Fota: vecteezy
Ceny na haz u Jeŭropie i Vialikabrytanii ŭpali amal na 80% paśla paničnych zakupak u žniŭni. Cana na haz pa etałonnym kantrakcie TTF (najbujniejšy hazavy etałon u Jeŭropie) viarnułasia da ŭzroŭniu, jaki byŭ niepasredna pierad uvarvańniem rasijan va Ukrainu.
Fjučarsnyja ceny ŭpali praparcyjna i na nastupnuju zimu. Rynak bolš nie vyznačaje ceny va ŭmovach zaciažnoha kryzisu pastavak, vyklikanaha adklučeńniem rasijskaha hazu. Śviet vielmi dobra adaptavaŭsia da enierhietyčnaj vajny Pucina.
Evans-Pryčard iranizuje, uspaminajučy apakaliptyčnyja prahnozy enierhietyčnych kansultantaŭ, jakija papiaredžvali, što siarednija rachunki za elektraenierhiju ŭ Vialikabrytanii da krasavika 2023 hoda vyrastuć da 7700 funtaŭ sterlinhaŭ u hod, kali nie budzie abmiežavańnia cen. Jon adznačaje, što brytanskija i inšyja jeŭrapiejskija ŚMI paviedamlali pra hetyja katastrafičnyja nastupstvy amal jak pra fakty, a nie jak pra «zdymak» kryvoj fjučarsaŭ na haz, zrobleny ŭ momant nadzvyčajnaha stresu na rynku i z ulikam hłabalnych i hieapalityčnych pieramiennych, jakija nivodzin kansultant nie moh pradkazać.
Ale z tych časoŭ analityki palapšajuć svaje prahnozy. Niekatoryja prahnazujuć navat, što ź lipienia limit cen na enierhiju (jaki vyznačaje, jakuju płatu pastaŭščyki mohuć spahaniać za haz i elektryčnaść) składzie ŭ Vialikabrytanii 2600 funtaŭ sterlinhaŭ u hod. Heta budzie nižej, čym harantyja ŭrada pa canie na enierhanośbity. Što patencyjna aznačaje: brytanskamu kaznačejstvu bolš nie treba budzie vykładvać miljardy funtaŭ na subsidavańnie rachunkaŭ chatnich haspadarak.
Letašni epizod paničnych nastrojaŭ mieŭ surjoznyja nastupstvy. Heta ŭstryvožyła miljony ludziej i padsiłkavała rost niezadavolenaści ŭ Jeŭropie. Panikiorskija nastroi ŭ brytanskim uradzie nakont abmiežavańnia cen na enierhanośbity pryviali da taho, što ŭrad pačaŭ vielmi žorstkuju ekanomiju.
Tym časam svoj uniosak u ciapierašniuju situacyju zrabiła i nadvorje: sioletniaja zima pakul jość adnoj z samych miakkich u Jeŭropie za apošnija 50 hod. Miakkaja jana i ŭ Azii, i heta maje vialikaje značeńnie, tamu što Kitaj i Japonija źjaŭlajucca dvuma najbujniejšymi imparciorami zvadkavanaha hazu ŭ śviecie, naŭprost kankurujučy ź Jeŭropaj za pastaŭki.
U ZŠA zima taksama miakkaja paśla ekstremalnaha palarnaha pachaładańnia ŭ druhoj pałovie śniežnia. Analityki kažuć, što paciapleńnie ŭ paŭnočnym paŭšarji ŭ studzieni akazała ŭdvaja bolšy ŭpłyŭ na rynak hazu, čym śniežańskija marazy.
Ale reč nie tolki ŭ nadvorji. Jeŭropa dakazała mahčymaść skaracić popyt na haz, nie vyklikajučy masavych sacyjalnych pratestaŭ i hłybokaj recesii, navat kali niekatoryja zavody pa vypłaŭleńni mietału nikoli nie adkryjucca, a niekatoryja vidy chimičnaj vytvorčaści mohuć nazaŭsiody pierajechać u ZŠA ci na Blizki Uschod. Tak, u śniežni pramysłovaje vykarystańnie hazu ŭ ES skaraciłasia na 27%. Ahulny popyt na haz u rehijonie na 19% nižejšy za siaredni piacihadovy pakazčyk.
U hulniu viarnułasia i enierhija vietru: u Vialikabrytanii dasiahnuty novy rekord u 20,9 hihavat 30 śniežnia. Adzin tolki viecier vypracavaŭ 49% ad ahulnaj kolkaści elektraenierhii ŭ krainie za pieršy tydzień hetaha hoda. U samym pačatku studzienia elektraenierhija z nulavym vykidam vuhlarodu nienadoŭha dasiahnuła 88 adsotkaŭ elektrasietki Vialikabrytanii.
U vyniku Jeŭropa navat u siaredzinie zimy časam zmahła papaŭniać svaje hazavyja schoviščy. Uzrovień zapoŭnienaści składaje 91% u Hiermanii, 89% u Bielhii, 82% u Francyi i 81% u Italii. Niekatoryja ekśpierty miarkujuć, što ŭ kancy aciaplalnaha siezona ŭzrovień zachoŭvańnia hazu ŭsio jašče moža pieravyšać 50% u paraŭnańni z 24% u minułym hodzie i 32% u zvyčajny hod.
Kali heta spraŭdzicca, to Jeŭropie nie buduć patrebnyja rasijskija pastaŭki dla papaŭnieńnia zapasaŭ da zimy 2023/2024 hadoŭ. Jeŭrapiejcy mohuć atrymać nieabchodnyja dadatkovyja 37 miljardaŭ kubamietraŭ adkul zaŭhodna: z ZŠA, Katara, Paŭnočnaj Afryki ci Azierbajdžana. Takim čynam, hazavaja zbroja Pucina akazvajecca pakul nie takoj surjoznaj.
Evans-Pryčard źviartaje ŭvahu i na inšy aśpiekt. Źmianšeńnie popytu na haz raspaŭsiudziłasia pa ŭsim śviecie, vyklikajučy źmieny ŭ pavodzinach Kitaja, Japonii, Paŭdniovaj Azii i Łacinskaj Amieryki — i ŭsio heta dapamahaje adnavić bałans ź mienšym bolem, čym mnohija bajalisia.
Heta adbyvajecca dziakujučy spałučeńniu faktaraŭ enierhazamiaščeńnia i cenavaha miechanizmu, što pracuje praz uzajemazamienny suśvietny rynak zvadkavanaha hazu. Japonija zapuściła AES, zakansiervavanyja paśla Fukusimy. A Kitaj letaś pavialičyŭ zdabyču ŭ vuhalnych šachtach. Suśvietnaje spažyvańnie hazu składaje 4100 młrd kubamietraŭ. Straty ad Rasii — prykładna 130 młrd kubamietraŭ. Akazvajecca, hety razryŭ moža być likvidavany lahčej, čym miarkujecca, — z rostam pastavak zvadkavanaha hazu.
Stanaŭleńnie ZŠA jak suśvietnaj hazavaj zvyšdziaržavy źmianiła stratehičny bałans sił. Analityk kaža, što historyja była b inšaj, kali b Pucin nanios udar na niekalki hadoŭ raniej, kali tanny amierykanski słancavy haz u asnoŭnym byŭ u pastcy ŭnutry krainy z-za adsutnaści ekspartnych terminałaŭ.
Kali stanoŭčyja prahnozy spraŭdziacca, a ŭrady praviaduć piśmiennuju fiskalnuju palityku, heta padšturchnie adčuvańnie taho, što inflacyja padaje i supakoić mahčymyja chvalavańni nasielnictva.
Tym časam ceny na haz u Jeŭropie pa-raniejšamu našmat bolš vysokija, čym byli ŭ papiarednim dziesiacihodździ. Tamu vidavočnaj dla analityka źjaŭlajecca patreba jak maha chutčejšaha razhortvańnia značna bolš tannych vietravych i soniečnych batarej, a taksama infrastruktury zialonaha vadarodu. Hetak ža maje dapamahčy maštabnaje vyrašeńnie pytańniaŭ enierhaefiektyŭnaści i izalacyi budynkaŭ.
Spadar Evans-Pryčard adznačaje pry hetym, što hłabalny rynak hazu jašče moža znoŭ pačać «kusacca», kali Kitaj adkryjecca paśla łakdaŭnaŭ, a centralnyja banki pierastanuć uzmacniać žorstkaść i śviet akryjaje ad ciapierašniaj lohkaj recesii. Pucin moža razyhrać naftavuju kartu suprać Zachadu, što znoŭ padšturchnie ceny na haz z-za nieabchodnaści zamieny paliva na elektrastancyjach.
Ale heta zdahadki. Fjučarsny rynak hazu pakul hetaha nie pakazvaje. Zdolnaść Pucina da enierhietyčnaha šantažu značna źniziłasia paralelna sa źmianšeńniem kolkaści rakiet dla zabojstva ŭkraincaŭ.
