Mastackaja ilustracyja paliŭnaj kapsuły, jakaja vykarystoŭvałasia ŭ ekśpierymientach NIF / Vyjava: LLNL
U listapadzie daśledčyki z Lawrence Livermore National Laboratory vyjavili, što novaja ŭstanoŭka dazvalaje ŭtraja pavialičyć vychad enierhii kantralavanaj termajadziernaj reakcyi. Prablema tady była ŭ tym, što hetaj enierhii ŭsio adno było niedastatkova, bo traciłasia jaje bolej, čym atrymlivałasia.
I voś 5 śniežnia navukoŭcy z toj ža Lawrence Livermore National Laboratory ŭ Kalifornii ździejśnili praryŭ, jaki nazyvajuć sapraŭdnaj viachoj u raźvićci čałaviectva i jakoha navukoŭcy sprabavali dasiahnuć dziesiacihodździami.
U 1:03 ranicy 5 śniežnia NIF (National Ignition Facility — najbujniejšy i samy mahutny łazier ź isnujučych u śviecie) vypuściŭ 192 łaziernyja pramiani ŭ malusieńkuju cel, napoŭnienuju palivam. Paśla hetaha, upieršyniu ŭ historyi, atrymałasia kantralavanaja termajadziernaja reakcyja, ź jakoj vyjšła bolš enierhii z dapamohaj jadziernaha sintezu, čym kolkaść łaziernaj enierhii, jakuju patracili na zapusk reakcyi, paviedamlaje The Verge.
«Ja raspłakałasia i pačała skakać […]», — raspaviała pra svaje emocyi, kali jana daviedałasia pra navinu, Temi Ma, fizik-płaźmieńnik z NIF.
Pravodziačy termajadziernyja reakcyi ŭ łabaratoryi, Ma i jaje kalehi pa sutnaści rekanstrujujuć praces, jaki adbyvajecca ŭ zorkach. I adnojčy — chacia, napeŭna, da hetaha momantu projduć jašče dziesiacihodździ — hety praces moža zabiaśpiečyć naš śviet čystaj, tearetyčna biaźmiežnaj enierhijaj.
«My pavinny stvaryć mnohija asnoŭnyja technałohii, na asnovie jakich u budučyni buduć pracavać termajadziernyja elektrastancyi, — kaža Ma. — Pryłady pavinny stać bolš tannyja, masavyja, tryvałyja i jakasnyja. Patrebnyja łaziery, jakija mohuć pracavać z vysokaj častatoj paŭtareńnia. Łazier NIF stralaje tolki raz na čatyry-vosiem hadzin abo kala taho. A łazier u termajadziernaj elektrastancyi maje stralać 10 razoŭ u siekundu ci bolš».
Urad ZŠA finansuje daśledavańni termajadziernaj enierhii z 1950-ch hadoŭ. Roznyja krainy śvietu patracili na pošuk termajadziernych rašeńniaŭ dziasiatki miljardaŭ dalaraŭ. Da kanca minułaha hoda navukoŭcy z Abjadnanaha jeŭrapiejskaha tora (JET) u Vialikabrytanii zhienieravali rekordnyja 59 miehadžoŭlaŭ enierhii ad jadziernaha sintezu. Vialikaja prablema zaklučajecca ŭ tym, što dahetul jadzierny sintez u łabaratoryjach hienieravaŭ mienš enierhii, čym patrabavałasia dla zapusku pracesu termajadziernaj reakcyi.
Heta klučavaja viacha, ale navukoŭcam jašče jość što ŭdaskanalvać. Praryvu ŭdałosia dasiahnuć dziakujučy vykarystańniu łaziernych technałohij, ale jany sami saboju jašče davoli nieefiektyŭnyja. Tym nie mienš, u chodzie ekśpierymientu ŭdałosia vypracavać 3,15 miehadžoŭla enierhii, što prykładna na 50 pracentaŭ bolš, čym tyja 2,05 miehadžoŭla, jakija łaziery patracili dla zapusku reakcyi.
Łaziery — nie adziny sposab zapusku termajadziernaha sintezu. Isnujuć, u tym liku ŭ JET, taraidalnyja ŭstanoŭki dla mahnitnaha ŭtrymańnia płazmy, jakija nazyvajucca Tokamak. Ale sučasnyja łaziery bolš efiektyŭnyja, čym NIF, a ŭ budučyni navukoŭcy, mahčyma, buduć vykarystoŭvać i novyja inšyja technałohii.
«[Vynik] pakazvaje, što heta možna realizavać. Pieraadoleńnie hetaha paroha dazvalaje pačać pracavać nad lepšymi, bolš efiektyŭnymi łazierami, lepšymi ŭstanoŭkami dla ŭtrymańnia płazmy i hetak dalej, — skazaŭ na pres-kanfierencyi Kim Budził, dyrektar Lawrence Livermore National Laboratory. — Nam treba, kab pryvatny siektar taksama pačaŭ inviestavać u našy raspracoŭki. Dobra, što hety praryŭ byŭ prafinansavany ź dziaržaŭnaha biudžetu ZŠA, ale ŭsie kroki, jakija my zrobim i jakija nieabchodnyja, kab vyvieści hetyja technałohii na kamiercyjny ŭzrovień, pa-raniejšamu zapatrabujuć daśledavańniaŭ jak u dziaržaŭnych, tak i ŭ pryvatnych daśledčych centrach».
