Tymbuktu, žychary jakoha znoŭ uratavali svaje knihi — fotarepartaž z horada koleru vydmaŭ u Sachary Kali chtości z vas, čytačy, byvaŭ tam, kali łaska, raskažycie pra heta ŭ kamientach. Ci varta tudy jechać i ci realna tam pažyć? 2

Tymbuktu — horad siarod Sachary.

Ład žyćcia kačeŭnikaŭ-tuarehaŭ zastajecca niaźmienny.

Tymbuktu całkam zbudavany z hliny.

Z hliny zbudavanaja i ŭnikalnaja miačeć Džynharejbier. Jaje zbudavaŭ sułtan Kankan Musa paśla viartańnia ź pilihrymki ŭ Mieku ŭ 1325 hodzie.

Žychary horada štohod svaimi rukami ramantujuć, padmazvajuć miačeć Džynharejbier. Fota 2006 hoda.

U horadzie koleru vydmaŭ ciapier jość elektryčnaść i sotavaja suviaź.

Ale ludzi žyvuć vielmi tradycyjna. Na fota: žančyna piače chleb na vulicy.

72-hadovy Alfa Telfi molicca ŭ siabie ŭchacie pa staradaŭnich kitabach va ŭłasnym domie. Fota 2004 hoda. Absalutnuju bolšaść starapisaŭ ludzi zachoŭvajuć u siabie ŭ damach.

Achoŭnik biblijateki staražytnych manuskryptaŭ vyratavaŭ bolšaść ich ad isłamistaŭ. Zhareła małaja častka, pryčym tyja, jakija byli abličbavany.

Pierad tym jak adstupić z horada, isłamisty padpalili miascovuju biblijateku staražytnaściaŭ.

Navukoŭcy śvietu žachnulisia hetaj navinie.

Tymbuktu byŭ kvitniejučym centram karavannaha transsacharskaha handlu ŭ Sieradniavieččy, i jaho kalekcyja knih — samaja kaštoŭnaja krynica viedaŭ pa historyi Afryki, nieacenny kulturny skarb.

Sam horad uniesieny ŭ śpis suśvietnaj spadčyny JUNIESKA. Jon zachavaŭsia takim, jakim byŭ stahodździ tamu. Pryčym i chatki, i miačety tut zbudavany ź ziamli — z hliny. Kab jany zachavalisia, ich davodzicca štohod uručnuju padmazvać.

Francuzskija vojski vyzvalili horad ad sacharskich isłamistaŭ, ale tyja pierad sychodam vyrašyli «pakinuć pa sabie pamiatku». I padpalili knihi ŭ biblijatecy manuskryptaŭ, zbudavanych na hrošy Paŭdniovaj Afryki. Kalekcyi Tymbuktu majuć sapraŭdy panafrykanskaje značeńnie. Dla isłamistaŭ usia hetaja spadčyna «niedastatkova isłamskaja». Jak i stutui Budy ŭ Afhanistanie ci maŭzalei śviatych u Livii, što taksama trapili pad ahoń.

Ale ŭsio nie zhareła. Jak vyśvietliłasia,

miascovyja biblijatekar i achoŭnik zahadzia vyvieźli ŭsio kaštoŭnaje ŭ schavali ŭ pustyni za horadam. Vieźli na čaŭnie pa race Nihier u skrynkach z-pad «Neskafe».

Zhareła tolki častka kalekcyi — taja, jakaja była raniej skapijavana na ličbavyja nośbity.

Darečy, mnohija ŭjaŭlajuć Afryku pa etnahrafičnych karcinkach tuziemcaŭ u nacyjanalnych strojach, što absłuhoŭvajuć safary. Ale realnaja Afryka daŭno inšaja. U Tymbuktu jość mabilnaja suviaź i elektryčnaść. Akruha vybiraje svajho deputata ŭ parłamient Mali i mera. Dziejničajuć miascovyja radyjostancyi.

Žycharam Tymbuktu nie ŭpieršyniu chavać svaje skarby ad zavajoŭnikaŭ.

Achoŭnik biblijateki raskazaŭ zamiežnym žurnalistam, što i biez taho absalutnaja bolšaść starapisaŭ zachoŭvajuć ludzi, u svaich hlinabitnych damach. Pryčym u chovankach u ścienach, u padpollach. Dziady raskazvajuć pra schovanki ŭnukam. A časam nie raskazvajuć, i na knihi natykajucca padčas pierabudovy.

Voś tak žyvuć u Sachary, u horadzie koleru vydmaŭ.

Zdajecca, nichto ź biełarusaŭ jašče nie pisaŭ pra Tymbuktu. Kali chtości z vas, čytačy, byvaŭ tam, kali łaska, raskažycie pra heta ŭ kamientach. Ci varta tudy jechać i ci realna tam pažyć?

Siarhiej Hiezhała

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH