Litva: aŭtamabilnaje ščaście praciahvajecca

fota segodnya.ua

U aŭtamabilnaj Mieccy pamienšała mašyn, ale zastalisia pryvabnyja ceny.

Aŭtamabilny bum, vyklikany pahrozaj rostu mytaŭ, i nie dumaje ścichać. Pa mašyny ŭ Litvu pajechała kali nie ŭsia kraina, to Hrodzienščyna dakładna. Na Astravieččynie jość dvary, u jakich prodažu čakajuć dziasiatki aŭto. Ruplivyja biełaruskija sialanie spadziajucca, što rasijanie nieŭzabavie ručajom paciakuć u Biełaruś, kab prydbać niedarahuju inšamarku.

Infarmacyja, što z 1 lipienia 2010 hoda myta na patrymanyja mašyny istotna ŭzraście, tryvała ŭbiłasia ŭ hałavu biełarusaŭ. Abviaržeńniem pakul viery nie dajuć. Choć usio idzie da taho, što situacyja zastaniecca raniejšaj. Ale ŭsio roŭna pajezdka pa mašynu ŭ Litvu — mahčymaść aščadzić tysiaču jeŭra pry kupli. Zhadziciesia, dobry stymuł.

Filijał Francyi na mapie Litvy

Aŭtarynkaŭ u Litvie bahata: Kaŭnas, Maryjampal, Taŭrahie, Haruny, Kłajpieda… Ciapier padrabiazna pra Taŭrahie. Čamu my adpravilisia mienavita tudy? Haradok słavicca vialikim vybaram francuzskich mašyn. Zrazumieła, chapaje i «niemcaŭ», ale kali chočacca prydbać «Reno», «Sitrajen» ci «Piežo», to buduć zadavolenyja žadańni luboha kupca.

Taŭrahie — heta nievialički horad na zachadzie Litvy. Choć jon horda nazyvajecca abłasnym centram, nasielnictva składaje ŭsiaho 27 tysiač čałaviek — typovy biełaruski rajcentr. Pobač znachodzicca Kalininhradskaja vobłaść, niepadalok i Bałtyjskaje mora. Miarkujučy pa kolkaści mašyn, jakija pradajucca ŭ Taŭrahie, horad žyvie za košt aŭtabiznesu. Samaje vialikaje pradpryjemstva za savieckimi časami, miasakambinat, daŭno zakryłasia, a na fabryčnych płoščach ciapier znachodziacca stancyi techabsłuhoŭvańnia.

Dabiracca da Taŭrahie lepš za ŭsio na ŭłasnym aŭto. 220 km pa trasie Vilnia—Kłajpieda, a paśla jašče 30 km da samoha horada. Čym bližej da Taŭrahie, tym bolš sustrakajecca mašyn ź biełaruskimi i francuzskimi numarami. Spadarožnyja — biełarusy, jakija jeduć pa ščaście, sustrečnyja — ščaślivyja ŭładalniki novaha‑staroha aŭto.

Zrešty, možna jechać i na mižharodnim aŭtobusie (kala 45 tysiač), ale tady pryjdziecca ŭ samim Taŭrahe najmać mašynu, bo abyści ŭsie stajanki na svaich na dvaich nie ŭjaŭlajecca mahčymym. Pasłuhi taksista buduć kaštavać 100 tysiač na niekalki hadzin. Siarod plusaŭ — za dadatkovuju płatu kiroŭca moža paraić niešta słušnaje.

Stajanki, na jakich trymajecca horad

Kali ŭ Kaŭnasie ci inšych haradach isnuje adzin ahromnisty aŭtarynak, to tut bolš za 10 stajanak. Heta i jość asablivaść Taŭrahie. Raskidanyja pa ŭsim horadzie, jany pracujuć pa adnolkavym pryncypie. Nievialikaja adharodžanaja prastora, na jakoj stajać 30—70 mašyn. Na papierkach pad łabavym škłom zvyčajna ŭkazvajecca hod vypusku mašyny, cana i telefonny numar pradaŭca.

Zvanić pryjdziecca šmat, tamu varta na luboj zapraŭcy nabyć miascovuju sim‑kartu, tym bolš što jaje, u adroźnieńnie ad Biełarusi, možna kupić biez doŭhaha afarmleńnia dakumientaŭ. My, naprykład, kuplali Pildyk. 20 tysiač rubloŭ z zapasam chapiła na niekalki dziasiatkaŭ zvankoŭ pradaŭcam. Viadoma, usie pradaŭcy vydatna razumiejuć rasijskuju movu.

Klučavoje słova, ź jakoha pačynajecca luby zvanok biełaruskich kupcoŭ: «Prachadnaja?»

Majecca na ŭvazie, ci traplaje aŭto ŭ termin dziesiacihadovaj daŭniny — na staryja mašyny našmat bolšaje myta. Reč u tym, što na aŭtamabilach napisanaja data pačatku ekspłuatacyi. A mytnikaŭ budzie cikavić trochi inšaje — data vypusku mašyny.

«Nieprachadnaja» — faktyčna prysud dla aŭto. Daviałosia bačyć, jak na «Ford Fokus», jaki byŭ sabrany ŭ krasaviku 2000 hoda, zamiest staroha, pierakreślenaha koštu 2800 jeŭra, stajaŭ novy — 2200 jeŭra. Voś takaja cana adnamiesiačnaj zatrymki. Vialikaja ŭdača — znajści mašynu, jakaja praz tydzień‑dva stanie nieprachadnoj. Cana na jaje ŭžo ŭpała da minimumu.

Zakony rynku

Ukazanuju na papiercy canu nie varta ŭsprymać zanadta surjozna. Toje, što ŭdasca skinuć jak minimum 100—150 jeŭra, — ledź nie navukovy fakt. Možna pamienšyć canu i na ŭsie 400—500 jeŭra, kali mieć dobra padviešany jazyk.

Tarhavacca zručna ŭ dva etapy. Spačatku pa telefonie źbić canu da miažy nachabstva, a paśla, užo pry sustrečy, tykać pradaŭca ŭ kožnuju znojdzienuju chibu i patrabavać źnižku jašče i jašče. U našym vypadku ad pačatkovaj cany «Reno Scenik» u 2900 jeŭra adniałosia 350 jeŭra, prytym što spačatku pradaviec davodziŭ, što cana apošniaja i pierahladu nie padlahaje.

«Niabitych mašyn na litoŭskich aŭtarynkach nie byvaje,

— raskazvaŭ aŭtapierahonščyk, jaki zhadziŭsia dapamahčy z vybaram. — Jość słaba bityja i bityja mocna». Kali pačytać u internecie vodhuki tych, chto niadaŭna viarnuŭsia ź Litvy, achoplivaje žach. A jość jašče i ilustracyi! Jak fotazdymak z aŭtavozam, dzie ŭdała źmiaścilisia reštki ad 14 roznych mašyn. Aŭtamabilisty, jakija bačać takuju karcinu, pačynajuć płakać… Ci sapraŭdy na litoŭskich padpolnych zavodach dniami i načami ź dźviuch razvaluch źbirajuć adnu mašynu na chadu, skazać składana. Skieptyki śćviardžajuć, što cana mašyn paśla takoj ručnoj pracy ŭzrasła b u razy.

Realnaść bolš‑mienš aptymistyčnaja.

Viadoma ž, jość i razvaluchi, miesca jakim u muziei darožna‑transpartnym zdareńniam. Ale chapaje i prystojnych z vyhladu mašyn, samyja vidavočnyja chiby jakich užo schavanyja.

Chavać prablemy ŭdajecca nie zaŭsiody. Na adnoj sa stajanak z kraju stajała aŭto, na 500 jeŭra tańniejšaje za rynkavuju canu. Data vypusku była paznačanaja jak maj 2000 hoda, tamu, u pryncypie, mašyna była prydatnaj. Voś tolki kali pradaviec zavioŭ mator… Takuju kolkaść dymu možna ŭbačyć chiba što pry paleńni šyn. Ale i takaja mašyna znojdzie ŭdziačnaha klijenta. Zamianić mator — i ŭ Biełarusi jana budzie pradavacca ŭdvaja daražej, čym u Litvie.

Evalucyja cenaŭ

Dziakujučy razmovam ź litoŭskimi pierahonščykami, udałosia prasačyć łancužok rostu cen. Čamu ŭ Francyi patrymanaje aŭto — na prykładzie papularnaha minivena «Reno Scenik» — kaštuje ŭdvaja tańniej, čym takaja ž madel u Biełarusi?

Naprykład, zychodny košt mašyny ŭ Francyi — 1800 jeŭra. Pierahonščyk‑litoviec dadaje da cany jašče tracinu — plus 600 jeŭra. Častka z hetych hrošaj sapraŭdy tracicca na dastaŭku, ale jak minimum pałova — prosta ŭ kišeniu.

Pierahonščyk‑biełarus kuplaje mašynu ŭžo za 2500 jeŭra.

Jamu treba nie tolki «adbić» košt vizy i pieravozki aŭto, ale i apłacić pasłuhi čałavieka, na jakoha ŭdasca aformić dakumienty. I ŭziać pracent za ryzyku. Mienš čym tysiaču jeŭra jon da cany nie dadaść. Voś i atrymlivajecca, što dla kančatkovaha karystalnika mašyna dajazdžaje za 3500 jeŭra — amal $5000 dalaraŭ u ekvivalencie. Udvaja daražej, čym było na starcie.

Darečy, dyzielnyja mašyny daražejšyja za bienzinavyja anałahi ŭ siarednim na 500 jeŭra.

«Biełarusy vyvieźli ź Litvy, i adpaviedna z Zachodniaj Jeŭropy, usio što zmahli.

Raniej ja na svaim aŭtavozie pryvoziŭ u tydzień 50 mašyn, ciapier źbiraju maksimum 10, — tłumačyć pierahonščyk‑pradaviec. — Francuzy ŭbačyli, što popyt uzros, i sami padniali ceny».

Ale litoŭskija pierahonščyki adnaznačna zastalisia ŭ plusie. Za haračyja paŭhoda jany vykanali svaju hadavuju, a to i dvuchhadavuju normu pa prodažach.

Pieravahi maleńkaha horada

Nam nie paščaściła — my trapili na aŭtarynak 1 maja. Mienavita ŭ hety dzień u Litvie śviatkujecca hadavina dałučeńnia krainy da Jeŭrasajuza, tamu tyja adzinkavyja ŭstanovy, što ŭvohule pracavali, začynilisia apoŭdni. A dakumienty ž chočacca aformić jak maha chutčej… Pradaviec chucieńka abtelefanoŭvaje svaich znajomych u nataryjalnych kantorach i znachodzić tuju, jakaja zhadziłasia padjechać u ofis u pazapracoŭny čas. Usio ž nievialičkija haradki, dzie ŭsie adzin adnamu znajomyja, majuć svaje pieravahi.

Siarod inšaha — niedarahoje pražyvańnie. Numar va ŭtulnym miascovym hateli na dvaich kaštuje 55 tysiač. Sytny abied na dvuch abydziecca jašče ŭ 45 tysiač. Kali nie chočacca płacić za servis, nichto nie zaminaje abyścisia suchim pajkom. Zakupicca ŭ markietach Maxima narezanym miasam ci kurycaj hryl — taksama prymalny biudžetny varyjant.

Niepieramožnaja karupcyja

Asałodu doŭhaj darohi dadomu mohuć sapsavać chiba što vysokija ceny na paliva — amal udvaja daražejšaje, čym u Biełarusi. Tamu aščadnyja suajčyńniki starajucca raźličyć, kab bienzinu chapiła roŭnieńka da miažy i jašče na 10—15 km pra zapas. A tam užo zalicca tannym rodnym 92‑m.

Druhaja prablema — karupcyja. Razduranyja biełaruskimi pierahonščykami, miascovyja daišniki i pamiežniki navat nie chavajuć, što nastrojenyja na chabar. Heta na našym baku miažy pierad kožnym akiencam visić nadpis pra toje, što vypadkova i nievypadkova zabytyja ŭ dakumientach hrošy buduć razumiecca jak sproba dać chabar.

I adrazu ž spasyłka na adpaviedny artykuł Kryminalnaha kodeksa.

U litoŭcaŭ praściej.

«Zrazumieła, što pryhnanyja z Francyi mašyny buduć z francuzskimi numarami, — raskazvaje pierahonščyk. — Pa zakonie paśla pakupki treba zamiest ich pastavić litoŭskija. Heta kaštuje 100 tysiač rubloŭ. Ale navat kali pa darozie trapicca palicyja, jany voźmuć chabar usiaho 50 tysiač». Jak kažuć, ekanomija navidavoku.

«I nie zabudźciesia na miažy pamiežniku i mytniku 10 i 20 tysiač adpaviedna, — praciahvaje jon. — Heta takaja słaŭnaja tradycyja. Jany ŭsprymajuć takuju «dapamohu» jak naležnaje i nie čaplajucca da drabnic». Parada karysnaja, ale vielmi psichałahična składanaja dla tych, chto nie ŭmieje davać chabar.

Ščyra kažučy, nasamreč litoŭski pamiežnik akazaŭsia inšym. Na žal, nie ŭ tym płanie, što kateharyčna admoviŭsia ad lubych hrošaj. Pachadziŭšy vakoł mašyny i čaplajučysia da drobiaziaŭ pa pryncypie «nie tak laciš, nie tak śviściš», jon paraiŭ viartacca ŭ Taŭrahie — miž inšym, 250 km — pa niejkuju papierčynu. «Tolki ŭličvajcie, što jaje vam dva dni buduć rabić», — udakładniŭ mytnik. Paśla, pachadziŭšy vakoł mašyny, šeptam prapanavaŭ: «Ładna, 100 baksaŭ — i prapušču. Pakładzicie ŭ svoj bahažnik, ja adtul zabiaru. Inačaj nijak».

Jaŭhien Vasilkoŭ