Namieśnik dziaržsakratara Rady biaśpieki Uładzimir Arčakoŭ. Fota: skrynšot videa ANT
U Radzie biaśpieki praanalizavali, jak Biełaruś vyhladaje ŭ rejtynhach pa ŭzroŭni karupcyi. Aŭtary publikacyi, siarod jakich značycca namieśnik dziaržsakratara Uładzimir Arčakoŭ, ličać, što zachodnija arhanizacyi nie zaŭvažajuć pośpiechaŭ biełaruskich uładaŭ i ŭ baraćbie z karupcyjaj, i ŭ pakazalnikach demakratyi.
A ŭsio čamu? Bo niezaležnyja ekśpierty nasamreč zaležać ad pazicyi ZŠA i spasyłajucca na anhažavanaje mierkavańnie pradstaŭnikoŭ niaŭradavych arhanizacyj, tych samych, jakija apošnija miesiacy źniščajuć u Biełarusi.
U publikacyi pradstaŭnikoŭ Rady biaśpieki pryvodzicca karotkaje apisańnie mižnarodnych arhanizacyj, jakija daśledujuć temu karupcyi ŭ śviecie.
«Hetuju pracu, aproč nacyjanalnych subjektaŭ, vykonvajuć mižnarodnyja ŭradavyja i niaŭradavyja arhanizacyi, što dazvalaje im upłyvać na vyrašeńnie suśvietnych prablem, praduchilać raźvićcio nastupstvaŭ ad karupcyjnych pavodzinaŭ. Takaja dziejnaść pryvabnaja i aktyŭna finansujecca», — zaŭvažaje Arčakoŭ i jahonyja suaŭtary.
«Karupcyja ŭ asabliva bujnych pamierach zastajecca prablemaj dla Biełarusi»
Apisvajučy niaŭradavuju Transparency International, jany ŭdakładniajuć, što arhanizacyja štohod z 1995-ha publikuje śpis krain pa ŭzroŭni karupcyi.
«Finansujecca Transparency International pieravažna dziaržaŭnymi ŭstanovami i bujnymi karparacyjami krain-udzielnic ES i samim Jeŭrasajuzam. Na terytoryi Biełarusi Transparency International pradstaŭlaje svaje intaresy z pazicyi tak zvanaj ekśpiertnaj hrupy», — adznačajecca ŭ publikacyi.
Transparency International štohod publikuje indeks usprymańnia karupcyi na asnovie apytańnia, praviedzienaha siarod ekśpiertaŭ i ŭ dziełavych kołach. Arhanizacyja źbiraje najbolš aŭtarytetnyja dumki ab uzroŭni karupcyi, a taksama vykarystoŭvaje daśledavańni inšych mižnarodnych arhanizacyj: Suśvietnaha banka, Freedom House, Fondu Biertelsmana i inšych.
«Takim čynam, słova «ŭsprymańnie» aznačaje vymiareńnie nie karupcyi, a hramadskaj dumki ab uzroŭni karupcyi ŭ krainach, — ličać u kiraŭnictvie Rady biaśpieki Biełarusi. — Važna i toje, što adzin z ofisaŭ Transparency International znachodzicca ŭ Vašynhtonie. Finansujecca hetaja arhanizacyja ŭ tym liku Nacyjanalnym fondam demakratyi, jaki byŭ stvorany Kanhresam ZŠA ŭ 1983 hodzie dla prasoŭvańnia amierykanskich intaresaŭ u śviecie.
Jak vynik, siabroŭskija da amierykancaŭ krainy atrymlivajuć u rejtynhu zavyšanyja adznaki, a niesiabroŭskija — zanižanyja.
Biełaruś, niahledziačy na miery i abjektyŭnyja statystyčnyja pakazalniki, bolš karumpavanaja, čym afrykanskija Batsvana, Ruanda i Namibija. Rasija taksama stabilna raźmiaščajecca ŭ rejtynhu na nieapraŭdana nizkich miescach».
Letaś Biełaruś u hetym rejtynhu zaniała 63 miesca sa 180 krain, padzialiŭšy pazicyju z Kubaj i Charvatyjaj. U rehijonie Uschodniaj Jeŭropy i Centralnaj Azii Biełaruś vyhladaje kudy lepš — uvachodzić u trojku lidaraŭ, paśla Hruzii i Armienii.
U kamandy Arčakova jość što na heta adkazać:
«U raździele spravazdačy «Fokus na krainach» tendencyjna i biazdokazna adznačana: «Biełaruś demanstruje stanoŭčuju dynamiku, padniaŭšysia na 16 punktaŭ z 2012 hoda.
Adnak z pačatkam pratestaŭ suprać sprečnych vynikaŭ prezidenckich vybaraŭ u 2020 hodzie biełaruskija i mižnarodnyja naziralniki zabili tryvohu ŭ suviazi z palicejskim hvałtam i žorstkim abychodžańniem z hramadzianami.
Karupcyja ŭ asabliva bujnych pamierach zastajecca prablemaj dla Biełarusi, bo jana zasiarodžanaja na samym vysokim uradavym uzroŭni. U 2019 hodzie HREKA [hrupa dziaržaŭ suprać karupcyi, kudy ŭvachodzić i Biełarusi — Zaŭv. NN] publična zajaviła, što Biełaruś nie adpaviadaje bolšaści patrabavańniam pa praviadzieńni nieabchodnych antykarupcyjnych reform i vykanańni rekamiendacyj».
Faktyčna sam saboju adzin pakazčyk, niachaj navat intehravany, nie moža być absalutna abjektyŭnym, ab čym śviedčać praviedzienyja ŭ Biełarusi i Rasii daśledavańni indeksa, da jakasnych i kolkasnych pakazčykaŭ jakoha jość abhruntavanyja pytańni».
Supracoŭniki Rady biaśpieki ličać, što treba źviartacca da inšych rejtynhaŭ, i pryvodziać u prykład vyniki z «Baromietra suśvietnaj karupcyi» za 2017 hod, dzie naša kraina abyšła Rasiju, Ukrainu i Azierbajdžan, ale sastupiła, naprykład, Łatvii, Polščy, Hiermanii.
«Aŭtarytarnaja palicejskaja dziaržava, dzie abmiažoŭvajucca svabody»
U fokusie ŭvahi Arčakova i jaho suaŭtaraŭ taksama vysnovy niaŭradavaj arhanizacyi Freedom House. Voś jakoje apisańnie dajuć pradstaŭniki Rady biaśpieki:
«Štab-kvatera ŭ Vašynhtonie. Z 1978-ha Freedom House daśleduje stan palityčnych i hramadzianskich svabod, demakratyčnyja źmieny ŭ śviecie. Pa roznych acenkach, jaje biudžet na 80% šlacham hrantaŭ finansujecca ŭradam ZŠA. Freedom House štohod publikuje daśledavańni pa temach «Svaboda ŭ śviecie», «Svaboda presy», «Krainy ŭ pierachodnym pieryjadzie». U składzie vynikovaj acenki ŭličvajecca ŭ tym liku vynik daśledavańnia ŭzroŭniu karupcyi».
Kiraŭnictva Rady biaśpieki źviartaje ŭvahu, što pakazalnik demakratyi ŭ Biełarusi, pa danych Freedom House, niaźmienny z 2017 hoda i składajecca «na padstavie acenak i mierkavańnia pradstaŭnikoŭ treciaha siektara, źviestki, jak praviła, anhažavanyja i nieabjektyŭnyja».
«U spravazdačy za 2020 hod padkreślivajecca, što druhi pa vieličyni spad (strata vaśmi punktaŭ) adbyŭsia ŭ Biełarusi ŭ suviazi z tym, što siły biaśpieki sprabavali padavić antyŭradavyja demanstracyi, vyklikanyja falsifikacyjaj pieraabrańnia kiraŭnika dziaržavy», — adznačajecca ŭ publikacyi.
I tut ža kiraŭnictva Rady biaśpieki kidaje kamień u aharod ZŠA: «U Štatach adznačana paharšeńnie situacyi ŭsiaho na try punkty praź biesparadki ŭ Kapitolii, a taksama žorstkaść palicyi padčas biesparadkaŭ u 2020-m».
U spravazdačy Freedom House pa situacyi ŭ Biełarusi za minuły hod adznačana: palityčnyja pravy — 5 punktaŭ z 40 mahčymych, hramadzianskija pravy — 14 z 60.
«Biełaruś — aŭtarytarnaja palicejskaja dziaržava, u jakoj adkryta falsifikujucca vybary i abmiažoŭvajucca hramadzianskija svabody», — padsumoŭvaje mižnarodnaja arhanizacyja.
A da jakich vysnoŭ pryjšoŭ Arčakoŭ i jahonyja suaŭtary? «Adsutnaść prazrystych, navukova abhruntavanych i pryznanych mietodyk, vyniki jakich farmirujuć asnovu dla praduziatych i nieabjektyŭnych acenak ab usprymańni nasielnictvam baraćby z karupcyjaj, vykarystoŭvajucca dla palityčna matyvavanych abvinavačańniaŭ asobnych krain u niepryniaćci psieŭdademakratyčnych rekamiendacyj hetych struktur».
Adznačym, što, pa aficyjnych ličbach, za hod karupcyja ŭ Biełarusi skaraciłasia na tracinu. U Viarchoŭnym sudzie hetu ličbu nazyvajuć «anamalnaj» i dypłamatyčna adznačajuć, što sprava ŭ tym, što pravaachoŭniki stali dziejničać aktyŭniej. Napraŭdu ž, u pravaachoŭnikaŭ źmiaścilisia pryjarytety.
Paśla vybaraŭ asnoŭnyja vysiłki byli nakiravanyja na złačynstvy, źviazanyja z masavymi pratestami, u 2021-m dadałasia ŭzmocnienaja baraćba z ekstremizmam i teraryzmam. Tak adbyłosia pieraraźmierkavańnie śpiecyjalistaŭ i premij za vykananuju rabotu.
