Nastaŭnica, piśmieńnica, litaraturaznaŭca Hanna Sieviaryniec prosić Capkału admovicca ad zvarotaŭ da Maskvy, piša «Radyjo Svaboda».
Pavažany Valer Viljamavič! Źviartajusia da vas jak hramadzianka Respubliki Biełaruś, jak nastaŭnica, jak kulturny dziejač, narešcie jak čałaviek, jaki staviŭ svoj podpis u vašu padtrymku, hetaksama jak ja pakidała svaje podpisy ŭ padtrymku Viktara Babaryki i Śviatłany Cichanoŭskaj.
Capkała zaklikaŭ Pucina asudzić «antyrasijskuju palityku» Minska
My ŭsie jak hramadzianie majem prava na asabistyja pierakanańni, svaje ŭłasnyja pryjarytety i schilnaści, svaje ŭjaŭleńni pra mahčymaje i niemahčymaje. Ale kali čałaviek stanovicca palitykam i biare na siabie adkaznaść kazać nie ad svajho ŭłasnaha imia, a ad imia narodu svajoj krainy, jon u lubym vypadku pavinien uličvać intaresy i schilnaści nie svaje, a — toj častki narodu, jakuju jon pradstaŭlaje.
Pakul vy byli adnym z pretendentaŭ u kandydaty, košt vašych vykazvańniaŭ byŭ adnym. Ciapier, kali vy źjaŭlajeciesia pradstaŭnikom abjadnanaha štabu, košt hety zusim inšy. Značna vyšejšy.
Ja maju na ŭvazie vašyja zvaroty da prezydenta Rasiei Ŭładzimiera Pucina. Ad aściarožnych i dyplamatyčna vytrymanych zvarotaŭ pra «niepadtrymku režymu» i «niepryznańnie vybaraŭ» vy pakrysie pierachodzicie da zvarotaŭ, jakija ja ŭsprymaju jak zaklik da ŭmiašańnia va ŭnutranyja spravy našaj krainy. Ciapier vy prosicie režym Pucina asudzić antyrasiejskuju rytoryku biełaruskich uładaŭ i pamknieńnie pasvaryć «brackija narody».
Ja chaču nahadać vam, što rytaryčnaja fihura «bracki narod» — adna z samych niebiaśpiečnych rytaryčnych fihur u biełaruskaj (i nia tolki biełaruskaj) palitycy.
Pad ehidaj hetaha bractva była trojčy padzielenaja Reč Paspalitaja, na niekalki socień hod zabaronienaja biełaruskaja piśmiennaść i adukacyja, novanarodžanaja ŭ 1918 hodzie biełaruskaja dziaržaŭnaść była pieratvoranaja ŭ dekaracyju, apłočanuju kryvioj najlepšych synoŭ našaj krainy. Ja chaču nahadać vam pra Połackuju Safiju, uzarvanuju Piatrom Pieršym, pra kryvavuju raźniu Ivana Žachlivaha, kali na našych ziemlach zahinuli sotni tysiač tutejšych ludziej, pra rasstreł 29 kastryčnika 1937 hodu, kali za adnu noč z sankcyi Maskvy byli zabityja bolš za 100 biełaruskich kulturnikaŭ: hramadzkich dziejačoŭ, navukoŭcaŭ, piśmieńnikaŭ, žurnalistaŭ. Heta byli nia prosta stalinskija represii. Heta byli maskoŭskija represii suprać nacyjanalnych elit byłoj imperyi. Heta było prymušeńnie da taho bractva, da jakoha vy zaraz apelujecie.
Tak, my nazaŭsiody budziem susiedam Rasiei. Tak, my pavinny padtrymlivać dobrasusiedzkija adnosiny. Tak, my musim mieć ekanamičnyja damoŭlenaści. Tak, kulturnyja suviazi z rasiejskim narodam, kali jany buduć vieścisia ŭ adekvatnym kirunku, mohuć być dla nas uzbahačalnymi.
Ale palityčnaja samastojnaść dziaržaŭnych dziejačoŭ, adsutnaść palityčnych damoŭlenaściaŭ z dyktatarskaj uładaj inšaj krainy — heta nieabchodnaje praviła biełaruskaj palityčnaj hihijeny. Ciapierašniaja ŭłada Rasiei, sama dyktatarskaja, nie chaŭruśnik nam u našaj baraćbie.
Ja chaču nahadać vam los troch mocnych nacyjanalnych palitykaŭ dvaccatych hadoŭ minułaha stahodździa. Šukajučy dla svajoj krainy dziaržaŭnaści, palityčnaj samastojnaści i nacyjanalnaj budučyni, jany pajšli na chaŭrus z balšavickaj Maskvoj, bo bačyli za novaj savieckaj uładaj moc, padtrymku ludziej i sacyjalnuju praŭdu.
Ja maju na ŭvazie našych nacyjanał-kamunistaŭ Alaksandra Čarviakova, Mikałaja Haładzieda i Jazepa Adamoviča, jakija šmat zrabili dla Biełarusi, dla ŭmacavańnia jaje ekanomiki, kultury, nacyjanalnaj śviadomaści — i pry hetym byli tut pravadnikami savieckaha bractva.
U 1937 hodzie Čarviakoŭ skončyŭ žyćcio samahubstvam u pierapynku partyjnaha źjezdu, na jakim jon zrazumieŭ, što suprać jaho pačynajecca mocny cisk z Maskvy. Mikałaj Haładzied vykinuŭsia z akna kabineta padčas dopytu orhanami NKVD. Jazep Adamovič zastreliŭsia ŭ ciahniku, jaki vioz jaho z Dalokaha Ŭschodu ŭ Maskvu «na kovior».
Historyja ciapierašniaja, jakaja razhortvajecca ŭ nas na vačach, śviedčyć toje samaje: nijaki palityčny chaŭrus z Rasiejaj nie źjaŭlajecca karysnym albo kanstruktyŭnym ani dla krainy, ani dla palityka. Pahladzicie na ciapierašniaha prezydenta. Dapamoh jamu hety jahony dvaccacihadovy chaŭrus?
Jak hramadzianka, jak vybarščyk, jak biełaruska — liču patrebnym pieraścierahčy vas ad lubych prośbaŭ palityčnaj dapamohi našaj krainie ad rasiejskaha režymu. Nam, biełarusam, takoj dapamohi nia treba.
Biełaruś maje svoj ułasny šlach da svabody i niezaležnaści, svoj unutrany patencyjał, svaju histaryčnuju ŭpartaść, ź jakoj my prarastajem praz akupacyi, imperyi, unutranyja svary i nieparazumieńni. Nas stolki stahodździaŭ źniščajuć, vyčerpvajuć z nas to cebram, a to čajnaj łyžačkaj vieru ŭ siabie, u svaje ŭłasnyja siły, u svaju krainu. Ale my jość, i my budziem. Nie pravakujcie našuju historyju na čarhovy vitok zmahańnia nia tolki z unutranymi prablemami, ale i z vonkavymi. Heta ŭsio ŭžo było. I nikoli nie kančałasia dobra.
