Letaś u žniŭni siłaviki zatrymali padčas ekskursii Ihara Chmaru.
Pa danosie Bondaravaj była zatrymana dyrektar turahienctva «Vijapol» Halina Patajeva.
Zatrymlivali hidaŭ Aksanu Mankievič, Śviatłanu Hryškievič (apošniuju — nibyta za niehatyŭnuju acenku Łukašenki).
Apošniaje našumiełaje zatrymańnie adbyłosia niadaŭna ŭ vioscy Hrozava Kapylskaha rajona. Siłaviki spynili aŭtobus, u jakim było da 80 turystaŭ. U ich pravieryli nie tolki dakumienty, ale jašče i telefony. Paśla hetaha adpuścili ŭsich, akramia ekskursavodaŭ Alaksandra Varykiša i Ivana Sacukieviča.
I ŭsio heta tolki dziela taho, kab sarvać ekskursiju? Turysty jechali na abrad «Kaladnyja cary», jaki ŭklučany ŭ śpis niemateryjalnaj kulturnaj spadčyny UNESCO. Tradycyja biare pačatak z ChVIII stahodździa, kali la vioski Siemiežava stajali čaści carskaj armii. Vajskoŭcy chadzili pa vioscy ŭ navahodniuju noč, razyhryvajučy scenki, a miascovyja žychary ich za heta častavali. Abrad adradzili ŭ 1996 hodzie.
Paśla hetaha incydentu niekatoryja hidy vyrašyli spynić vazić hrupavyja ekskursii i šukajuć ciapier padpracoŭki ŭ inšych śfierach.
Inšyja vyjechali jašče raniej. Ściapan (imia źmieniena) zajmaŭsia turystyčnym biznesam 17 hadoŭ. Vaziŭ ekskursii ŭ Mirski zamak, pa miescach bitvaŭ časoŭ VKŁ, na kanał Ahinskaha. Ale vyrašyŭ, što za miežami zaraz być biaśpiečniej.
«Va ŭsim vinavataja ciapierašniaja dziaržaŭnaja ideałohija. Luby ekskursavod ryzykuje apynucca za kratami.
Histaryčnyja miaściny Biełarusi heta ž, u tym liku, i miaściny bitvaŭ. A z kim čaściej za ŭsio vajavali?
Hetuju ž temu zaraz niebiaśpiečna naohuł zakranać. A jak rastłumačyć u ciapierašnich realijach nieakamunizmu, što chram, jaki byŭ piarlinaj architektury i našaj spadčyny, pieražyŭ vajnu, a razburyli jaho mienavita ŭ časy savieckaj ułady? I tamu my siońnia možam hladzieć tolki na hetyja ruiny, bo padmurak hetym varvaram razvalić nie ŭdałosia. A jak raskazvać pra našych sapraŭdnych hierojaŭ? Ja ŭžo nie kažu pra toje, što nikomu navat u hałavu nie pryjdzie pravodzić ekskursii na miescy Aršanskaj bitvy. Praściej tady adrazu jechać tudy na aŭtazaku», — tłumačyć situacyju Ściapan.
Ekskursavod Iryna (imia źmienienaje) padzialaje mierkavańnie svajho kalehi: «Dobrasumlennyja rabotniki ŭ śfiery turyzmu vymušanyja buduć albo sychodzić ź siehmienta historyka-kulturnaj skiravanaści, albo mianiać profil dziejnaści ŭ bok pryrodna-ekałahičnaha. Ale vodnyja prahułki albo naviedvańnie bałotaŭ — heta ž nie prosta źmiena tematyki. Tut ža treba vałodać śpiecyfikaj pytańnia, mieć adpaviednyja viedy.
Nas prosta vyciskajuć z historyka-kulturnaj śfiery. Usio, što źviazana mienavita z nacyjanalnymi aśpiektami, zaraz vyklikaje takuju reakcyju.
U vyniku zastanucca ahrasiadziby. A tam taksama šmat zaležyć ad dobrasumlennaści ŭładalnikaŭ. Nie sakret ža, što niekatoryja na praktycy ŭładkoŭvajuć hatel pad vyhladam ahrasiadziby».
Na sajtach možna ŭbačyć mnostva abjaŭ z zaprašeńniem naviedać tuju ci inšuju ahrasiadzibu. Vybar vialiki. Takich abjektaŭ adpačynku ŭžo bolš za 3150. Ale kulturnyja prahramy praduhledžany nie paŭsiul.
Žychar adnoj ź viosak raskazvaje, jak unuk pamierłaha susieda na ŭčastku vyrašyŭ zrabić ahrasiadzibu.
«Z ranicy kałonki ravuć va ŭsie kancy vioski, kampanii adny pryjazdžajuć, inšyja vyjazdžajuć. Milicyju stali vyklikać paśla taho, jak adnojčy tam pjanyja siarod nočy pačali stralać pa słoikach. Jaki ahraturyzm?! Prosta pjanki.
Nielha takoje ładzić u vioskach. U nas užo ŭ try damy pierastali dačniki pryjazdžać. Kažuć, što heta nie adpačynak. Praściej na mašynie niekudy vyjechać i spakojna ŭ cišyni pabyć na pryrodzie. A ŭ hetaha ŭnuka ad hrošaj zusim hałava zakružyłasia. Jon prosić pradać ich jamu damy, kab jašče i ŭ ich takija «ahrasiadziby» zładzić. Niama sił zmahacca…»
Miesiac tamu źjavilisia źmieny ŭ praviłach dziejnaści ahrasiadzib. Budzie siarod inšaha praduhledžana adkaznaść uładalnikaŭ za parušeńnie hramadskaha paradku abo spakoju žycharoŭ, a taksama za nievykanańnie zakanadaŭstva ŭ śfiery sanitarna-epidemijałahičnaha dabrabytu nasielnictva i supraćpažarnych patrabavańniaŭ. Samaje hałoŭnaje, što narešcie buduć uviedzieny abmiežavańni pa praviadzieńni bankietaŭ pobač z žyłymi damami. Praŭda, nie zusim zrazumieła: kali ŭ susiednich damach nichto nie prapisany, ale tam žyvuć dačniki i vyroščvajuć uradžaj, to jak heta budzie razhledžana? Uładalniki pavinny sioleta atrymać dazvoł u rajvykankamach da 1 lipienia.
Ekskursavod Hienadź (imia źmienienaje) zusim niadaŭna vyjechaŭ ź Biełarusi. Jon skieptyčna stavicca da raźvićcia turyzmu ŭ hetym nakirunku: «U nas jość vielmi cikavyja ahrasiadziby sa svaimi ŭnikalnymi prahramami. I tam pracujuć sapraŭdnyja entuzijasty svajoj spravy. I jany, praŭda, robiać vielmi šmat. Ale siońnia situacyja składvajecca takim čynam, što
ŭłady ŭsio padhaniajuć pad psieŭdanarodny styl. Voś ich by značna bolš siońnia zadavolili samahonka, matroški i harmonik. Heta nie naša kultura, nie našy tradycyi. U nas ludzi pracavityja. Kuźnia, młyn, ramiostvy, pradmiety pobytu, śpievy, nacyjanalnyja kaściumy — heta toje, što treba raźvivać i pakazvać. Ale nie ciapier».
Vielmi chaciełasia b, kab ekskursavody pamylilisia ŭ svaich prahnozach.
