Fota: QuoteInspector.com/CC BY-ND 4.0
Što takoje kryptavaluty i čamu imi karystajucca?
Kali vielmi prosta — heta technałohija elektronnych hrošaj. Hałoŭnyja ich pieravahi — heta decentralizacyja (poŭnaja niepadkantrolnaść dziaržavam ci karparacyjam), mahčymaść raźlikaŭ u luboj krainie śvietu i davoli vialikaja stupień ananimnaści pry dastatkova akuratnym karystańni. Ale pieravahi stvarajuć i minusy, jakija ŭklučajuć niestabilnaść kursaŭ, składanaści pry pieravodzie hrošaj u fijatnyja valuty i techničnuju składanaść praviadzieńnia apieracyjaŭ u sietcy.
Kali vy chočacie daviedacca pra kryptavaluty bolej, to isnuje davoli viadomy prajekt Binance Academy (na ruskaj movie, na ŭkrainskaj movie) ad adnajmiennaj kryptabiržy, jaki moža adkazać na šmatlikija pytańni pa temie. U hetym artykule my zasiarodzilisia tolki na tym, jak nabyć kryptavalutu.
Dla pačatku, vam patrebny kryptakašalok. Stvaryć jaho možna abo na jakoj-niebudź biržy ci servisie, abo zachoŭvać jaho ŭłasnaručna. Jany byvajuć dvuch vidaŭ — «haračyja» i «chałodnyja».
«Haračyja kašalki» (prosty varyjant)
«Haračy» — heta hamaniec, jaki maje dostup da internetu i vielmi časta zachoŭvajecca na niejkim starońnim siervisie ci pryviazany da jaho.
Siarod «haračych» kašalkoŭ jość dva varyjanty: niekastadyjalnyja (kali klučy dostupu zachoŭvajucca ŭ vas) i kastadyjalnyja (kali klučy dostupu i srodki zachoŭvajucca na starońnim servisie adnačasova).
Prablema z kastadyjalnymi «haračymi» kašalkami ŭ tym, što kali birža, jak heta niadaŭna było z FTX, abjavić siabie bankrutam, to płakali vašy hrošy. Takija kašalki zručniejšyja dla chutkich tranzakcyj dy abmienaŭ, ale dla zachavańnia hrošaj zvyčajna vykarystoŭvajuć «chałodnyja» abo «haračyja» niekastadyjalnyja kašalki.
Siarod viadomych i nadziejnych niekastadyjalnych kašalkoŭ — Trust Wallet i Coinomi. Kali vy chočacie taksama nabyvać ananimnuju kryptavalutu Monero, to jość kašalok Cake Wallet. Taksama jość varyjant zachoŭvańnia hrošaŭ unutry biržavoha kastadyjalnaha kašalka (pra heta nižej).
Da prykładu, voś instrukcyja pa stvareńni kašalka Trust Wallet, dzie tłumačacca asnoŭnyja momanty:
Varyjanty z adkrytym zychodnym kodam (składany varyjant)
Časta takija hamancy dajuć mahčymaść stvaryć ich «chałodnymi», to bok, całkam pradstaŭlenymi ŭ vyhladzie fajła na vašym kampjutary i nie źviazanymi ź niejkim kankretnym servisam. Taki kašalok nie patrabuje pastajannaj suviazi ź sietkaj dla prahladu, bo całkam zachoŭvajecca ŭ vas.
Takija kašalki vykarystoŭvajucca dla taho, kab zachoŭvać srodki doŭhi čas, bo adsutnaść pastajannaj suviazi ź internetam dazvalaje nie pieražyvać za toje, što srodki skraduć ci ich zabiare siervis. Taksama vy sami jaho kantralujecie ŭklučna z kamisijami za tranzakcyi. Minus u tym, što kali vy zhubicie fajł, to zhubicie i kašalok z usimi srodkami, to-bok, vy sami musicie kłapacicca pra jahonuju biaśpieku i cełaść, tamu varta być vielmi ŭvažlivym z danymi dla ŭvachodu.
Najbolš prosty varyjant stvareńnia kašalka dla bitkoina — stvorany ŭ płatformie Electrum, bo jana maje całkam adkryty kod i tolki vy źjaŭlajeciesia ŭładalnikam kašalkoŭ, a bitkoin prymaje luby servis, jaki padtrymlivaje apłatu kryptavalutami.
Prosty dapamožnik pa Electrum jość tut. A voś videainstrukcyja (pa-rusku):
Kali vy chočacie abrać inšuju kryptavalutu ci inšy kašalok, to voś dzie možna pašukać infarmacyju. Da prykładu, na aficyjnym sajcie bitkoin jość paraŭnańnie servisaŭ dla stvareńnia kašalkoŭ, na aficyjnym sajcie Ethereum jość paraŭnańnie dla hetaj kryptavaluty — treba abirać varyjanty «Open-source» i «Self-custodial» dla Ethereum i punkt «Control» dla bitkojna, kali vy chočacie stvaryć «chałodny» kašalok. Samy papularny ź biaspłatnych Ethereum-kašalkoŭ z adkrytym kodam, jaki moža być chałodnym — MyEtherWallet, a dla samaj abaronienaj i ananimnaj kryptavaluty Monero — Monero GUI Wallet.
Niekatoryja ź siervisaŭ pa stvareńni kašalkoŭ (naprykład, Electrum) mohuć być jak «haračymi» niekastadyjalnymi, hetak i chałodnymi (to bok, padtrymlivajuć dźvie opcyi stvareńnia). Hałoŭnaje, što adroźnivaje pieraličanyja vyšej siervisy — heta adkryty kod i poŭny kantrol nad srodkami.
Taksama isnujuć varyjanty «chałodnych» kašalkoŭ u vyhladzie hatovych pryładaŭ. Kaštujuć jany daražej, ale z-za davoli składanaj sistemy zachoŭvańnia jany dastatkova nadziejnyja.
Jak nabyć kryptavalutu
Kupla kryptavaluty z-za miažy ci zamiežnaj kartkaj
U Jeŭropie i inšych krainach jość proćma sposabaŭ nabyć kryptavaluty — da prykładu ŭ afłajn-abmieńnikach ci ŭ kryptamatach.
A taksama na biržach. Siarod viadomych biržaŭ, jakija nie patrabujuć vašych danych pry paraŭnalna nievialikich sumach — ByBit (častkovaja identyfikacyja ŭvodzicca z 15 śniežnia) i Poloniex. Voś davoli padrabiaznaja instrukcyja pa karystańni biržaj ByBit:
A kab abrać biržu ci siervis, jaki pasuje mienavita vam i nie patrabuje identyfikacyi asoby, skarystajciesia siervisam KYCNot, jaki ahrehiruje takija siervisy i biržy.
Kupla kryptavaluty ź Biełarusi bankaŭskaj kartkaj
Dla kupli kryptavaluty ź biełaruskaj ci rasijskaj padsankcyjnaj kartki vy možacie skarystacca ahrehataram bestchange.com. Hety servis mižnarodny i prapanuje vielmi šmat roznych varyjantaŭ, bolšaść ź jakich nie patrabujuć vieryfikacyi asoby. Tam ža možna pahladzieć, jakaja minimalnaja suma dla kupli valuty, a servisy, kali ich adkryć, padkazvajuć, jakija danyja jany ad vas zaprosiać.
Pa tranzakcyi z vašaj kartki budzie paraŭnalna ciažka adnaznačna zrazumieć, što mienavita vy kuplali, bo płaciažy pravodziacca praz papularnyja servisy, jakimi karystajucca tysiačy ludziej. Chacia, kaniešnie, u paraŭnańni z kuplańniem kryptavalut z zamiežnaj kartki, heta našmat nižejšy ŭzrovień biaśpieki.
Abmien kryptavalut
Dla taho, kab abmianiać adnu kryptavalutu na inšuju, mietady tyja ž. Vy možacie abo mianiać ich na vyšejpieraličanych biržach, abo na «markietpłejsach» kštałtu LocalBitcoins ci LocalMonero, abo na ahrehatarach kštałtu BestChange. Taksama śpis pravieranych abmieńnikaŭ jość na KYCNot.
Na biržach abmien idzie amal biez kamisii (0.1 ci 0.01%, na ByBit ciapier uvohule biez kamisii), a na sajtach kštałtu LocalBitcoins ci LocalMonero za kožnuju tranzakcyju moža bracca kamisija abo budzie nie taki vyhadny kurs.
Biaśpieka kryptavalutnych kašalkoŭ i karystańnia kryptavalutami
U vypadku z kryptavalutami jość niebiaśpieki: strata parola ci pamyłkovaja tranzakcyja, internet-machlary i śpiecsłužby.
Parol da vašaha kašalka ŭ lubym vypadku musić być nadziejnym. Zachoŭvać jaho možna ŭ mieniedžary parolaŭ abo ŭ vašych znajomych, jakim vy daviarajecie. A kožny z servisaŭ zvyčajna taksama prapanuje niejkuju opcyju dadatkovaj achovy akaŭnta, jakoj varta skarystacca. Ale kali vy zhubicie jaho, to vy zhubicie i hrošy.
Taksama, kali robicie tranzakcyju, vielmi ŭvažliva sačycie za adrasam, na jaki vy nakiroŭvajecie hrošy i nie spampoŭvajcie sabie na kampjutar ci smartfon aby-jakija prahramy dla karystańnia kryptavalutami.
Jakim ža čynam znachodzili tych, chto danaciŭ kryptavalutami ŭ Bajsoł ci pałku Kalinoŭskaha ŭnutry Biełarusi i karystaŭsia nadziejnymi siervisami? Vielmi prosta — prychodzili da ich dadomu, znachodzili ich kryptavalutnyja kašalki ci akaŭnty na biržach i hladzieli, na jakija adrasy jany pieravodzili hrošy. Heta lohka, bo kryptavalutnyja kašalki ŭsich arhanizacyj viadomyja i apublikavanyja ŭ internecie.
Tamu dziela vašaj biaśpieki ŭ takim vypadku varta pastajanna zachoŭvać fajł vašaha kryptakašalka ci parol ad jaho nie na vašych ułasnych pryładach, a na pryładach siabroŭ za miažoj, pa anałohii z fota. Taksama dziela biaśpieki vydalajcie prahramy kryptavalutnych biržaŭ, kali vy imi skarystalisia i čyścicie historyju spampavanych prahramaŭ (hajd dla Android, hajd dla iOS).
Važna viedać, što sami kryptavalutnyja apieracyi pabudavanyja tak, što lubuju ź ich možna adsačyć (akramia kryptavaluty Monero). Dla ŭskładnieńnia sačeńnia vykarystoŭvajucca h.zv. mikšary, jakija biaruć adsotak z kožnaj apieracyi i stvarajuć vielmi šmat apieracyjaŭ, kab «zatumanić» realnaha atrymalnika valuty. Ale heta pracuje tolki na vialikich sumach, tamu varta być aściarožnym — kali vy karystajeciesia adnym i tym ža kašalkom uvieś čas, heta moža vas vydać.
Dla dadatkovaha ŭzroŭniu biaśpieki, vy možacie vydalać i pierastvarać vašy kašalki ci akaŭnty paśla kožnaj kupli abo prodažu čahości, pierad hetym patraciŭšy ź ich usie hrošy — takim čynam vy stvorycie dadatkovy ŭzrovień biaśpieki.
My zabylisia pra niešta ci niečaha nie ŭličyli? Možacie palepšyć našy parady? Kali łaska, pišycie nam: na e-mail ([email protected] ci [email protected]), u Telegram (kantaktny akaŭnt — nn_editor, paśla historyju čatu možna vydalić) abo ŭ kamientary pad hetym artykułam.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»
