Kijeva-Piačerskaja łaŭra, 29 śniežnia 2022. Fota: Viktar Kavalčuk / UNIAN
Što zdaryłasia
31 śniežnia 2022 hoda zaviaršyŭsia termin dziejańnia damovaŭ na praviadzieńnie nabaženstvaŭ UPC (MP) va Uśpienskim sabory i Trapieznaj carkvie, jakija znachodziacca na terytoryi Kijeva-Piačerskaj łaŭry. Doŭhija hady hetyja pamiaškańni vykarystoŭvała tolki Ukrainskaja pravasłaŭnaja carkva (Maskoŭskaha patryjarchatu). Adnak ich ułaśnikam źjaŭlajecca dziaržava, pakolki i Uśpienski sabor, i Trapieznaja carkva mieściacca na terytoryi Nacyjanalnaha Kijeva-Piačerskaha historyka-kulturnaha zapaviednika.
Niahledziačy na zakliki namieśnika łaŭry Paŭła padoŭžyć termin arendy, a taksama zaŭvahi, što UPC (MP) nie atrymlivała dakumient ab spynieńni damovy, užo 2 studzienia 2023 hoda Kamisija pa pryjomie-pieradačy majomaści pačała invientaryzacyju majomaści Uśpienskaha sabora i Trapieznaj carkvy. U skład kamisii ŭvajšli pradstaŭniki Nacyjanalnaha zapaviednika, jurydyčnaj kampanii «Miler» i Ministerstva kultury i infarmacyjnaj palityki. Zaviaršyła pracu kamisija 5 studzienia, padpisaŭšy Akt viartańnia budynkaŭ z boku UPC.
Heta zrabiła mahčymym praviadzieńnie 7 studzienia śviatočnaha nabaženstva ŭžo kiraŭnikom Pravasłaŭnaj carkvy Ukrainy mitrapalitam Jepifanijem.
Pradstajaciel Pravasłaŭnaj carkvy Ukrainy, mitrapalit Kijeŭski i ŭsiaje Ukrainy Jepifanij. Fota: Suśpilnie Pałtava
Čamu Łaŭra važnaja i čamu jana tak doŭha była ŭ padnačaleńni UPC (MP)
«Faktyčna raspaŭsiud chryścijanstva na ŭsich ziemlach išoŭ ad Kijeva-Piačerskaha manastyra, tady jašče nie Łaŭry, — kaža relihijaznaŭca Ihar Kazłoŭski. — Mienavita manachi manastyra byli asnoŭnymi ruchavikami hetaha pracesu. Naprykład, terytoryja sučasnaj Rasii, heta značyć paŭnočna-ŭschodniaja terytoryja tahačasnaj Kijeŭskaj Rusi, pryniała chryścijanstva praz 150-200 hadoŭ paśla Kijeva. Mienavita manachi Kijeva-Piačerskaj łaŭry prapaviedavali chryścijanstva siarod narodaŭ, jakija zasialali tyja ziemli.
Heta pryviało da taho, što ŭ lubym horadzie, jaki potym paŭstaŭ na tych ziemlach, jość centralny sabor, jaki tak i nazyvajecca — Śviata-Uśpienski. Naprykład, u Kramli asnoŭny sabor — Śviata-Uśpienski. Čamu? Tamu što zasnoŭvali jaho mienavita manachi Kijeva-Piačerskaj łaŭry. Tamu Kijeva-Piačerskaja łaŭra ličycca maci ŭsich manastyroŭ Uschodniaj Jeŭropy. Mienavita tamu heta važny centr z histaryčnaha punktu hledžańnia mienavita pravasłaŭnaj carkvy».
Uśpienski sabor byŭ pabudavany ŭ XI stahodździ, dziakujučy zasnavalniku manastyra Fieadosiju Piačerskamu i ihumienu Stefanu. Miecenatam budaŭnictva staŭ adzin z synoŭ Jarasłava Mudraha, kniaź Śviatasłaŭ II. Stahodździem paźniej była pabudavana Trapieznaja carkva, jakaja da našaha času ŭ pieršapačatkovym vyhladzie nie zachavałasia. Sučasny varyjant hetaha budynka ŭźviali ŭ 1895 hodzie.
Uśpienski sabor byŭ značna razburany ŭ 1941 hodzie padčas akupacyi Kijeva nacystami. Ukrainskija historyki prytrymlivajucca dumki, što budynak uzarvali savieckija vojski, zakłaŭšy pad jaho miny. Adbudavać sabor udałosia ŭ 2000 hodzie. Jon staŭ hałoŭnym sabornym chramam Kijeva-Piačerskaj łaŭry.
«U 1990 hodzie adbyŭsia Pamiesny sabor Ruskaj pravasłaŭnaj carkvy, — raspaviadaje relihijaznaŭca Ludmiła Fielipovič. — Na hetym sabory mitrapalitam UPC (MP) abrali mitrapalita Uładzimira (Sabadana). Paŭstała pytańnie, dzie jamu rabić rezidencyju. Tahačasny prezident Leanid Kraŭčuk nie prajaviŭ palityčnaj voli i daŭ Łaŭru».
Razam z Trapieznaj carkvoj i inšymi budynkami, Uśpienski sabor źjaŭlajecca častkaj Vierchniaj łaŭry, jakaja padparadkoŭvajecca Nacyjanalnamu Kijeva-Piačerskamu historyka-kulturnamu zapaviedniku, a toj, u svaju čarhu, Ministerstvu kultury i infarmacyjnaj palityki. Z 2016 hoda va Uśpienskim sabory pravodziła nabaženstvy UPC (MP) na padstavie damovaŭ ab biazvypłatnym karystańni. Termin hetych damovaŭ zaviaršyŭsia 31 śniežnia 2022 hoda.
U toj ža čas na terytoryi tak zvanaj Nižniaj łaŭry raźmieščany piačory, duchoŭnaja sieminaryja, rezidencyja namieśnika Łaŭry i mužčynski manastyr UPC (MP), nastajacielem jakoha źjaŭlajecca Pavieł. U 2013 hodzie, u časy prezidenctva Viktara Janukoviča, hetyja budynki byli pieradadzieny ŭ karystańnie UPC (MP) na padstavie biesterminovaj damovy ab arendzie. Takim čynam, niahledziačy na toje, što ŭ Trapieznuju carkvu i Uśpienski sabor UPC (MP) bolš nie dapuskajuć, jany mohuć praciahvać słužbu na terytoryi Nižniaj łaŭry.
«Doŭhi čas usie damoŭnyja adnosiny byli z UPC (MP), — kaža Ihar Kazłoŭski. — Ukrainskaja aŭtakiefalnaja carkva i UPC (Kijeŭskaha patryjarchatu) tady tolki pačynali dziejnaść. U ich nie było šmat prychodaŭ, manastyroŭ i manachaŭ, bo jany navat nie pretendavali na arendu Kijeva-Piačerskaj łaŭry. U 2018 hodzie PCU atrymała Tomas i tolki pačała dziejnaść i taksama nie pretendavała na takija bujnyja kompleksy, jak Kijeva-Piačerskaja łaŭra. Tamu doŭhi čas pytańnie nabaženstvaŭ u Łaŭry jany nie ŭzdymali».
Kijeva-Piačerskaja łaŭra. Fota: Lila Hančaruk / Suśpilnie
Što budzie dalej i čamu liturhija PCU ŭ Łaŭry važnaja dla viernikaŭ
«Doŭhi čas Łaŭra nie vielmi kaciravałasia jak centr duchoŭnaha žyćcia, — kaža relihijaznaŭca Ludmiła Fielipovič. — Paśla rasstrełu manachaŭ i ŭ pryvatnaści mitrapalita Uładzimira ŭ 1930-ch hadach, jaje słava źmienšyłasia. Tam utvaryŭsia muziej, zapaviednik. Łaŭra była cudoŭnaj terytoryjaj, dzie možna było spakojna malicca, pryśviacić siabie Bohu, nie być unutry śvieckich padziej. Tamu toj, chto imknuŭsia da sapraŭdnaha relihijnaha žyćcia, jechaŭ u Łaŭru. Z časam, dziakujučy manacham, Łaŭra pieratvaryłasia ŭ kankurujučy centr duchoŭnaha žyćcia, naroŭni z Safijaj Kijeŭskaj. Heta značyć, niahledziačy ni na što, jana histaryčna źviazana ź pieryjadam roskvitu Staražytnaruskaj dziaržavy».
1 śniežnia 2022 hoda PCU zarehistravała novuju jurydyčnuju asobu — Śviata-Uśpienskuju Kijeva-Piačerskuju łaŭru pa adrasie Łaŭrskaja, 14. Heta miesca raźmiaščeńnia Śviata-Fieadosijeŭskaha mužčynskaha manastyra, jaki źjaŭlajecca častkaj Vierchniaj łaŭry, zhodna z Nacyjanalnym zapaviednikam, a značyć — znachodzicca va ŭłasnaści dziaržavy.
«Ciapier my nie bačym pieradačy ŭsioj Kijeva-Piačerskaj łaŭry, — kaža Ihar Kazłoŭski. — Heta razavaje nabaženstva, śviatočnaja padzieja na Kalady ŭ Śviata-Uśpienskim sabory. Dziaržava moža davać mahčymaść lubomu pravodzić nabaženstvy na jaho terytoryi, navat bieź pieradačy zbudavańnia ŭ arendu abo karystańnie. PCU nie pretenduje pakul na ŭsiu Łaŭru, tolki na nabaženstva ŭ Vierchniaj łaŭry».
«Łaŭra — heta amal jak horad. Abiedźvie carkvy mohuć tam spakojna funkcyjanavać, — praciahvaje Ludmiła Fielipovič. — Tam usio jość: i kramy, i pralnia, i navučalnyja ŭstanovy, i kielli, dzie žyvuć manachi. Čym heta adroźnivajecca ad, naprykład, horada Jerusalima, dzie ŭžyvajucca try relihii? Ci budzie kaliści Łaŭra padparadkoŭvacca PCU całkam? Heta pytańnie składanaje, jakoje zaležyć ad taho, ci budzie isnavać na našaj terytoryi UPC (MP). Kali UPC zastaniecca, to heta budzie nie vielmi mirnaje suisnavańnie».
U intervju LB.ua kiraŭnik PCU mitrapalit Jepifanij prakamientavaŭ, što suisnavańnie dźviuch cerkvaŭ na terytoryi adnoj Łaŭry — heta źjava časovaja:
«Šmat jość precedentaŭ u historyi carkvy, dzie mohuć suisnavać u pačatku roznyja arhanizacyi abo suisnavać ludzi roznych relihijnych pohladaŭ. Takoje adbyvajecca ciapier i ŭ dačynieńni da Kijeva-Piačerskaj łaŭry, dzie buduć isnavać paralelna dva manastyry — adzin u składzie Pravasłaŭnaj carkvy Ukrainy, druhi — Maskoŭskaha patryjarchatu. Heta źjava časovaja. Pastupova zastaniecca tolki adzin manastyr».
voś. niešta takoje zaraz adbyvajecca z budynkam Čyrvonaha kaścioła ŭ Miensku