«Čakajuć admaški»
Anatol Labiedźka, były staršynia, a ciapier šarahoviec Abjadnanaj hramadzianskaj partyi, pierakanany, što likvidacyja apazicyjnych partyj — pytańnie času. Pavodle jaho, ich začystku Łukašenka płanavaŭ hetaj vosieńniu, a rašeńnie mieŭ pryniać pa zaćvierdžańni zakona «Ab Usiebiełaruskim narodnym schodzie».
Anatol Labiedźka
«Šmatpartyjnaja sistema ŭ Biełarusi — heta kampietencyja biełaruskaha praviciela, — ličyć Labiedźka, — tamu nichto ź viedamstvaŭ, ministerstvaŭ, śpiecsłužbaŭ nie moža ŭziać funkcyi pa likvidavańni partyj. Usie čakajuć admaški Łukašenki. A ŭ jaho, vidać, nie chapaje na toje času. Vajna i inšyja prablemy nie dajuć jamu pakul takoj mahčymaści».
Staršynia Biełaruskaj sacyjał-demakratyčnaj partyi «Hramada» Ihar Barysaŭ taksama źviazvaje isnavańnie apazicyjnych partyj z pytańniem «Usiebiełaruskaha narodnaha schodu».
«Kali partyjam usio ž znojduć miesca ŭ palityčnaj sistemie krainy, to nie vyklučaju, što farmat uklučanaści partyj u palityčnyja pracesy budzie abnoŭleny, u tym liku praź pierarehistracyju, ale raźviazvać hety vuzieł režymu vielmi niebiaśpiečna», — davodzić bačańnie situacyi Ihar Barysaŭ.
Jon dapuskaje, što Łukašenka likviduje apazicyjnyja partyi, kali ŭbačyć dla siabie niebiaśpieku ad novaha pakieta sankcyj. Akramia taho, jon nie choča, kab partyi pa ich zakryćci papoŭnili skład Kaardynacyjnaj rady, miarkuje Barysaŭ.
Na dumku aktyvista Partyi BNF Vitala Makaranki, Łukašenka nie likviduje apazicyjnyja partyi, bo pakul nie bačyć u hetym nieabchodnaści. Vyrašeńnie pytańnia budzie pryniataje paźniej.
«Albo jość płany na hetyja partyi — moža, stvareńnie choć jakoha demakratyčnaha anturažu», — zaŭvažaje partyjec.
U šeraj zonie
Ihar Barysaŭ upeŭnieny, što ciapier režym Łukašenki robić usio, kab apazicyjnyja partyi zastavalisia ŭ «šeraj zonie», tamu pazbaŭlaje ich kamunikavańnia i ŭzajemadziejańnia ź ludźmi, uładaju, novaj apazicyjaj.
«Partyi dla pieršych niepierśpiektyŭnyja, bo nie možna ciapier praź ich niečaha dasiahnuć, druhim jany nie patrebnyja, bo ŭ isnujučuju palityčnuju sistemu partyi nie ŭpisvajucca, a trecija dla partyj — niebiaśpiečnyja, bo pryznanyja «ekstremistami», — tłumačyć Ihar Barysaŭ.
Ihar Barysaŭ. Fota: asabisty archiŭ Ihara Barysava
Barysaŭ davodzić, što ŭ Biełarusi adna partyja ŭłady — administracyja Łukašenki ź jaje vykankamami, i «na fonie hetaha manalitu lubaja partyja nie ŭpisvajecca ŭ ciapierašniuju palityčnuju sistemu».
«Być u apazicyi — być pad ciskam i represijami, być łajalnym — stvarać patencyjnuju kankurencyju ŭnutry ŭłady, — tłumačyć jon.
— Da 2020 hoda rola partyj była vyznačanaja — heta imitacyja palityčnaha pluralizmu praz uklučanaść partyj u imitacyju vybarčaha pracesu. Ciapier ułada hetuju rolu pieraasensoŭvaje, bo ŭ joj užo niama patreby».
Pavodle Vitala Makaranki, u ciapierašniaj Biełarusi dla apazicyjnych partyj nie praduhledžanaja choć jakaja rola. Jon kanstatuje, što jana i da 2020 hoda była dekaratyŭnaj, a sami partyi byli «palityzavanymi hurtkami pa intaresach».
«Da 2020 hoda dazvalałasia vyłučać kandydataŭ u vybarčyja kamisii, a taksama kandydataŭ u deputaty nie praź źbirańnie podpisaŭ, a na partyjnych źjezdach, i jašče była mahčymaść vyłučeńnia naziralnikaŭ. A ciapier i hetaha nie budzie», — ličyć Vital Makaranka.
Vital Makaranka (ź miehafonam) na pikiecie ŭ Lvovie. Fota: Radyjo Svaboda
Pavodle Anatola Labiedzki, palityčnyja partyi buduć imknucca zachavać lehitymny status, jaki daje «peŭnuju, choć i adnosnuju biaśpieku dla členaŭ partyi». Tut, adnak, zaŭvažaje jon, situacyja vielmi chistkaja, bo śpiecsłužby adsočvajuć jaje i buduć reahavać kropkava.
«Jak tolki Mikoła Kazłoŭ admoviŭsia ad emihracyi, a vyjšaŭšy z turmy, zapłanavaŭ bolš za 20 pajezdak pa rehijonach, i tolki śpiecsłužby ŭbačyli, što adnoŭlena dziejnaść infrastruktury, u ofisy paciahnulisia ludzi, tut ža adreahavali na ŭzroŭni svajoj kampietencyi. Jany arhanizavali dva sudovyja pracesy, jakija nie majuć dačynieńnia da prava, zakona, ale mieli praktyčnyja nastupstvy. Šeść aktyvistaŭ partyi ciapier za kratami», — ilustruje situacyju Anatol Labiedźka.
Kiraŭniki ŭ źniavoleńni
Mikołu Kazłova asudzili na 2,5 hoda za «dziejańni, jakija hruba parušajuć hramadski paradak». Adnapartyjcy 6 listapada pieraabrali jaho na staršynioŭstva.
Mikałaj Kazłoŭ
Pa słovach Anatola Labiedźki, pieraabrańnie Mikałaja Kazłova było rašeńniem salidarnaści nie tolki ź im, ale i z aktyvistami, jakija, jak i jon, za kratami. Surazmoŭca nahadvaje, što Alaksandr Kabanaŭ staŭ namieśnikam staršyni partyi, taksama kali byŭ u źniavoleńni.
«Pytańnie emocyj, žachaŭ adnosicca da tych ludziej, jakija ŭ 2020 hodzie pryjšli ŭpieršyniu ŭ vialikuju palityku i sutyknulisia z tym, śviedkami čaho my jość. Kali my havorym pra AHP, Partyju BNF, sacyjał-demakrataŭ, to ŭ ich vializnaja kolkaść ludziej, jakija pryjšli ŭ palityku 10-15-20 hadoŭ, tamu jany chutčej zrazumieli situacyju i znajšli mahčymaść nie tolki vyžyvać u joj, ale dziejničać», — kaža partyjec.
65-hadovaha staršyniu partyi BNF Ryhora Kastusiova pakarali 10 hadami kałonii za nibyta «zmovu z metaj zachopu dziaržaŭnaj ułady niekanstytucyjnym šlacham». Prysud byŭ ahučany 5 vieraśnia.
Ryhor Kastusioŭ
Vital Makaranka kaža, što ŭ siamji Kastusiova isnuje svajo staŭleńnie da apubličvańnia źviestak pra jaho, i adnapartyjcy z razumieńniem staviacca da takoha rašeńnia.
«Pra los Kastusiova ŭvieś čas nahadvajecca na roznych sustrečach, imprezach. Jon nie zabyty», — zapeŭnivaje partyjec.
Što da dziejnaści «abiezhałoŭlenaj» partyi, to Vital Makaranka adznačaje, što rehularna adbyvajucca kansultacyi, sustrečy, narady. Pavodle jaho, vykanaŭca abaviazkaŭ staršyni partyi znachodzicca ŭ biaśpiečnym miescy, bolšaść aktyvu vyjechała ź Biełarusi.
«Nieŭzabavie źbiarom častku partyjcaŭ, jakija znachodziacca ŭ biaśpiečnych krainach i mohuć dziejničać», — davodzić Vital Makaranka.
«Samalikvidacyja — prajava słabasci»
A ci niama ŭ partyjach dumak pra samalikvidacyju?
Ihar Barysaŭ ličyć, što dumak ab samalikvidavańni trymajucca tyja, chto razhladaje partyi jak pieraškodu ŭ palityčnaj samarealizacyi. Takuju pazicyju, pavodle jaho, u BSDP «Hramada» nie padtrymlivajuć.
«U nas hadami vykryštalizavany kalektyŭ adnadumcaŭ, i iści na taki krok — heta ŭsio roŭna, što zdradzić kalektyvu», — adznačaje jon.
Na dumku Vitala Makaranki, samalikvidavańnie partyi — heta dapamoha režymu. Kali jon hetaha choča, niachaj likviduje, kaža partyjec.
«Samalikvidavańnie budzie prajavaju słabaści, maŭlaŭ, režym nastolki mocny i niepieramožny, što navažylisia skłaści sami łapki», — davodzić jon.
Pra pamyłki 2020 hoda
Anatol Labiedźka ličyć hałoŭnaj pamyłkaj apazicyjnych partyj, što nie damovilisia ŭ 2020-m vyłučyć adzinaha kandydata ad demakratyčnaj partyjnaj supolnaści na prezidenckija vybary. Zapuščanaja pracedura pieradvybaraŭ nie była daviedzienaja da kanca, a jana, na jaho dumku, stała vyklikam dla režymu, i ŭ supraćstajańni ź im partyi prajhrali.
Labiedźka kaža, što ŭ 2020 hodzie byli nieparazumieńni miž palityčnymi partyjami i novaj apazicyjaj. Partyjcy z reŭnaściu ŭspryniali novych palityčnych pierson.
«Ja tady kazaŭ, što jak tolki akažucca i tak zvanyja staryja, i novyja ŭ adnym aŭtazaku, to tam i znojdziecca parazumieńnie. Pad kanviejer represiŭ trapili ŭsie, niahledziačy na toje, kolki ŭ kaho palityčnaha stažu», — adznačaje aktyvist AHP.
Jon ličyć chibaj, što nie ŭsie palityčnyja partyi padtrymali Śviatłanu Cichanoŭskuju jak alternatyvu, tolki Abjadnanaja hramadzianskaja partyja toje zrabiła.
«Treba było nie zvažać na svaje ambicyi, na svaju kredytnuju historyju, a bačyć situacyju takoj, jakaja jana jość. Kansalidacyja vakoł adnaho lehitymnaha lidara była pravilnaj stratehijaj», — nastojvaje Labiedźka.
Pradstaŭniki Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta i Śviatłana Cichanoŭskaja. Fota: pres-słužba Śviatłany Cichanoŭskaj
Pavodle Labiedźki, ciapier mety i zadačy Kabinieta Cichanoŭskaj i palityčnych partyj całkam supadajuć: svabodnyja sumlennyja vybary i deakupacyja Biełarusi ad rasijskaj ahresii, dyktatury.
Ihar Barysaŭ kaža, što ŭ partyi, jakuju jon uznačalvaje, «niama kamunikacyj z tymi, chto aficyjna pryznany ŭładaj «ekstremistami».
Pavodle jaho, režym Łukašenki, zmahajučysia z partyjnaj apazicyjaj z 1996 hoda, pierajhraŭ samoha siabie. Vynikam hetaha stali padziei 2020 hoda, bo nie pracavaŭ miechanizm źmieny ŭłady praz vybary.
«Partyi ŭ tych padziejach nie brali ŭdziełu, adnak adreahavali praviadzieńniem u vieraśni 2020 hoda kruhłaha stała z udziełam dziesiaci partyj, dzie była pryniataja sumiesnaja rezalucyja ab spynieńni hvałtu, vyzvaleńni ŭsich zatrymanych, praviadzieńni novych prezidenckich vybaraŭ praz 6 miesiacaŭ», — nahadvaje jon.
Pavodle jaho, Łukašenka adreahavaŭ tym, što šmat chto z partyjnych arhanizacyj atrymaŭ aficyjnyja papiaredžańni ad Miniusta. Na dumku partyjca, heta śviedčać, što partyi nie mohuć być subjektami dla pieramoŭ pamiž uładaj i narodam.
Barysaŭ ličyć adsutnaść u apazicyjnych partyj svaich mocna raskručanych i paznavalnych srodkaŭ kamunikacyi ź ludźmi najbolšaj pamyłkaj u 2020 hodzie.
Na dumku Vitala Makaranki, apazicyjnyja partyi niamała narabili pamyłak, 2020 hod padsumavaŭ ich.
«U 2020 hodzie partyi ŭžo ničoha nie mahli zrabić, bo ŭvaha była pieraklučanaja na lidaraŭ novaj chvali i adbyłasia zamiena apazicyi — z tradycyjnaj biełaruskaj na tak zvanuju novuju. Tady nie varta było začaroŭvacca novaj chvalaj, a sprabavać hetymi pracesami kiravać, ale toje było b biezvynikova, bo fokus uvahi ŭsio adno byŭ zasiarodžany na štabie Cichanoŭskaj, a staruju apazicyju nichto nie słuchaŭ», — adznačaje Makaranka.
Vybary 2024 hoda: ad udziełu da varjactva
Anatol Labiedźki kaža, što ŭ asiarodku palityčnych partyj adbyvajucca abmierkavańni ich udziełu ŭ vybarach 2024 hoda. Prahnazujecca raźvićcio padziej pa roznych scenarach i vypracoŭvajecca płan dziejańniaŭ u tym vypadku, kali ich zakryjuć i jany vymušanyja buduć dziejničać u padpolli, kali zachavajuć lehitymny status, kali Łukašenki nie budzie i kali zastaniecca. Partyjec ustrymlivajecca havaryć pra kankretyku.
Ihar Barysaŭ zaŭvažaje, što, zhodna sa stratehičnym płanam partyi, jana hatovaja ŭdzielničać u nastupnych vybarach.
«Udzieł u vybarach — heta sutnaść luboj palityčnaj partyi. Ale kali budzie niebiaśpieka dla našych siabroŭ, jakija buduć vyłučacca ŭ kamisii, kandydatami, naziralnikami, to my vyznačymsia z pazicyjaj z ulikam situacyi», — davodzić jon.
Vital Makaranka kaža, što ŭ partyi BNF jaje ŭdzieł u vybarach 2024 hoda nie abmiarkoŭvaŭsia.
«Abmiarkoŭvać udzieł u vybarach 2024 hoda, jak pa mnie, niejkaje varjactva, bo my nie viedajem, što zaŭtra budzie,
— vykazvajecca siabra partyi BNF. — Heta patychaje niejkim absurdam. Režym nie prosta dyktatarski, a navat nielehitymny, uzurpatarski i niezakonny. Dumać varta pra abjadnańnie vysiłkaŭ, kab vyzvalić krainu ad unutranaj i źniešnaj akupacyi».
Čytajcie taksama:
«Ja viedaju dakładna, što ja budu reabilitavany». Mocnaje apošniaje słova staršyni AHP Mikałaja Kazłova
Łukašenka raskazaŭ, jakim bačyć «Usiebiełaruski narodny schod»
https://d2lur0sisdcrej.cloudfront.net/303117
https://d2lur0sisdcrej.cloudfront.net/303117) nado prismotrieťsia povnimatielnieje , imieja opyt situaziju s miediapojnt.