Joj było 88 hadoŭ, jana ŭsio žyćcio vykładała biełaruskuju movu i litaraturu, my žyli ŭ roznych haradach i ja, kaniešnie, nia byŭ jaje vučniem — ale ŭ dramatyčnyja dla siabie dni atrymaŭ ad jaje ŭrok, jaki jakraz byŭ źviazany ź biełaruskaj movaj. Ale nia tolki z movaj.
Za biełaruskuju movu jana mahła zapłacić i žyćciom. U časy Druhoj ŭsiaśvietnaj vajny 15-hadovaja Maryja była pryznačanaja akupacyjnymi niamieckimi ŭładami spačatku nastaŭnicaj, a potym dyrektarkaj pačatkovaj škoły. Jana pryhadvała, što ŭ škole nie viali nijakaj prapahandy, nie było navat partretaŭ Hitlera — prosta vučyli dziaciej (pavinien ža byŭ niechta ich vučyć — usie try hady akupacyi). Ale hetaha było dastatkova, kab, jak potym stała viadoma, partyzany atrymali zahad jaje źniščyć. Niechta ź miascovych vyratavaŭ.
Jaje prafesijanalizm byŭ nahetulki vysoki, što nia tolki abaraniła dysertacyju, ale i zahadvała instytuckaj katedraj biełaruskaha movaznaŭstva.
Jak vykładčyk i jak adukavany čałaviek, jaki cikaviŭsia historyjaj, Maryja Prakopaŭna, viadoma ž, viedała, što čornyja peryjady ŭ žyćci nacyj i narodaŭ ciahnulisia dziesiacihodździami, navat stahodździami. Ale mianie zaŭsiody ŭražvali jaje aptymizm i viera ŭ toje, što Biełaruś budzie volnaj i demakratyčnaj. Ja nia pamiataju, kab u razmovach, kali ja raspytvaŭ jaje pra Bieraście, skardziłasia na niejkija ciažkaści, što lubim rabić my ŭsie. Naadvarot – jana raspaviadała pra dobryja spravy jaje siabroŭ i znajomych. Pra siabie nie havaryła – i tolki ad inšych možna było daviedacca, što jana nosić pieradačy ŭ turmu palitviaźniam, što chodzić pa instancyjach, kab damahčysia reabilitacyi represavanaj žančyny ŭ časy balšavickaha teroru, ci što piša zvaroty ŭ prakuraturu, kali niechta źnievažaje biełaruskuju movu, ci pieradaje hrošy sa svajoj ścipłaj pensii ŭ TBM.
A ciapier pra ŭčynak, jaki asabista ja ŭspryniaŭ jak urok.
Kali ŭ krasaviku 95-ha deputaty Apazycyi BNF byli źbityja ŭ Avalnaj zali — šmat kaho z palityčnych lideraŭ apanavała apatyja. Niekatoryja pakinuli Narodny Front, uvohule adyšli ad nacyjanalnaha ruchu. Siarod ich byli i ludzi z hučnymi imionami. Jany dałučylisia da nacyjanalnaha ruchu, kali jon byŭ na ŭzdymie — ale pakinuli jaho, kali na Biełaruščynu pačaŭsia nastup.
Inakš zrabiła Maryja Prakopaŭna. Jak tolki daviedałasia pra načnyja padziei 12 krasavika ŭ Viarchoŭnym Saviecie — jana pajšła ŭ miascovuju radu BNF u Bieraści i zapisałasia ŭ Narodny Front.
Mnie padajecca, što ŭ hetym učynku — uvieś charaktar Maryi Prakopaŭny i toj hałoŭny ŭrok, jaki byłaja vykładčyca biełaruskaj movy i litaratury dała tym, dla kaho biełaruskaja mova hučyć jak rodnaja: nie zdavacca tady, kali tvoj praciŭnik blizki da pieramohi, i vieryć u lepšaje, kali ŭsio vyhladaje bieznadziejna.
