«Jana vybiehła ź pierachodu ŭ šerym zajačym kapialušyku. I było ŭ hetaj dziaŭčyncy stolki abajańnia, čyścini i naiŭnaści! Ja zrazumieŭ, što prapaŭ!» — zhadvaŭ u adnym ź intervju pra sustreču ź Jadvihaj Papłaŭskaj jaje muž Alaksandr Cichanovič. Jaje biezumoŭnymi prychilnikami taksama byli i zastajucca jak darosłyja (dla niekatorych jana nazaŭsiody stała simvałam sapraŭdnaj žanockaści našaj estrady), tak i maleńkija biełarusy: mienavita hołas Papłaŭskaj zrabiŭ ajčynnuju kałychanku lubimaj dziciačaj prahramaj.
Usia hetaja narodnaja luboŭ tłumačycca cełaj sukupnaściu faktaŭ. Ale hałoŭny — Jadviha była i jość addanaja muzycy, u imia jakoj jana hatovaja na ŭsio. I svaim daram jana bieskaryśliva dzielicca ź ludźmi.
Hetym materyjałam razam z Samsung Galaxy S9|S9+ my praciahvajem cykł «Biełaruskija hieraini». Kali abminuli ŭvahaj, abaviazkova znajdzicie čas na toje, kab pahruzicca ŭ zachaplalny sieryjał pa bijahrafijach biełaruskich dziekabrystak, Emilii Plater, Viery Charužaj, Łarysy Hienijuš, Ałaizy Paškievič, Aleny Kiš, Žanny Kapuśnikavaj, Maryny Łobač. Siońnia ž prapanujem vam z hałavoj akunucca ŭ muzyčny suśviet narodnaj artystki Biełarusi Jadvihi Papłaŭskaj.
La vytokaŭ žanočaha hiorłbendu
Złavić Jadvihu chacia b na 15-chvilinnuju hutarku amal niemahčyma. Jana pahadžajecca na hutarki ŭ krajnich vypadkach, bo svoj asabisty čas dzielić siońnia vyklučna na dźvie śfiery: siamju i muzyku. Śpiavačka była i zastajecca zapatrabavanaj: šmat hastraluje i pravodzić doŭhija hadziny ŭ studyi za aranžyroŭkami i stvareńniem novych piesień dla siabie i inšych artystaŭ.
Nie ŭsie viedajuć, ale jaje muzyčnaja dziejnaść vychodzić daloka za miežy sceny. Naprykład, jana vystupiła redaktaram i padrychtavała na słych fartepijanny zbornik piesień dla notnaha alboma «Uładzimir Mulavin. Biełaruś — maja pieśnia». Akramia estradnaj, pracavała z muzykaj da teatra i kino, była aŭtarkaj saŭndtreku da mastackaha filma «Ryfmujecca z kachańniem» režysiora Alaksandra Jafremava. Pisała simfaničnyja tvory, cykł preludyj, sanaty, dziciačyja pjesy dla fartepijana, ramansy. Siońnia jaje časta možna sustreć na dabračynnych kancertach: artystka aktyŭna biare ŭdzieł u zborach srodkaŭ dla ludziej ź invalidnaściu.
«Słavianski bazar», 2017 hod
Tak ci inakš, ale Jadvihu Papłaŭskuju mnohija ŭsprymajuć jak adno cełaje z Alaksandram Cichanovičam, jaje partnioram i mužam, ź jakim jany razam pražyli bolš za 40 hod. U 2017-m, paśla niekalkich hadoŭ baraćby z chvarobaj lohkich, Alaksandra nie stała. Ale dla Jadvihi jon usio adno prysutničaje pobač i ciapier. U pieśniach, jakija jana vykonvaje, u postaci dački, taksama artystki Anastasii Cichanovič, u viejkach unuka Ivana…
«Ja adčuvaju Sašu kožny dzień. Dla kahości jaho niama, ale dla mianie hetaja prysutnaść absalutna realnaja. Uražańnie, byccam jon prosta źjechaŭ i chutka vierniecca», — paŭtaraje jana.
Ich paru nazyvali idealnaj, uzornaj, ale na spravie ŭsio było jak i va ŭsich — žyćcio ź jaho kantrastami, jakoje jany padzialili na dvaich.
Upieršyniu maładyja pierasieklisia ŭ Biełaruskaj dziaržaŭnaj fiłarmonii, dzie aboje pracavali: jana — u žanočym VIA «Vierasy», a jon hraŭ u džaz-rokavym hurcie «Minsk», nazvanym tak pa prykładzie amierykanskaj hrupy «Čykaha». Praŭda, «Minsk» chutka prykryli, bo muzyka nie adpaviadała idejam savieckaha času. «Vierasy» ž pavinny byli stać papularnym savieckim hiorłbendam: jak «Pieśniary», tolki ź dziaŭčat.
Cichanoviču Jadviha spadabałasia pry samaj pieršaj sustrečy, ale jon doŭha nie rašaŭsia zrabić krok joj nasustrač: jana zdavałasia surjoznaj i nieprystupnaj. Pavodziny Papłaŭskaj tłumačylisia prosta: dziaŭčynu ŭ tyja časy cikaviła tolki muzyka. Chłopcy i spatkańni stajali navat nie na druhim miescy, a jašče dalej, tamu padstupicca da jaje było niaprosta.
«Niahledziačy na nadychodziačuju papularnaść i šmatlikija hastroli, na žal, niekatoryja ŭdzielnicy našaha žanočaha kalektyvu paśla šlubaŭ byli vymušanyja ŭsiu svaju ŭvahu addavać nie scenie, a siamji. I my vyrašyli zrabić «Vierasy» źmiašanym kalektyvam, dzie buduć brać udzieł nie tolki dziaŭčaty, ale i chłopcy», — raskazvaje Jadviha.
Alaksandr Cichanovič nie praminuŭ skarystacca novymi abstavinami. Na toj momant jamu prapanoŭvali pracavać u kudy bolš pierśpiektyŭnym ansambli «Tonika», kiraŭnikom jakoha byŭ narodny artyst Biełarusi Viktar Vujačyč. Ale ŭ 1973 hodzie Alaksandr abraŭ «Vierasy», bo kachaŭ Jadvihu. U 1976-m hodzie jany ažanilisia.
«Saša byŭ abajalnym, lohkim, jon zrabiŭ dobraje ŭražańnie na maich baćkoŭ, jakija, u svaju čarhu, pastajanna paŭtarali mnie, što praca pracaj, ale pryjšoŭ čas iści zamuž, tym bolš raz sustreŭsia taki dobry chłopiec, vydatny muzyka», — zhadvaje artystka.
Ale navat u ZAHSie, pierš čym skazać budučamu mužu «tak», Jadviha pamaŭčała siekund 30, zmusiŭšy ŭsich niervavacca. A praź niekalki tydniaŭ paśla zamužža ŭžo navat padumvała pra razvod. Ale paśla pryjšła idylija: «Jana była jaho, a jon jaje», jak havorycca ŭ «Hulni tronaŭ».
U adnoj z hutarak Jadviha ščyra pryznavałasia, što ličyć žanočym paklikańniem zachavać siamju, znajści siły pieraciarpieć kryzisnyja momanty.
Ź ciažkaściami ŭ siamji jana pracavała hetak ža samaaddana, jak i z novymi vyklikami ŭ muzycy. I Alaksandr heta caniŭ. «U samyja składanyja momanty mianie zaŭsiody padtrymlivała Jadzia. Žonka razam z dačkoj prajavili aniolskaje ciarpieńnie, asabliva kali ja staŭ złoŭžyvać ałkaholem i nie tolki… Ja byŭ na krai biezdani, ledź nie pamior. Boh vyratavaŭ…» — paśla kazaŭ jon.
«Vierasy — akulary i vusy»
Dla tych, chto ŭ temie historyi savieckaj estradnaj muzyki, nie sakret, što Jadviha źjaŭlajecca dačkoj viadomaha dyryžora, chormajstra, zasłužanaha dziejača kultury BSSR Kanstancina Papłaŭskaha. Mienavita jon razam z Hienadziem Citovičam stajaŭ la vytokaŭ Biełaruskaha dziaržaŭnaha narodnaha choru. U ich uvohule była muzykalnaja dynastyja. Naprykład, u 1906 hodzie pradzied Jadvihi Klamient Papłaŭski na prestyžnaj vystavie atrymaŭ premiju za arhan, jaki sam vyrabiŭ z hliny. A jaho brat Piatro majstravaŭ muzyčnyja instrumienty.
Z uspaminaŭ:
«U našaj siamji było troje dziaciej: starejšaja siastra Kryscina, małodšy brat Česłaŭ i ja. U taty była mara zrabić siamiejnaje trya. Kryścina pavinna była hrać na fartepijana, ja — na skrypcy, a małodšy Česłaŭ — na vijałančeli. Ščyra kažučy, pieršy hod ja vielmi starałasia, zajmałasia dobrasumlenna. Ale mnie było tak ciažka doŭha stajać i trymać u rukach skrypačku, što na mianie machnuli rukoj i pasadzili za fartepijana. Tut ja prajaviła ŭsiedlivaść, tamu što mnie było cikava padbirać miełodyi, hrać ź siastroj u 4 ruki i bačyć, jak heta padabajecca maci i baćku».
Pra maci Stefaniju Piatroŭnu Jadviha raskazvaje asobna:
«U jaje byŭ vielmi dobry słych, jana śpiavała ŭ kaściole. Kali my pačali zajmacca muzykaj, maci siadzieła z nami na ŭrokach i nastolki chutka ŭsio schoplivała, što paśla mahła doma ŭkazać nam na niejkija pamyłki. Jana ŭziała na siabie ŭvieś pobyt, a kali dzieci źjavilisia ŭžo i ŭ nas, dapamahała ź imi. Tolki dziakujučy joj my mahli narmalna hastralavać».
Usie naščadki siamji Papłaŭskich ź dziacinstva adkryli dla siabie nie tolki tvorčaść Čajkoŭskaha, Mocarta, ale i paznajomilisia amal z usim tahačasnym repiertuaram Opiernaha teatra. Dla niekatorych dziaciej vybar chobi baćkami — pakarańnie i, jak vynik, pratest. Ale tut zorki syšlisia: usie dzieci stali muzykami i nikoli nie škadavali pra heta.
«Mienavita muzyka zrabiła mianie pazityŭnym čałaviekam. Na hetym i trymajusia», — śćviardžaje Jadviha.
Kadry z «Pieśni hoda», 2017 hod
U 1970-ja hady «Vierasy» imkliva ŭvarvalisia ŭ savieckuju estradu. Vusy Cichanoviča i akulary Papłaŭskaj stali admietnaściu, razynkaj. Z usimi chitami ansambla tak ci inakš źviazanyja peŭnyja žyćciovyja historyi. Tak, za pieśniu «Ja ŭ babuli žyvu» hurtu navat pryjšła padziaka ad Ministerstva achovy zdaroŭja. Ličycca, što žałaślivyja radki («U mienia siestrienki niet, u mienia bratiški niet. Hovoriat, s dieťmi chłopot nievprovorot. Čto žie budiet na ziemle čieriez sto bližajšich let, jeśli moda na dietiej sovsiem projdiet?») spracavali na padvyšeńnie naradžalnaści lepš, čym dziaržaŭnyja prahramy.
Kadry z klipa «Maładaja zorka».
Idei śvietłaj savieckaj budučyni pakrysie ciarpieli krach: dehradacyja ekanomiki, vialikaja kolkaść deficytnych tavaraŭ i biespaśpiachovyja sproby ŭsio heta reanimavać. Dla mnohich knižki i muzyka byli adzinym dušeŭnym skarbam, a dobryja, pazityŭnyja pieśni «Vierasoŭ» stvarali adpaviedny nastroj.
Na žal, kryzis nie abminuŭ i muzykaŭ. U 1986 hodzie Papłaŭskaja i Cichanovič byli vymušanyja syści z kalektyvu, ale hetaje vyprabavańnie stała prystupkaj u ich tvorčaści. Jany znajšli novuju formu sceničnaha isnavańnia — duet «Ščaślivy vypadak».
Jadviha i Alaksandr nie tolki śpiavali sami, ale i stali zasnavalnikami Teatra pieśni z tvorčaj studyjaj pry im. Praź jaje prajšli takija biełaruskija artysty, jak Ina Afanaśjeva, Alaksandr Saładucha, Hieorhij Voŭčak i mnohija inšyja. Ź ciaham času teatr vyras u pradziusarski centr narodnych artystaŭ Biełarusi i nieadnojčy stanaviŭsia inicyjataram muzyčnych teleprajektaŭ (nacyjanalny konkurs piesni «Chit-momant», pieršaja biełaruskaja fabryka zorak «Zorny dyližans»). Mienavita z hetych prajektaŭ vyjšli viadomyja ciapier artysty Hierman, Ania Šarkunova, Dzmitryj Kałdun, Kacia Ivančykava z hurtu «Ajova» i inšyja. Siońnia pry centry isnuje vakalnaja škoła «Bieły parus», jakaja zaŭsiody adkrytaja dla tych, chto choča pasprabavać siabie na prafiesijnaj scenie.
«U mianie časta zapytvajucca pra toje, z čaho składajecca maje žyćcio siońnia… Dziakujučy majoj siamji, maim rodnym, blizkim, siabram, a taksama našym prychilnikam i hledačam, ich vialikaj padtrymcy, ščyraści i kachańniu, ja vynachodžu natchnieńnie stvarać i žadańnie pa-raniejšamu daryć ludziam svaje pieśni, uśmieški, dobry nastroj, a samaje hałoŭnaje — svaju luboŭ», — pryznajecca Jadviha.
Tekst byŭ apublikavany ŭ žniŭni 2018 hoda
