Dziakujučy nieabyjakavym ludziam udałosia zakupić budmateryjały dla pierarobki całkam usiaho dachu «Makar-kłuba»
Z «nam usie pavinny» na «chto, kali nie my?»
Andrej pryznaŭsia, što jamu było baluča hladzieć, jak miesca, ź jakim u jaho źviazana šmat pryjemnych uspaminaŭ, pamirała.
«Spačatku zakryli škołu, potym «razabrali» stamatałohiju, samy stary budynak u vioscy — kramu 1922 hoda pabudovy — raściahali na drovy. Ludziej stanaviłasia ŭsio mienš i mienš. Z 600 žycharoŭ u Kasaryčach zastałosia 30. Ja zrazumieŭ, što kali tut nie budzie ludziej, to nieŭzabavie vioska pamre. I vyrašyŭ pasprabavać abjadnać žycharoŭ, jakija zastalisia, kab adradzić Kasaryčy, zrabić viosku papularnaj».
Pačali z taho, što prybrali park, jaki za dvaccać hadoŭ husta zaros. Potym vyrašyli pastavić tam art-łaŭki. Konkurs eskizaŭ praviali siarod studentaŭ Brytanskaj škoły dyzajnu ŭ Maskvie. Hrošy na kanstrukcyi źbirali praź internet na kraŭdfandynhu («narodnaje finansavańnie»). Kab pastavić dyzajnierskija łaŭki, praviali čarhovy subotnik, u vyniku kožny achvotny moh paŭdzielničać u ahulnaj spravie.
Ciapier art-abjekty — papularnaje miesca dla adpačynku i fotazony ŭ Kasaryčach. U 2017 hodzie ŭ noč na Ivana Kupału kasaryčanie pieratvaryli ŭ art-abjekt aŭtobusny prypynak. Pryśviacili jaho Maksimu Bahdanoviču, prodki jakoha z hetaj vioski. Takim čynam zakłali tradycyju na Kupalle nie razburać i łamać, a stvarać štości novaje.
Budynak kłuba ŭ pačatku 1980-ch
«Mnie chaciełasia źmianić myśleńnie viaskovych žycharoŭ z «nam usie pavinny» na «chto, kali nie my?», — kaža Andrej. — Ideja była ŭ tym, kab u vioscy źjaŭlalisia novyja prajekty, ale pry hetym kab inicyjatyvy sychodzili ad roznych ludziej. I što vy dumajecie, atrymałasia. Ciapier kasaryčanie nie čakajuć, kali chtości pryjdzie i zrobić štości za ich. Svaimi siłami pastavili pakłonny kryž, uładkavali valejbolnuju placoŭku. Na čarzie — dziciačaja placoŭka i pole dla mini-futboła, tvorčyja i suvienirnyja majsterni, adnaŭleńnie carkvy.
Płanaŭ pa raźvićci vioski vielmi šmat. Ja pakul što žyvu na dźvie krainy. Kali pryjazdžaju z Maskvy ŭ Kasaryčy i baču, što tut źjaviłasia štości novieńkaje, radujusia. Značyć, maja taktyka — pačać ź siabie i zaachvocić inšych — akazałasia žyćciazdolnaj».
«Płaty, lištvy — vializnaja kaštoŭnaść»
Za apošnija hady ŭ Kasaryčach pabudavana ci pryviedziena ŭ paradak kala 10 damoŭ. Siarod ich i chata dzieda Makara, u jakuju Andrej pryjazdžaŭ u dziacinstvie na kanikuły.
«Dzied Makar pabudavaŭ jaje jašče ŭ 1944 hodzie. Ja adrestaŭravaŭ ź luboŭju, u pamiać pra svaich prodkaŭ. Novy dach zrabiŭ z tryśniahu. Tam usio aŭtentyčna: klamki, zamki tych časoŭ, piečka… Ubačyŭšy stanoŭčyja źmieny ŭ vioscy, mnohija taksama pačali ramantavać staryja chaty babulaŭ i dziadul. Heta vynik, jakoha ja chacieŭ dasiahnuć. Kab ludzi nie źjazdžali, nie kidali svaje siadziby. Niekalki čałaviek mnie skazali: «A ja nie budu dom pradavać, bo vioska adradžajecca».
Radyja ŭ Kasaryčach i novym žycharam. U vioski jość navat svoj sajt. Tam kłapatlivyja viaskoŭcy sabrali infarmacyju z fotazdymkami pra damy, jakija vystaŭlenyja haspadarami ci sielsavietam na prodaž.
«Ludzi kuplajuć damy i pryvodziać u paradak zakinutyja ŭčastki. Heta vonkava mianiaje viosku ŭ lepšy bok. A kali novyja susiedzi jašče i aktyŭnyja, ź cikavymi zachapleńniami — heta naohuł cudoŭna. Chočacca, kab Kasaryčy dalej žyli i raźvivalisia. Kab u ludziej, jakija marać kupić ci pabudavać damok u vioscy, Kasaryčy byli na słychu, stajali ŭ pieršych šerahach u śpisie pryciahalnych miescaŭ Biełarusi», — dzielicca Andrej.
Maleńki Andrej razam z pradziedam Makaram i prababulaj Domnaj
Damy ŭ vioscy ŭ asnoŭnym paślavajennaj pabudovy, im pa 50—70 hadoŭ. Viaskovyja płaty, lištvy na voknach — usio heta maje vializnuju kaštoŭnaść. Na žal, pakul nie ŭsie ludzi heta razumiejuć.
Andrej Ufimcaŭ zaŭsiody pryvodzić prykład:
«Voś pryjazdžajecie vy ŭ šviejcarskuju ci italjanskuju viosačku — i zachaplajeciesia: jak pryhoža. Vy ž nie bačycie tam kiłamietrovych płatoŭ z prafnaściłu, tam usio vytrymana ŭ adnym styli. U nas u Kasaryčach taksama jość svoj samabytny styl. Kali nam udasca jaho zachavać, to heta budzie cudoŭna.
Ja nie kažu, što ŭsim treba žyć pa-daŭniejšamu, možna budavać sučasnyja damy, ale ŭsio adno vytrymlivać ahulny styl biełaruskaj vioski. U Hałandyi jašče ŭ ChVII stahodździ viaskoŭcaŭ vučyli hetamu, navat kursy pravodzilisia. Tam čałaviek nie moža pastavić aharodžu biez uliku mierkavańnia susieda».
Film Fielini na ploncy dy muziej indziejca…
Adzin z samych bujnych i važnych prajektaŭ u vioscy — heta stvareńnie susiedskaha kulturnaha centra. U 2018 hodzie Andrej Ufimcaŭ vykupiŭ napaŭrazburany budynak kasaryckaha kłuba. Raniej u jaho ścienach prachodzili viaskovyja schody i kancerty, pa viečarach krucili filmy, navat byŭ svoj chor i vučyli ihrać na akardeonie dy bajanie.
Apošnija 10 hadoŭ budynak stajaŭ zakinuty, za hety čas jaho tak raściahali, što nie zastałosia ni piečak, ni padłohi, ni voknaŭ.
«Makar-kłub» — miesca dla tvorčych sustreč viaskoŭcaŭ i ich haściej
«Było zrazumieła, što kali nie vykupić i štości z hetym nie zrabić, to ŭsio razburycca. Spačatku byli hrandyjoznyja płany: my praviali siarod architektaraŭ konkurs prajektaŭ na rekanstrukcyju kłuba, ale ŭ suviazi z pandemijaj nam nie ŭdałosia sabrać hrošy na ich realizacyju, inviestaram było nie da taho. Pa dahavory vykupleny budynak treba było pryvieści ŭ paradak na praciahu troch hadoŭ. Tamu vyrašyli nie čakać z mora pahody, a zrabić ramont z ulikam taho biudžetu, jaki ŭ nas byŭ (pryvatnyja inviestycyi troch čałaviek)».
6 červienia 2021 hoda adnoŭleny budynak kłuba adčyniŭ svaje dźviery. Nazvali jaho ŭ honar Andrejevaha pradzieda — «Makar-kłub».
«Dumali nazvać na sučasny manier «Makar-slub», ale zrazumieli, što bolš pravilna zachavać tradycyju. Bo miascovyja žychary, kolki siabie pamiataju, zaŭsiody nazyvali budynak kłubam, navat kali jon stajaŭ u zakinutym stanie. Dzied Makar byŭ pavažanym čałaviekam, prykładnym siemjaninam, mieŭ traich dziaciej, nie piŭ, nie kuryŭ, pražyŭ sto hadoŭ. Tamu staražyły vioski jaho pamiatajuć».
Na bolš jak 200 kvadratnych mietrach «Makar-kłuba» raźmiaścilisia try muziei, kavorkinh (kalektyŭny ofis, ludzi z zadavalnieńniem tut pracavali letam), sučasnaja biblijateka, buk-krosinh (abmien knihami), hramadskaja haścinaja, kudy možna pryjści pahulać u damino, šachmaty, kina-kancertna-vystavačnaja zała. I ŭsio heta dla žycharoŭ vioski i ich haściej absalutna biaspłatna.
Za paŭtara hoda ŭ ścienach «Makar-kłuba» prajšło šmat cikavych mierapryjemstvaŭ, majstar-kłasaŭ dla dziaciej i darosłych. U pryvatnaści, u adnoŭlenym kinateatry letaś sumiesna z Homielskim kinakłubam praviali pieršy fiestyval plonačnaha kino «Biez papkornu», padčas jakoha ładzilisia ŭ tym liku i pakazy multfilmaŭ. Kab pahladzieć film Fiederyka Fielini ŭ plonačnym varyjancie, u Kasaryčy pryjazdžali ludzi z roznych haradoŭ.
Siamja Andreja maje kalekcyju kinatechniki i filmaŭ XX stahodździa i z radaściu dzielicca hetymi skarbami z usimi achvotnymi.
U padtrymku kampanii pa adnaŭleńni dachu «Makar-kłuba» siabra vioski Dźmitryj Vasileŭski ŭvasobiŭ vobraz dzieda Makara ŭ mietale
U «Makar-kłubie», akramia muzieja kinatechniki XX stahodździa, jość jašče dva muziei. U histaryčnym muziei vioski zachoŭvajucca fotazdymki, jakija ŭdałosia vyratavać z zakinutych damoŭ.
«Na žal, jany tam valalisia prosta na padłozie. Aličboŭvajem ich i raźviešvajem aryhinały ŭ ramačkach na ścienach kłuba. Chočam sabrać infarmacyju pa kožnym domie ŭ Kasaryčach, historyi siemjaŭ, archiŭ dakumientaŭ. Takim čynam zachavać pamiać pra viosku taho času i ludziej, jakija žyli ŭ joj».
Akramia taho, u «Makar-kłubie» jość muziej indziejca z artefaktami, pryviezienymi Andrejem i jaho siabrami-antrapołahami z ekśpiedycyj z Brazilii, Pieru, Mieksiki, Hvatemały, i litaraturaj na hetuju temu. Anałahaŭ jamu niama ŭ Biełarusi navat u horadzie. Tamu, kaža Andrej, mienavita heta dla kahości moža stać nahodaj, kab pryjechać u Kasaryčy.
Z samaha pieršaha dnia «Makar-kłub» pazicyjanujecca jak adkrytaja hramadska-kulturnaja prastora dla padtrymki tvorčych inicyjatyŭ. Luby achvotny moža siudy pryjechać sa svajoj prahramaj, pravieści lekcyju, vystavu ci majstar-kłas.
«My dajom pamiaškańnie «Makar-kłuba» ŭ arendu na biaspłatnaj asnovie, — udakładniaje Andrej. — U nas nie kamiercyjnaja dziejnaść, my na hetym nie zarablajem, prajekt całkam sacyjalny».
Paŭtara hoda tamu, kali ramantavali budynak kłuba, u ideale treba było i dach mianiać, ale biudžet byŭ abmiežavany.
«Tym bolš budaŭniki, uzmacniŭšy dach u prablemnych miescach, zapeŭnili, što jon prasłužyć jašče šmat hadoŭ. Tak i było b, ale… Tamu što ŭ śniežni namiało šmat śniehu, jaki spačatku pačaŭ rastavać, a potym, kali rezka padmaroziła, pieratvaryŭsia ŭ lod, to dach nie vytrymaŭ i pajechaŭ… I takaja biada napatkała nie tolki nas, u rajonie šmat dachaŭ abvaliłasia.
Kłub pabudavany ŭ 1950 hodzie. I ciapier, kali budaŭniki razabrali dach, vyjaviłasia staraja prablema: apošni rad biarvieńniaŭ, akazvajecca, nie byŭ umacavany. Dobra choć, što jon tolki nad kinazałaj abvaliŭsia. Dziakuj bohu, biblijateka z redkimi knihami dy ekspanaty našych muziejaŭ nie paciarpieli».
Adrazu paśla abvału dachu Andrej kinuŭ klič ab dapamozie ŭ sacsietkach vioski. Pryjazdžali vałanciory z Maskvy, Minska, Babrujska, Homiela. Dapamahli razabrać zavał, vynieści meblu i rečy z kłuba.
«Akramia taho, my z chłopcami padpierli stol u kinazale, kab jana nie ruchnuła, rasčyścili śnieh-lod, jaki lažaŭ na dachu. Miascovaja žycharka ciotka Hanna hatavała dla vałancioraŭ haračuju damašniuju ježu. Usio, što mahli zrabić svaimi siłami na hety momant, zrabili. Dalej pavinny pracavać śpiecyjalisty. Dziakujučy nieabyjakavym ludziam z Rasii i Biełarusi, jakija adhuknulisia i pieravodziać nam hrošy, udałosia zakupić budmateryjały dla zamieny całkam usiaho dachu».
Budaŭniki ŭžo ŭstalavali krokvy nad kinazałaj. Zastałosia znajści hrošy na toje, kab zapłacić budaŭnikam i na samo dachavaje pakryćcio. U budučyni «Makar-kłubu» jašče spatrebicca samaja roznaja dapamoha, u tym liku, chutčej za ŭsio, daviadziecca svaimi siłami pierakładać padłohu ŭ kinazale, jakaja paškodziłasia ad vady i śniehu. Sačyć za navinami možna ŭ instahramie ci ŭ fejsbuku kosarishi.bu.
«My ŭdziačnyja ŭsim, chto padtrymaŭ «Makar-kłub», — kaža Andrej. — Z takoj padtrymkaj niama sumnievaŭ, što ahulnymi namahańniami ŭ nas atrymajecca adnavić dach, i letam my abaviazkova praviadziom u «Makar-kłubie» druhi fiestyval plonačnaha kino i inšyja mierapryjemstvy dla žycharoŭ vioski i ich haściej».
