«Фу, якая брыдота!» — пакінула каментар гамяльчанка пад парнаграфічным ролікам у сацыяльнай сетцы ў інтэрнэце і ледзь не патрапіла ў турму. Ад некалькіх гадоў у месцах пазбаўлення волі яе выратавала амністыя.
Нядаўна гэтая навіна засвяцілася ва ўсіх сродках масавай інфармацыі. Чытацкая аўдыторыя тут жа выказала сваё абурэнне: «Саджаць чалавека ў турму за каментар і тым больш адмоўны?!»
За кароткі час градус абмеркаванняў тэмы зашкаліў, практычна ўсе спачувалі дзяўчыне і абураліся дзеяннямі праваахоўнікаў. Прызнацца, апісаная сітуацыя выглядала па меншай меры дзіўна, захацелася падрабязнасцяў. Ці сапраўды за каментар у сацсетках можна трапіць за краты, колькі гадоў могуць даць за лайк пад «клубнічкай» і ці варта захоўваць фатаграфіі «ніжэй за пояс», разбіралася карэспандэнт «ГВ».
Правілы карыстання інтэрнэтам
Каментары ў сацыяльных сетках, на розных сайтах у інтэрнэце самі па сабе не нясуць якой-небудзь адказнасці, чалавек вольны каментаваць што заўгодна і дзе заўгодна, — каментуе Руслан Хіхол, старшы оперупаўнаважаны па асабліва важных справах УНіСГЛ УУС Гомельскага аблвыканкама. — Але пры гэтым трэба разумець, што інтэрнэт, як і любая іншая рэч, мае свае правілы карыстання.
У тых жа сацыяльных сетках гэтыя правілы размешчаны ўнізе старонкі. Кожны, хто рэгіструецца, павінен іх прачытаць і, становячыся карыстальнікам, выконваць.
Улічыўшы заўвагу супрацоўніка УУС, у якасці прыкладу возьмем сацыяльную сетку «Укантакце», дзе разгарнуліся падзеі апісанай у пачатку гісторыі. Чаму нічым не характэрны каментар жыхаркі абласнога цэнтра прыцягнуў увагу работнікаў органаў унутраных спраў?
Кожны, хто карыстаецца гэтай сацыяльнай сеткай, ведае, што інфармацыя аб каментарах, «лайках», націску кнопкі «Падзяліцца з сябрамі» становіцца здабыткам сяброў карыстальніка, а то і сяброў яго сяброў. Гэта значыць, пэўнае кола людзей зможа ўбачыць, якая фатаграфія, відэаролік, карцінка або тэкст зацікавілі таго ці іншага карыстальніка. Больш за тое, многія дадаткі сеткі працуюць такім чынам, што каментары адлюстроўваюцца на асабістых старонках са спасылкай на рэсурс саміх каментатараў аўтаматычна. А за ўсё, што размешчана на іх асабістых старонках, карыстальнікі нясуць поўную адказнасць.
— Глядзець, чытаць, наведваць можна якія заўгодна суполкі, дадаткі, сайты, у гэтым нічога супрацьзаконнага няма, — удакладняе Руслан Хіхол. — Але глядзець — гэта адно, а размяшчаць у сябе на старонцы — зусім іншае. Бо размяшчаючы ў сябе які-небудзь кантэнт, вы фактычна яго рэкламуеце, робіце даступным шырокаму колу карыстальнікаў. У выпадку з порнаролікамі вы рэкламуеце парнаграфію, то бок займаецеся яе распаўсюдам. А гэта злачынства.
Дзяўчына, пра якую ішла гаворка спачатку, не проста нешта пракаментавала. Гэтая інфармацыя адлюстравалася ў агульным доступе, адсылаючы ўсіх зацікаўленых да прагляду парнаграфічнага відэа.
Ніжэй/вышэй за пояс
Кожны, хто хоць раз бываў у інтэрнэце, ведае, наколькі гэта разнапланавая крыніца інфармацыі. Дзяўчыны ў бікіні з аголенай грудзьмі, мужчыны з… такой жа колькасцю адзення… Прабеглася вачыма па старонках сяброў у сацыяльных сетках, асабліва не капаючыся, і знайшла з дзясятак аматараў жаночай натуры. Аголенай, натуральна. Наколькі я ведаю, ад міліцыі прэтэнзій да іх не паступала.
Як аказалася, не ўсё, што без адзежы, порна. Па словах Руслана Аляксандравіча, выразнае вызначэнне «аголеная» з'яве дае заканадаўства. Парнаграфія — гэта выява людзей або іншых аб'ектаў, якія імітуюць альбо дэманструюць палавы акт, ці дэманструюць палавыя органы. Гэта значыць, дзяўчына ў адных майтках — гэта эротыка. «Шчырасць» ніжэй за пояс — ужо парнаграфія.
Дарэчы, выяўляюць сумніўныя файлы супрацоўнікі ўнутраных спраў, а вось заключэнне, з'яўляецца выява або відэа парнаграфічным, робіць экспертная камісія, створаная пры Гомельскім аблвыканкаме.
18+
Трэба адзначыць, што да гэтага моманту наш размова датычылася дарослых аголеных мужчын і жанчын, якія трапілі ў аб'ектыў фота- або відэакамеры. Калі ў сумніўны кадр трапіў непаўнагадовы, змякчальнага паняцця эротыкі няма. Усе факты фота- і відэафіксацыі, а таксама распаўсюджвання недвухсэнсоўных сюжэтаў з непаўналетнімі, з'яўляюцца злачынствам.
— Для таго каб зразумець, чаму вядзецца барацьба з дзіцячай парнаграфіяй, трэба ўсвядоміць, што гэта з'ява сабой нясе, — тлумачыць суразмоўца. — Усе нашы намаганні ў прынцыпе накіраваны на выяўленне фактаў з удзелам непаўналетніх, парнаграфія «з дарослымі» выяўляецца паралельна. У нас ёсць падставы меркаваць, што чалавек, які праглядае «недзіцячыя» відэа з дзецьмі, альбо схаваны злачынец, альбо патэнцыйны.
Ва ўсіх затрыманых педафілаў пасля мы знаходзім такое відэа, і часам у велізарных колькасцях. Здароваму чалавеку дзіцячая парнаграфія як мінімум не цікавая, а ў большасці выпадкаў непрыемная. Здабываючы такія матэрыялы, мы змагаемся за нашу моладзь. Даступнасць дзіцячай парнаграфіі маладыя людзі могуць расцаніць, напрыклад, так: калі гэта можна свабодна глядзець, абмяркоўваць, дзяліцца ўражаннямі, значыць, можна паспрабаваць і ў жыцці. Адсюль выцякаюць злачынствы на сэксуальнай глебе, псіхічныя адхіленні. Калі не было такіх інфармацыйных магчымасцяў, з многімі злачынствамі мы сутыкаліся вельмі рэдка. А сёння ў нас у вобласці зарэгістравана больш за 50 спраў па злачынцах-педафілах.
Разумееце, не факт, што чалавек, што распаўсюджвае парнаграфію, зробіць іншае злачынства, але працэнтная верагоднасць між тымі, хто не распаўсюджвае і хто распаўсюджвае, зусім розная. Даўно адзначана: калі мы затрымліваем педафіла, даказваем пасля, што ён распаўсюджваў дзіцячую парнаграфію. Знаходзім «спецыяліста» па дзіцячай парнаграфіі, у многіх выпадках аказваецца, што чалавек мае дачыненне да педафіліі.
Супрацоўнікі Міністэрства ўнутраных спраў зараз змагаюцца за змены ў Крымінальным кодэксе, у выпадку прыняцця якіх будзе прадугледжвацца крымінальная адказнасць за калекцыянаванне дзіцячай парнаграфіі, сёння забаронены толькі яе выраб і распаўсюд.
Ню — мастацтва ці злачынства?
— З развіццём інтэрнэту і магчымасцяў лічбавай здымкі сёння фатаграфуюць і дзеляцца фотаработамі амаль усе. У інтэрнэце на кожным кроку фатографы прапануюць свае паслугі. Многія працуюць у жанры ню. Калі такое фота зроблена прафесійна, выглядае не пошла і нават прыгожа, ці можа фатограф-ас трапіць за яго ў турму?
— Справа не ў тым, прафесійна зроблена фота або не, — кажа Руслан Хіхол і вяртае нашу гутарку да вызначэння паняцця парнаграфіі. — Важна, што на ім і дзе гэты здымак размешчаны. Ды і, як правіла, прафесійныя фатографы вельмі добра арыентуюцца ў тым, што законна, а што не, і парнаграфію не здымаюць. У крайнім выпадку, эротыку. Для партфоліа адкрытыя здымкі «ніжэй за пояс» не патрэбныя.
— А калі чалавек сам сябе фатаграфуе ў чым маці нарадзіла і дзеліцца гэтым з сябрамі ў «Укантакце»?
— Значыць, ён здзяйсняе злачынства. Неяк затрымалі хлопца, які сам сябе фатаграфаваў на тэлефон і праз паведамленні пасылаў здымкі жанчынам, знаёмым і не вельмі. Гэта таксама парушэнне закона.
— А калі група ў сацыяльнай сетцы створана для карыстальнікаў нетрадыцыйнай арыентацыі і там публікуюцца адпаведныя карцінкі?
— Закон не забараняе быць гомасэксуалам. Закон забараняе распаўсюд парнаграфіі і злачынствы ў адносінах да дзяцей. Дарослыя могуць быць любой сэксуальнай арыентацыі, але яны не могуць зманьваць у гэта непаўналетніх.
Усе ўзросты пакорлівыя
З пачатку года ў Гомельскай вобласці зарэгістравана 62 факты распаўсюджвання парнаграфіі, з іх 5 — дзіцячай. Асноўная маса злачынстваў была выяўлена ў сацыяльных сетках. У першым выпадку «распаўсюдніку» пагражае да 5 гадоў пазбаўлення волі, у другім — да 13. Раблю здагадку, што, напэўна, часцей за такія парушэнні трапляюцца маладыя людзі, учорашнія падлеткі.
— Зусім не. Узрост і сацыяльны статус затрыманых самы розны. У адным з апошніх выпадкаў на лаву падсудных патрапіў пенсіянер. Сын купіў яму новы тэлефон, навучыў карыстацца сацыяльнымі сеткамі. Тата пайшоў далей за простыя зносіны з сябрамі і стаў капіяваць сабе на старонку парнаграфічныя матэрыялы. Што цікава, мужчына запампоўваў іх і выкладаў у свабодны доступ, знаходзячыся на працоўным месцы.
Па словах Руслана Аляксандравіча, тэндэнцыя выяўлення распаўсюднікаў «клубнічкі» расце. Інтэрнэт даў шмат магчымасцяў. Карысных і не вельмі. Маё меркаванне, што большасць трапляецца па няведанні, спецыяліст амаль катэгарычна адпрэчыў.
— Практычна ўсе затрыманыя, як высвятляецца падчас следства, распаўсюджвалі парнаграфію наўмысна. Больш за тое, паўтару, нават у сацыяльных сетак ёсць правілы карыстання, якія трэба ведаць, — завяршае размову Руслан Хіхол. — Але нават калі хтосьці здзейсніў незаконныя дзеянні выпадкова, то адказнасці гэта не здымае. Довад «Я не ведаў» не з'яўляецца апраўдальным.
