zdarovym, poŭnym enierhii. Z čaho jamu pamirać?.. Vyrašyŭ prykłaści ŭsie namahańni dla taho, kab prajavić daninu pavahi i pravodzić Alesia ŭ apošni šlach.
Ustaŭ bieź dziesiaci piać. Padrychtavaŭ siamji śniadanak, chutka zakinuŭ u rot kašu z butaram i biahom na elektryčku. Na płatformie sustreŭ znajomych. Taksama tudy ž. Dźvie z pałovaj hadziny šlachu. Prajazdžajem prypynak Novaje Žyćcio… Pakazalnaja nazva. Pamiataju, jak u čas vučoby ŭ sieminaryi dvaccać hadoŭ tamu jeździŭ hetaj darohaj kožnuju niadzielu — dapamahaŭ maleńkaj pratestanckaj carkvie. Naviedvaŭ babulek. Padbadziorvaŭ jak moh — śpiavaŭ pieśni, čytaŭ Bibliju, kazaŭ propaviedzi. Nachłynuli ŭspaminy.
Nastupny prypynak — vioska Bobr. Pryjechaŭ. Z roznych vahonaŭ vychodziać ludzi z kvietkami. Našy. Dziadźka Andrej, pravasłaŭny bard, ź jakim my ŭžo nie adzin hod znajomyja, uziaŭ na siabie rolu pravadyra. Aleś — chrosny jaho syna. Dy i ŭ pravasłaŭje jaho pryvioŭ taksama Aleś. Možna było pajechać na aŭtobusie, ale bolšaść vyrašyli iści pieššu kala dvuch z kapiejkami kiłamietraŭ. Spačatku darohaj, potym ściažynkami ŭzdoŭž vajskovaj čaści i polem z pšanicaj. Nadvorje z ranicy — lubata. Soniejka, vietryk, ptušački śpiavajuć. Žyćcio vakoł…
Idziom [z elektryčki ŭ Bobr sa znajomymi, jakija taksama pryjechali na pachavańnie], razmaŭlajem. Mark Šahał ź jaho śvietłym žyvapisam byŭ aryjenciram dla Alesia. Chacieŭ jak toj — žyć pad sto hadoŭ i pracavać da apošniaha. Pamierci jak Šahał — u svaim domie… Mienavita ŭ Viciebsku była adkryta pieršaja piersanalnaja halereja Puškina!
Fota: sacyjalnyja sietki
Fota: sacsietki
Da carkvy i viery staviŭsia surjozna — rehularna spaviadaŭsia, pryčaščaŭsia. A taja znakamitaja namalavanaja Alesiem u 1997-m freska Strašnaha Suda ŭ carkvie ŭ Babry (carkva zhareła ŭ 2011) — usie kažuć pra dvuch piersanažaŭ, namalavanych tam. Ale nasamreč tam jość jašče adzin raspaznavalny. Pobač z tymi dvuma. Sprava Aleś adlustravaŭ siabie z palitraj farbaŭ…
Padychodzim da domika. Płot z kamianioŭ i placień z pałak. Pryhoža. My pryjšli adny ź pieršych. Sustrakaje žonka niabožčyka — spadarynia Janina. Pobač dzieci — małodšyja syn i dačka. Potym dźvie starejšyja dački padyšli.
Fota: sacsietki
Ludzi stajać uzdoŭž doma sa ślazami na vačach. U rukach kvietki. Biełyja, čyrvonyja. A jašče — vasilki. Starajučysia nie pryciahvać da siabie lišniaj uvahi, fotkaju navakolli. A tam… krajavidy! Vačej nie adarvać. Pole, rečka, łaźnia, aharod. Zajšoŭ za dom i baču akuratna zasłany padmurak. Aleś płanavaŭ pašyryć dom. Dabudavać jaho…
Fota: sacsietki
Za chlavom — pamiaškańnie dla adzinoty z tabličkaj «deputacki pakoj». Na rahu ŭčastka — biaroza, a pobač — pahryzieny babrami słup. Raniej tam byŭ turnik dla padciahvańniaŭ, adnak biez haspadarskaj ruki słup pachiliŭsia ŭbok. Pa dvary biehajuć maleńkija kuraniaty. Pievień rehularna nahadvaje pra siabie kukarekańniem.
Fota: sacsietki
Padjechaŭ katafałk. Pryvieźli trunu ź ciełam. Pastavili ŭ dvary. Ludzi padychodziać, hladziać, płačuć. Alesia ciažka paznać pad płastom hrymu. Chudy, karotki vožyk vałasoŭ. Apranuty ŭ vyšyvanku. Pobač z hałavoj — jaho znakamity karyčnievy kapialuš. Rodnyja sieli kala truny. Dali mahčymaść prysutnym skazać raźvitalnyja słovy.
Pieradaŭ słovy padtrymki i spahady ad biełarusaŭ Kanady, jakija paprasili mianie ab hetym. Padzialiŭsia ŭražańniami ab sustrečy z Alesiem na jaho sudzie. Jakim ja jaho pamiataju: jarkim, pierakananym, u niejkaj miery «nie ad hetaha śvietu». Jak hladzieŭ na jaho i dumaŭ: ja b tak nie zmoh. I nichto b tak nie zmoh, jak jon. I ja vieru — toje, što jon rabiŭ, było prezientacyjaj jaho viery i nadziei na Hospada. I ciapier jon znachodzicca tam — u Carstvie Niabiesnaha Ajca, dzie my abaviazkova sustreniemsia…
Dobryja słovy hučali z vusnaŭ kožnaha, chto havaryŭ. Ludziej u dvary stanaviłasia ŭsio bolš. Kali paŭstała paŭza, spadar Andrej pačaŭ čytać malitvasłoŭ i psałmy. Ja taksama padklučyŭsia. My čarhavalisia. Kala truny prahučała dvaccać siem psałmoŭ. Było bačna, jak słovy Pisańnia znachodzili vodhuk u sercach prysutnych. Pieražyvańni psałmapieŭca i cara Davida aktualnyja i dla biełarusaŭ u dvaccać pieršym stahodździ:
«Hospadzie! Rana pačuj hołas moj — rana paŭstanu pierad Taboju i budu čakać, bo Ty Boh, Jaki nie lubić biezzakońnia; u Tabie nie zapanuje lichi; biazbožnyja nie zastanucca pierad vačyma Tvaimi: ty nienavidziš usich, chto čynić biezzakońnie. Ty zahubiš tych, chto chłusić; kryvažernaha i vierałomnaha curajecca Haspodź. … Asudzi ich, Boža, chaj zahinuć jany ad namieraŭ svaich; pa mnostvie biazbožnaści ichniaj adkiń ich, bo jany ŭzbuntavalisia suprać ciabie. I ŭściešacca ŭsie, chto spadziajecca na ciabie, viečna buduć radavacca, i ty budzieš apiekavacca nad imi; i buduć chvalicca Taboju tyja, chto lubić Imia Tvajo…» Ps 5.
Nadyšoŭ čas dla adpiavańnia ŭ chramie. Niedaloka — mietraŭ za trysta. Vyrašyli abyścisia biez katafałka. Uziali na plečy i panieśli. Mieŭ honar paŭdzielničać u hetym. Uzdoŭž darohi — miascovyja ŭ žałobnym adzieńni z kvietkami. Pravodzili trunu sa ślazami na vačach i dałučalisia da pracesii.
Było bačna, što na radzimie Alesia lubiać prostyja ludzi.
Śviatar užo čakaŭ nas. Zanieśli ŭ chram. Kožny ŭziaŭ śviečku. Było vidać, što ajcu Viktaru nie ŭpieršyniu — praktyčna na pamiać praśpiavaŭ słovy malitvy. Ścieny chrama pustyja. Tolki ikony ŭ ramkach. Vidavočna, «kab paźbiehnuć», vyrašyli nie dapuskać Alesia da rośpisu hetaha chrama, kab čaho znoŭ nie vyjšła. Ja čakaŭ słoŭ suciašeńnia ad śviatara ŭ kancy. Svaimi słovami, na zrazumiełaj movie. Jak zvyčajna byvaje. Ale ich nie było. I na mohiłkach jon nie źjaviŭsia.
Ahłušalna hrymnuŭ niekalki razoŭ zvon. Cieła pahruzili ŭ katafałk. Ludzi raźmierkavalisia pa mašynach. Mianie zaprasili nieznajomyja ludzi prajechać ź imi. Kala kramy staić ciomnaja «Chionde». Ludzi zrazumieli, što tam z samaj ranicy siadziać … «tavaryšy» i ŭsich zdymajuć na kamieru.
Mohiłki za dva kiłamietry ad chrama. Nadmahilli patanajuć u zielaninie. Łancužok ludziej paciahnuŭsia ŭhłyb aharodžanaj prastory. Uzhorak, jaki pamiataje i Napaleona, i niemcaŭ. Navat linii akopaŭ bačnyja. Miesca abraŭ sam Aleś. Ledź zboku, źleva, pamiž karaniami sosnaŭ. Pobač pachavana siamja Radziviłaŭ!
Fota: sacsietki
Dobraje susiedstva. Praz paru mietraŭ ad mahiły — kruty schił. A źvierchu, pamiž drevami — nieba.
Fota: sacsietki
Kala sta čałaviek sabrałasia. Ludzi la truny dzielacca z prysutnymi ŭspaminami. Dobryja słovy raznosiacca pamiž mahił. Adzin, druhi, treci… Kala hadziny heta praciahvałasia. Rasparadčyk — ź miascovych, siabar Alesia — daje dakładnyja ŭkazańni. Čas chavać… Ludzi paciahnulisia da truny raźvitvacca. Paśla pachavańnia ŭsich zaprašajuć viarnucca da doma. Tam padrychtavany paminalny stoł.
Fota: sacsietki
Jak tolki ŭsie sabralisia la stała — pačaŭ imžyć doždžyk. Sonca śviecić i doždž. Litaralna niekalki chvilin. Dla ŭsich prysutnych było vidavočna — heta znak, što i nieba haruje razam z nami. Trochi pierakusiŭšy, ludzi znoŭ stali dzialicca historyjami pra Alesia.
Z bolem u sercy raźvitvajusia. Para jechać dadomu.
Carstva tabie Niabiesnaje, darahi Aleś Puškin».
Čytajcie taksama:
Trunu z Alesiem Puškinym da carkvy nieśli na rukach. Jak pachavali mastaka
«Niabačnyja» śviedki spravy Alesia Puškina. Chto danios na mastaka
U roznych haradach Jeŭropy adbylisia akcyi pamiaci Alesia Puškina FOTY
«Šancaŭ na vyratavańnie nie było». Padrabiaznaści śmierci mastaka Alesia Puškina
