8:23 — namalavanyja na asfalcie roznakalarovyja vialikija ślady pakazvajuć mnie šlach da hanka. Na čyrvona-bardovaj šyldzie nadpis — «Suchahradcki №18». Vybarčy ŭčastak. Horad — Žodzina. Vybary ŭ miascovyja caviety deputataŭ.
Čaroŭnaja palitra
Dvuchpaviarchovy budynak Centra dziciačaj tvorčaści zality soncam. Adrazu na prystupkach mianie sustrakaje staršynia vybarčaj kamisii, žančyna ŭ čornym pinžaku i biełaj kašuli z bejdžykam. «A vy chto?» Pačynaju tłumačyć. «A, nu da, kaniečnie», — žančyna pakazvaje na druhi pavierch. Tam u aktavaj zale stajać skryni dla hałasavańnia i siadziać siabry vybarčaj kamisii. Vydzieleny dla achovy ŭčastka milicyjant rassłablena paziraje ŭ akno… «Tak-tak, kaniečnie. Fatahrafujcie. My pracujem», — ci to zapeŭnivaje mianie, ci to padbadziorvaje siabie staršynia kamisii.
«Tak. Idzicie siudy. Vas treba zapisać?» — kliča mianie maładaja žančyna. Śviežy manikiur, niekalki piarścionkaŭ, nie pa siezonie lohkaja spadnička žoŭtaleapardavaha koleru. Narešcie jana, sakratarka kamisii, znajšła patrebny sšytak. Nad letnim dekalte ŭ jaje prymacavany bejdž. Zpad stała čujecca cokat abcasaŭ… U padobnych sukienkach ja sustrakaŭ ludziej na viasiellach i jubilejach. Bačna, što vybary dla hetaj sakratarki nie mienš značnaja padzieja ŭ žyćci. Choć, moža, joj prosta padabajecca tak vyhladać, i navat u dzień hałasavańnia jana ŭpeŭniena padkreślivaje svaju biezhustoŭnuju seksapilnaść, «A što vy tak rana? Zdarovy son — karysny», — zapisała jana maje dadzienyja pieršym radkom u sšytak pad nazvaj «Žurnał rehistracyi supracoŭnikaŭ ŚMI».
Vidać, ja byŭ pieršym, chto parušyŭ zdarovy son hetaha vybarčaha ŭčastka.
U hety momant staršynia kamisii kiravała mužčynam, jaki prynios vazon z paparaćciu ŭ aktavuju zału. «Vo siudy, chaj budzie jak by aazis», — padkazvała jana, i mužčyna pastaviŭ kvietku za skryniaju dla hałasavańnia.
Žančyna ŭ čornym pinžaku była hatovaja dać adkaz na luboje pytańnie. Da vybaraŭ, da ŭsioj ich sistemnaj składanaści jaje ŭčastak hatovy. Jon pieražyŭ niekalki pravierak z harvykankama i ciapier funkcyjanuje tak, jak treba pa ŭsich mietadyčkach.
«Da vas u nas było šmat ludziej. A ciapier… śniedajuć», — dziažurna, z tonam spravazdačnaści, ale niejak niervova kaža mnie staršynia. U jaje vačach strach i niepakoj.
Na hadzińniku trochi bolš za 8.30, a jana tak dobra hatovaja da hetych vybaraŭ, što viedaje ŭsio, što adbyvajecca z vybarščykami na jaje ŭčastku. Heta strach biudžetnika, jakomu načalstva daručyła pravieści vybary «krasiva», tak, jak treba. Hetaje «jak treba» parušyŭ ja svaim prychodam. Kožnamu z supracoŭnikaŭ kamisii, chto nie pieršy raz udzielničaje u vybarach, viadoma hetaje pačućcio. Nu, vidać, akramia toj sakratarki ŭ hareźlivaj sukiency. Vierahodna, što ŭ jaje heta «pieršyja vybary». Ale jana nie razhubicca, nie zasumniavajecca, bo pobač — daśviedčany kiraŭnik u čornym pinžaku.
«Oj, a sfatahrafujcie ŭžo i nas. Za stałami. Taki važny momant. Naša supolnaja praca. Pamiać», — prosić mianie staršynia kamisii.
Jaje padnačalenyja robiać svaje pastavy raŭniejšymi, hladziać u kadr, i ja naciskaju na knopku. Za ich śpinami, na ścienach Centra dziciačaj tvorčaści, — vystava dziciačych malunkaŭ «Čaroŭnaja palitra».
Pieršaha za siońnia vybarščyka ja pabačyŭ, kali vychodziŭ z učastka. Mužčyna ŭ kamuflažyrobie vyjšaŭ z «Žyhula» i z pašpartam u ruce ŭvajšoŭ u budynak.
«Viasnovy nastroj»
8:57, paliklinika horada Žodzina. Nastupny ŭčastak. Dva dziasiatki prystupak da ŭvachoda razmalavanyja ŭ čyrvona-zialony koler. Ich upeŭniena pieraadolvajuć dźvie žančyny-piensijanierki. U budzień na hetych prystupkach ažyŭleny ruch, i ludzi padymajucca pa ich, kab dapamahčy svajmu zdaroŭju.
Ale siońnia niadziela, i dźvie piensijanierki ŭžo ŭvajšli ŭ budynak, kab dapamahčy biełaruskaj vybarčaj sistemie.
Nasuprać uvachoda — rehistratura palikliniki. U akiency siadzić dziažurny doktar.
9:12, škoła №4. U daŭhim kalidory karobki trochpaviarchovika — učastak. Niaŭpeŭniena zachodžu i idu, azirajučysia, u bok bufieta. Siabra kamisii, jakaja siadzieła bližej da mianie: «Tak, spačatku ŭ bufiet, a potym da nas». Bufiet zaniaŭ usiu školnuju stałoŭku. Vialikija stały z łavami prybrany śvietłymi abrusami. Hatovaja i scena dla kancertnaj prahramy. Na joj prymacavany vialikija, vyrazanyja ź biełaj papiery litary — «Viesieńnieje nastrojenije». Pradavački raskładajuć piražki.
9:26, Dom kultury «BiełAZ». Stalinski cahlany budynak. Šyrokija leśvicy z draŭlanymi parenčami. Blakłaje žoŭtaje śviatło lamp sa starych płafonaŭ adnastajna zalivaje kalidor. Lejtenant milicyi, jaki achoŭvaje ŭčastak, dzielicca sa mnoj svaim smutkam: «Zusim drennaje śviatło, pasiadziš tut niekalki hadzin — i možna ašaleć». Trochi taki napuskny žal, kaniečnie. Hety lejtenant lepš za mianie viedaje, što dziažuryć na vybarach našmat pryjemniej, čym pisać pratakoły ŭ pastarunku.
10:46. Smalavičy. Na pieronie čyhunačnaha prypynka prahulvajecca narad śpiecnaza ŭ «paradnych» strojach — pad kamuflažam u ich biełyja kašuli.
10:59. Kala budynka miascovaha adździeła adukacyi pačynaje hrać arkiestr ź miascovaha Doma kultury. Dziasiatak mužčyn u štodzionnaj vopratcy šera-čornaj koleravaj hamy parušajuć niadzielny rytm Smalavičaŭ. Adzinkavyja vybarščyki ŭvachodziać hałasavać. Na ŭčastku ŭ supravadžeńni vusataha mužčyny, jaki ŭsim svaim vyhladam pakazvaje, chto tut načalnik, źjaŭlajecca zdymačnaja hrupa STV. Žurnalisty, źniaŭšy arkiestr, iduć u bufiet.
Karespandent pytajecca ŭ dziaŭčynki: «A dzie tvaja mama? Paklič siudy». Pad nahladam staršyni kamisii zdymajecca scenka, jak vybarcy kuplajuć napoi i prysmaki.
11:43. Žoŭty mikraaŭtobus z arkiestram jedzie hrać na vybarčy ŭčastak smalavickaj rajbalnicy. Ź pieršymi hukami ich badzioraj muzyki z voknaŭ pałat vysoŭvajucca cikaŭnyja chvoryja. Pavystupaŭšy paŭhadziny, arkiestr hruzicca ŭ žoŭtuju «Haziel» i jedzie na nastupny ŭčastak. Na centralnaj płoščy Smalavič z repraduktaraŭ hučyć pieršy kanał biełaruskaha radyjo. Hołas Lidzii Jarmošynaj tłumačyć, što treba rabić tym, chto hałasuje na vybarach upieršyniu. Praz darohu, nasuprać pomnika Leninu, raściažka: «Vinšujem sa śviatam».
«Prybirajem časopisy. Nas buduć zdymać»
14:11. Minsk. Vybarčy ŭčastak u Minskaj abłasnoj biblijatecy imia Puškina. Niepadalok CUM. Na vulicy raźmiaściŭsia bufiet i letnija kaviarni ź vialikimi čyrvonymi parasonami. Kałony z šeraha bietonu abkručany štučnymi kvietkami. Idu da sakratarki.
«Tak, dzievački, prybirajem časopisy. Nas buduć zdymać», — kaža jana da šerahu maładych žančyn za stałami, supracoŭnic biblijateki, jakija ŭ hety dzień pa sumiaščalnictvie jašče i čalcy vybarčaj kamisii. Biblijatekarki arhanizavana prybirajuć čytvo dalej ad maich vačej.
Na vulicy ŭ letnim kafe zaniaty adzin stolik. Kampanija za im užo napadpitku. Niekalki stałoŭ pustyja, i bačna, što ad samaha pačatku dnia za ich navat nie siadali — kresły da ich nachileny śpinkami.
Z kałonak vyryvajecca fanahrama. Siem žančyn u nacyjanalnych strojach, apranutych paŭźvierch sučasnych kurtak, zaciahvajuć pieśniu pra «miły kraj — Biełaruś». Niećviarozy mužčyna idzie bližej da choru, kab patančyć.
Na placoŭcy jon adzin. Pobač źjaŭlajecca «inśpiektar kulturnaj prahramy» — mužčyna ŭ kaściumie i čornym palito. Udziačna, jak tolki moža dziakavać čynoŭnik padnačalenamu, kivaje śpiavačkam hałavoj i sprabuje złavić ich pozirk na sabie. Ale jany zaniatyja śpievami i kivajuć nie mužčynukantraloru, a ŭ takt fanahramy…
19:40. Rabočyja raźbirajuć bufiet i zahružajuć ryštunak u hruzavik. Vybarčy ŭčastak pracuje, ale ŭsim vakoł zrazumieła, što jašče adzin napružany dzień ŭsie vytrymali hodna. Jaho vytrymali siabry vybarčych kamisij, vakalnainstrumientalnyja hrupy na ŭčastkach, bufietčycy i vybarcy. Vytrymali navat tyja, chto siońnia nie hałasavaŭ.
Heta idealnyja vybary, ich miechanizm adtočany filihranna. Płanka ich upłyvu ŭźniata nastolki vysoka, što ich jak instrumient hramadska-palityčnaha žyćcia možna prosta admianiać. Hetak ža prosta, jak možna admianić «Dažynki».
