Pytańnie «adnaŭleńnia» pieršaj minskaj elektrastancyi maje, na maju dumku, dva vymiareńni. Pieršaje — narmatyŭnaje, i druhoje — kulturałahičnaje.
Źbiantežanaść hramadskaści zrazumiełaja. Abjekt, aficyjnaja historyka-kulturnaja kaštoŭnaść, źniesieny. Ale ž nielha prosta tak uziać i źnieści pomnik, jaki achoŭvajecca! I voś aŭtary prajekta čaplajucca za lubimy biełaruski pryjom — padtasoŭku!
Śmiešna, jak dziaržaŭnyja orhany, jakija vydali dazvoł na znos, «pieraapranajuć» abjekt u śpisie historyka-kulturnych kaštoŭnaściaŭ.
Sačycie. Adkryvajem śpis za 2019 hod: «Kompleks budynkaŭ byłoj elektrastancyi» (pr. Niezaležnaści, 32b). Śpis za 2022 hod: «Frahmient (hałoŭny fasad) zbudavańnia transfarmatarnaj padstancyi pieršaj Minskaj elektrastancyi» (pr. Niezaležnaści — vuł. Janki Kupały — r. Śvisłač).
I achoŭnuju tabličku nie zabylisia ŭstalavać. Achoŭvajecca dziaržavaj! Ale ž niechta pavinien kryknuć, što karol hoły.
Jaki taki fasad? Fasad — heta častka budynka. A pierad nami pa sutnaści pano, što ŭpryhožvaje padpornuju ścienku i naohuł addalenaje ad pieršapačatkovaha miesca abjekta.
Nu tak, u vyrabie pano byli vykarystanyja kavałki aŭtentyčnych cahlin. Skažycie dziakuj! A mahli ž i prosta namalavać na płocie, pryčym pamienšana, pryčym va Uruččy, i taksama b «uračysta adkryli adnoŭleny fasad». A čamu nie?
Usia hetaja historyja, miž inšym —
vydatnaja ilustracyja zahannaści biełaruskaj sistemy achovy spadčyny, jakaja stvaraje pieraškody dla dobrasumlennaha inviestara (jość prykłady, kali hetyja pieraškody akazalisia niepieraadolnyja) i, jak u hetym kiejsie, akazvajecca biaśsilnaj pierad inviestaram vierałomnym.
U hetaj padziei jość jašče adzin uzrovień — kulturałahičny. Voś pa vialikim rachunku, biez kručkatvorstva, «a tak možna było»? Usio ž taki ludzi ŭračystuju cyrymoniju zładzili, hanaracca pracaj! I jość čym!
Ja b skazaŭ, pierad nami jaskravy prykład postmadernisckaha padychodu. Pomnik-simulakr. Heta nie prosta pano — heta ŭžo ałtar pamiaci pra pomnik, što ekspanuje kavałački aŭtentyki.
Mnie zdajecca, samaje važnaje, samaje aŭtentyčnaje tut — miemaryjalnaja doška, adadranaja ad źniesienaha budynka, jakaja ciapier bieražliva zachoŭvajecca ŭ admysłovaj vitrynie z padśvietkaj pobač z pano: «Zdieś, na byvšiej elektrostancii №1 v hody fašistskoj okkupacii biesstrašno diejstvovali sovietskije patrioty. V oktiabrie 1943 h. podpolŝiki K.R. Vołčiek i A.Ł. Tarleckij vyvieli iz stroja elektrostanciju. Kaźnieny fašistami v koncie 1943 h.».
Na ŭračystaje adkryćcio pryjechaŭ navat ministr enierhietyki Viktar Karankievič. Jon padziakavaŭ usim, chto ŭdzielničaje ŭ adnaŭleńni «frahmienta elektrastancyi». «Heta častka našaj historyi», — skazaŭ ministr.
Heta značyć, savieckija patryjoty nazło vorahu koštam žyćcia elektrastancyju sapsavali, a ich naščadki-karupcyjaniery, spakusiŭšysia šviejcarskim (pieršapačatkova niamieckim) brendavym hatelem, naohuł usio źnieśli.
Ale heta nie hałoŭnaje. Hałoŭnaje — my šanujem historyju! Jak kažuć, znarok nie prydumaješ. Źjava, «niekranuty cud pryrody»! Surjozna, heta ŭvojdzie ŭ padručniki.
P.S. Tam jašče pierad pano ŭstalavali maleńki makiet elektrastancyi z tekstam na dźviuch movach. Musić, bačyli padobnaje niedzie ŭ Jeŭropie, pieraniali. Małajcy! Dyk ja chaču skazać, što ŭ Jeŭropie takija makiety staviać u pieršuju čarhu dla ślapych, i tam abaviazkova maje być infarmacyja šryftam Brajla. Ale nam, viadoma, hetyja kaštoŭnaści čužyja. U nas svajo bačańnie…
Čytajcie taksama:
U Minsku skončyli adnaŭlać fasad razburanaj elektrastancyi
Kala «Niekiempinskaha» ŭ Minsku pastavili pamiatny znak źniščanaj elektrastancyi
U Minsku adnaŭlajuć frahmient byłoj elektrastancyi
