Фота: pixabay
Таксама вядомы як ацэтылсаліцылавая кіслата, аспірын быў упершыню сінтэзаваны ў 1897 годзе, хоць яго папярэднік, атрыманы з раслін вярбы, выкарыстоўваўся людзьмі цягам ці не ўсёй гісторыі чалавецтва. Так, яшчэ чатыры тысячы гадоў таму шумеры пісалі пра выкарыстанне вярбы для абязбольвання, а кітайская і грэцкая цывілізацыі выкарыстоўвалі кару вярбы ў медычных мэтах ужо больш за 2000 гадоў таму. Кітайцы таксама выкарыстоўвалі кару таполі і парасткі вярбы для лячэння рэўматычнай ліхаманкі, прастуды, кровазліцця і зобу.
Аспірын адносіцца да нестэроідных супрацьзапаленчых прэпаратаў (НСЗП) і, як і іншыя НСЗП, можа лячыць ліхаманку, запаленне і боль. Таксама ён валодае ўнікальным дзеяннем разрэджвання крыві. Аспірын і сёння застаецца адным з лекаў, што найбольш шырока выкарыстоўваюцца ў свеце як у якасці кароткачасовага варыянта лячэння розных захворванняў, так і ў якасці прафілактыкі ў людзей з высокай рызыкай сардэчна-сасудзістых захворванняў.
Але ўжыванне яго не пазбаўлена пабочных эфектаў, а менавіта павышэння рызыкі страўнікава-кішачнага крывацёку. У мінулым годзе амерыканскія эксперты нават перасталі рэкамендаваць штодзённую дозу дзіцячага аспірыну для пажылых людзей без сардэчнага прыступу або інсульту, спасылаючыся на доказы таго, што любая сціплая карысць для звычайнага чалавека будзе пераважаная вядомай рызыкай.
Нягледзячы на тое, што аспірын быў важным лекам больш за стагоддзе, навукоўцы ўсё яшчэ шмат чаго не разумеюць пра тое, як ён уздзейнічае на наш арганізм. Таму даследчыкі з Універсітэта Тэхаса (University of Texas) у Арлінгтане паспрабавалі лепш вывучыць механіку ягонага дзеяння. Іх вынікі былі прадстаўленыя на штогадовым сходзе Амерыканскага таварыства біяхіміі і малекулярнай біялогіі (ASBMB).
«Аспірын — гэта цудоўны прэпарат, але яго працяглае выкарыстанне можа выклікаць такія шкодныя пабочныя эфекты, як унутраны крывацёк і пашкоджанне органаў, — сказаў аўтар даследавання Субхрангсу Мэндэл, прафесар хіміі і біяхіміі. — Важна, каб мы разумелі, як гэта працуе, каб быць у стане распрацоўваць больш бяспечныя лекі з меншай колькасцю пабочных эфектаў».
Вядома, што аспірын інгібіруе (тармозіць) ферменты цыклааксігеназу, або ЦАГ. Гэтыя ферменты адыгрываюць жыццёва важную ролю ва ўтварэнні іншых хімічных рэчываў, што выклікаюць запаленне. Даследчыкі кажуць, што яны выявілі некалькі спосабаў уплыву аспірыну на працэс запалення.
Gizmodo тлумачыць: выявілася, што сярод іншага аспірын інгібіруе выпрацоўку ферменту індалеаміну дыяксігеназы (IDO), у прыватнасці, IDO1, чым запавольвае раскладанне амінакіслаты трыптафану — яшчэ аднаго важнага ўдзельніка запалення. Гэта важна, бо некаторыя метады імунатэрапіі, што спрабуюць узмацніць рэакцыю імуннай сістэмы (напрыклад, на рак), таксама накіраваныя на IDO1. Таму цалкам магчыма, што выкарыстанне будучых інгібітараў ЦАГ/IDO1 можа быць мэтазгодным у якасці імунатэрапеўтычных прэпаратаў.
Таму даследчыкі кажуць, што апублікаваныя вынікі могуць быць важнымі для лекавання іншых відаў захворванняў, акрамя тыповых паказанняў для прыёму аспірыну. Такога роду фундаментальныя даследаванні вельмі важныя для распрацоўкі лекаў, але гэта яшчэ самы пачатак шляху. Зараз навукоўцы спрабуюць стварыць у лабараторыі невялікія малекулы, якія аналагічным чынам інгібіруюць ЦАГ/IDO1, і будуць выпрабоўваць гэтыя інгібітары як патэнцыйныя супрацьзапаленчыя і імунатэрапеўтычныя прэпараты.
