Chłopiec ź mierkavańniaŭ biaśpieki prosić nie nazyvać jaho imia.
Biełarusy Adesy ŭstupajuć u šerahi hramadzianskaj abarony.
«Naša Niva»: Jak vy apynulisia va Ukrainie?
Ja sam ź Minska, va Ukrainu pierajechaŭ jašče ŭ 2011 hodzie nieŭzabavie paśla maŭklivych akcyj pratestu. Aśviatlaŭ ich jak błohier, jak fotareparcior — vymušany byŭ źjechać praź pieraśled. Adrazu pasialiŭsia ŭ Adesie, vychodzić, žyvu tut užo 11 hadoŭ.
Biełaruskaja dyjaspara ŭ Adesie na Dzień jadnańnia 16 lutaha 2022 hoda.
Evakujavali siemji ŭ Małdovu, Polšču, a sami zastalisia
«NN»: Mnohija biełarusy evakujavalisia ŭ pieršyja dni vajny, niekatoryja pa siońnia šukajuć mahčymaść vyjechać. Čamu vy vyrašyli zastacca?
Asabista ja adrazu viedaŭ, što zastanusia tut, bo za hety čas Ukraina stała vielmi blizkaj dla mianie, Adesa stała maim lubimym horadam. Mahu skazać i pra chłapcoŭ, jakija taksama nie źjechali: jany evakujavali svaje siemji ŭ Małdovu, Polšču, a sami zastalisia, bo im taksama balić za hetuju krainu.
«NN»: Ci šmat našych ciapier zastajecca ŭ Adesie?
Dakładna nie skažu, ale z našaj dyjaspary zastałosia kala 15 čałaviek, i litaralna paŭhadziny tamu mnie patelefanavali ź miažy:
jašče adzin chłopiec-biełarus viartajecca ŭ Adesu z Małdovy. Jaho prapuścili, byli prablemy na miažy, ale na ŭkrainskaj usio prajšło chutka — jon jedzie da nas sam i viazie humanitarnuju dapamohu.
«NN»: Jakaja ciapier situacyja ŭ horadzie?
Pieryjadyčna čuvać, jak adpracoŭvajuć sistemy SPA (pa dronach, chutčej za ŭsio), łoviać dyviersijnyja hrupy, špijonaŭ, kožny dzień my čujem pavietranuju tryvohu: i dniom, i nočču. Ale ŭ cełym abstanoŭka źmianiłasia ŭčora — stała spakajniej. Ja šmat razmaŭlaju z vajskoŭcami, z palicyjaj, tut źviazvajuć heta sa źmienaj hubiernatara Adeskaj vobłaści (pazaŭčora pryznačyli novaha), dahetul Adesa była nie nadta padrychtavanaja da vajny, a ciapier pajšli zaŭvažnyja ŭzmacnieńni, budujucca barykady, adčuvajecca bolš spakoju.
Biełaruskaja dyjaspara ŭ Adesie na Dzień jadnańnia 16 lutaha 2022 hoda.
«My biełarusy, ale my pravilnyja biełarusy»
«NN»: Vy ŭžo davoli daŭno žyviacie tut, a ci zaŭvažyli źmieny ŭ staŭleńni da biełarusaŭ u suviazi z apošnimi padziejami? Usio ž z terytoryi Biełarusi laciać rakiety. Sutykalisia ź pieraduziatym staŭleńniem, ahresijaj?
Nie, nie sustrakaŭ takoha. Viedajecie, kali my niedzie znajomimsia, kamunikujem z vajskoŭcami, palicyjaj, ščyra kažam: «My biełarusy, ale my pravilnyja biełarusy». Hetaha dastatkova, u nas chłopcy paśla akcyj, šmat prajšli pa 23.34, praz vobšuki, Akreścina. Da nas adrazu staviacca jak da absalutna svaich, samych blizkich. My abmiarkoŭvajem situacyju, što adbyvajecca ŭ Biełarusi ciapier. U cełym ukraincy i dahetul nie zusim razumiejuć, pytajucca: «Čamu ž vy naŭprost nie skiniecie Łukašenku z trona?»
Prosta va ŭkraincaŭ jość dośvied Majdanu, a ŭ nas hetaha dośviedu niama. Ale jany nas razumiejuć, prymajuć i spačuvajuć.
«My biez zbroi, ale, skažam tak, my — vočy i vušy»
«NN»: Čym kankretna vy zajmajeciesia ciapier, jaki vaš niepasredny ŭdzieł u abaronie Ukrainy?
Jurydyčna situacyja takaja: hramadzianie Biełarusi (navat z VNŽ) nie mohuć zapisacca ŭ terytaryjalnuju abaronu, bo Biełaruś — kraina-ahresar. Načalnik abłasnoj terabarony tak i skazaŭ: «My nie možam dać vam aficyjny status, bo vy biełarusy». Ale va USU biełarusy zapisacca mohuć, adzin čałaviek, z tych, kaho ja viedaju asabista, užo pajšoŭ.
My na siońniašni dzień — atrad hramadzianskaj abarony.
My zamacavanyja za adnym punktam (błokpastom vajskovych), akazvajem lubuju dapamohu, jakaja im patrebnaja. My tut litaralna z druhoha dnia vajny.
Pačynali z dapamohi pa ŭźviadzieńni błokpasta: zasypali miaški, ustaloŭvali ich. Paźniej my pačali dapamahać patrulavać vajskoŭcam i palicyi.
Ciapier my majem svoj kvadrat, u našaha atrada biełarusaŭ jość ciapier navat u padparadkavańni ŭkraincy miascovyja. Majem kankretnuju zadaču — zajmajemsia patrulavańniem horada i vyjaŭleńniem dyviersijnych hrup.
Zatrymali piać dyviersantaŭ
«NN»: Ci majecie vy zbroju?
Ahniastrelnaj zbroi ŭ nas niama, aficyjna my nie majem prava jaje nasić. Zvyčajna patrul vyhladaje tak: adzin-dva supracoŭniki palicyi, try čałavieki z terabarony i dva našy biełarusy. My biez zbroi, ale, skažam tak: my — vočy i vušy.
«NN»: Što vy paśpieli pabačyć za hety čas, ci šmat davodzicca rabić?
My znajšli toje miesca, dzie my sapraŭdy karysnyja: za hety čas vykryli i zatrymali piać špijonaŭ. Asabista ja z tavaryšym — biez zbroi, hołymi rukami — zatrymali čałavieka ź pistaletam, jak potym vyśvietliłasia. Za hety čas zatrymali piać dyviersantaŭ.
«NN»: Raspaviadzicie pra dyviersantaŭ. Što heta za ludzi: ruskija, moža, biełarusy ci miascovyja zdradniki?
Biełarusaŭ tam niama, prynamsi takoha my jašče nie čuli. Dyviersantaŭ jość try katehoryi:
- sapraŭdy padrychtavanyja kadebisty, vajskoŭcy, jakich zasyłali zahadzia, na kolki možna mierkavać,
- dyviersijnyja hrupy, jakija desantujucca ci zasyłajucca prosta ciapier dla paškodžańnia kamunikacyj,
- hrupy ŭ haradach: jak praviła, vielmi maładyja chłopcy (adzin byŭ šasnaccacihadovy navat), apranutyja va ŭkrainskuju formu, dobra viedajuć horad, navat lehiendy majuć: adkul jany, kudy iduć i h.d.
Va ŭsich, darečy, dakumienty ŭkrainskija, praŭda, z peŭnaj sieryjaj.
«NN»: Sapraŭdnyja dakumienty?
Nie, paśla vyśviatlajecca, što padroblenyja.
«NN»: Što vy robicie z hetymi ludźmi, jaki miechanizm?
Kali my bačym padazronaha čałavieka, pravodzim papiaredniuju pravierku (dakumienty, rečy), pry patrebie advodzim albo ŭ palicyju, albo da vajskoŭcaŭ, jany tam dalej raźbirajucca, pravodzicca druhi etap pravierki i vyrašajuć, adpuścić čałavieka ci zatrymać.
Pakul nikoha jašče nie adpuskali z tych, kaho my pryviali.
«NN»: Vy kazali, što ź biełaruskim pašpartam možna trapić va Uzbrojenyja siły Ukrainy.
Tak.
Raźmiarkoŭvajuć u internacyjanalny bataljon, ciapier farmujecca i ŭ Adesie. Tam jość naš biełarus, ja asabista paznajomiŭsia z kanadcam, dvuma chłopcami z Francyi.
My z chłopcami ciapier razvažajem, bo jość mahčymaść, kali my pahodzimsia, ustupić va Uzbrojenyja siły Ukrainy z raźmierkavańniem kankretna ŭ tuju bryhadu, dzie my ŭvieś hety tydzień i znachodzilisia, da taho ž kamandzira — my ŭžo spracavalisia, viedajem usio dobra. Ciapier voś vyrašajem, zaŭtra-paślazaŭtra budziem davać adkaz.
«NN»: Vy majecie dastatkovy dośvied?
Baniery z užo kryłatym vyrazam abaroncaŭ vostrava Źmiainy ciapier visiać pa ŭsioj Ukrainie.
Ja słužyŭ va ŭnutranych vojskach, našy chłopcy taksama słužyli. Ja da taho ž šmat hadoŭ prafiesijna zajmaŭsia strajkbołam. A ŭ takoj vajnie heta sapraŭdy karysny dośvied.
Kali pačałasia apieracyja na Danbasie, to strajkbalisty byli na vahu zołata.
Strajkbalist moža schavacca tak, što čałaviek projdzie za try mietry ad jaho i nie zaŭvažyć. Va ŭmovach haradskoha boju heta sapraŭdy važna.
Žartujuć: «Zaraz skončym z Pucinym, pojdziem potym vašaha skidvać»
«NN»: Jaki vaš prahnoz, čym heta ŭsio skončycca?
Ja liču, što Rasija raźličvała zachapić Ukrainu za try dni, raźličvała, što zdaduć Chierson, Mikałajeŭ, zdaduć Adesu. Adnak rasijskija vojski sutyknulisia ź nievierahodna mocnym supracivam: Ukraina abjadnałasia, kansalidavałasia. Tut u miascovych nastroj vielmi aptymistyčny, ludzi kažuć, što treba daciskać, havorki pra parazu Ukrainy nie viadziecca — naadvarot, kažuć, što nie maje być zacišša, bo Rasija pierahrupujecca, padciahnie vojski, kažuć: «Treba ich dabivać!». Nastroj tut taki.
Žartujuć taksama: «Zaraz skončym z Pucinym, pojdziem potym vašaha skidvać».
Važna kazać i pra nas, pra toje, što biełarusy dapamahajuć Ukrainie i ŭ Kijevie, i navat u Adesie. Dzie pojdzie adzin — pojduć i astatnija. Tym bolš, Cichanoŭskaja abviaściła mabilizacyju — značyć, treba iści!
«NN»: Płanujecie viartacca na radzimu, kali źjavicca mahčymaść?
Ja asabista, chutčej za ŭsio, zastanusia ŭ Adesie. Ale ja vielmi chaču pabačyć Minsk. Źjeździć tudy, pahladzieć, jakim jon staŭ za hetyja dziesiać hod. A moža, tam i zastanusia tady.
