Dron-kamikadze na vučeńniach u Iranie. Fota: AR
«Hierań»
Va Ukrainie pra hetyja bieśpiłotniki zahavaryli 13 vieraśnia, kali ŭ internecie źjavilisia paviedamleńni pra toje, što pad Kupianskam USU źbili niezvyčajny BPŁA z nadpisam «Hierań-2». U im znajšli padabienstva ź iranskim dronam-kamikadze «Šachied-136».
Pra toje, što Iran pastaŭlaje Rasii drony, havaryłasia i raniej. Za dva tydni da hetaha amierykanskaja presa sa spasyłkaj na krynicu ŭ raźviedcy paviedamiła, što jašče 19 žniŭnia Iran pieradaŭ Rasii drony «Machadžar-6», «Šachied-129» i «Šachied-191». Hetyja bieśpiłotniki adroźnivajucca ad źbitaha «Šachied-136». Jany pryznačanyja dla raźviedki, celeŭkazańnia, dazoru i ŭdaraŭ pa ziamli śpiecyjalnymi bojeprypasami, tady jak źbity pad Kupianskam dron byŭ tak zvanym baražyrujučym bojeprypasam — aparatam, jaki, vidavočna, ujaŭlaje saboj asobny vid latalnych aparataŭ.
Źjaviŭšysia na froncie, «Šachiedy» adrazu stali hałaŭnym bolem dla USU. U internecie źjavilisia fatahrafii techniki, źniščanaj, jak paviedamlałasia, hetymi BPŁA.
Dakładnych źviestak pra straty nie pastupała, chacia viadomy ŭkrainski vajenny ekśpiert Taras Čmut zajaviŭ, što tolki za adzin dzień na troch roznych napramkach było źniščana «niekalki dziasiatkaŭ adzinak» techniki.
Jon nie ŭdakładniŭ, jakaja mienavita technika była źniščanaja, ale ŭ lubym vypadku z takimi stratami ciažka nie ličycca.
Nie dron i nie rakieta
Dron-kamikadze — asablivy vid latalnych aparataŭ. Ich aficyjnaja nazva — baražyrujučy bojeprypas.
Jon ujaŭlaje saboj bieśpiłotnik, jaki zdolny doŭhi čas znachodzicca ŭ pavietry, vybirajučy cel, a potym atakujučy jaje, jak kryłataja rakieta.
Z adnaho boku, hetym jon sapraŭdy padobny na kryłatuju rakietu, jakaja, pa sutnaści, taksama źjaŭlajecca bieśpiłotnym latalnym aparatam. Ich adroźnieńnie ŭ tym, što rakieta zvyčajna lacić da celi pa zahadzia vyznačanaj i bolš-mienš pradkazalnaj trajektoryi, ździajśniajučy manieŭry z ulikam reljefu miascovaści, a dron zdolny lotać, jak samalot, źmianiajučy kurs, chutkaść i prastoravaje stanovišča aktyŭna i niepradkazalna.
Akramia taho, kryłatyja rakiety zvyčajna abstalavanyja mahutnym turbareaktyŭnym ruchavikom, laciać na vysokaj chutkaści i majuć mahutnuju bojehałoŭku.
Drony-kamikadze, jak praviła, mienšaha pamieru, časta vykarystoŭvajuć šrubavy ruchavik i kirujucca źniešnie.
Choć takija drony isnujuć jašče z kanca 1980-ch, ich stali aktyŭna raźvivać u apošnija hady. Šturškom pasłužyła raźvićcio sistem spadarožnikavaj navihacyi i suviazi, jakija dazvolili palepšyć dakładnaść naviadzieńnia bieśpiłotnikaŭ.
Baražujučy bojeprypas cikavy jašče i tym, što ŭ sučasnym śviecie jaho moža pabudavać i nie vielmi technałahična raźvitaja kraina. Takija bieśpiłotniki mohuć być davoli niedarahimi, chacia heta adbivajecca na ich bajavych jakaściach.
Možna, naprykład, pastavić tanny mator, ale pry hetym pamienšycca chutkaść ci dalokaść. Ci nie prymianiać składanuju sistemu naviadzieńnia, źniziŭšy dakładnaść. Nie abaviazkova prymianiać śpiecyjalnyja bojehałoŭki z mahutnaj vybuchoŭkaj, choć heta źnizić paražalnuju zdolnaść.
Narešcie, zamiest składanaj abaronienaj elektroniki možna brać płaty, nabytyja ŭ internet-kramach ci ŭpotaj u inšych krainach. Taki dron, chutčej za ŭsio, budzie mienš abaronieny ad sistem radyjoelektronnaj baraćby, ale jon usio roŭna budzie lacieć, budzie paraŭnalna niadoraha kaštavać, jaho budzie praściej pabudavać.
Iranskija «kamikadze»
Iranskaja pramysłovaść vypuskaje šmat roznych bieśpiłotnikaŭ, imknučysia jak maha mienš pra ich raskazvać.
Choć Iran aktyŭna raspracoŭvaje drony jašče z 1980-ch hadoŭ, prymianiać ich stali tolki ŭ 2000-ch. U apošnija hady ŭ Livan i Jemien stali pastupać baražyrujučyja bojeprypasy iranskaj vytvorčaści.
Jak havorycca ŭ dakładzie Ijerusalimskaha instytuta stratehii i biaśpieki (Jerusalem Institute for Strategy and Security), «iranskija bieśpiłotniki parušajuć bałans sił na Blizkim Uschodzie», iranskija apieratary i vytvorcy dronaŭ adtočvali svaje ŭmieńni z pačatku vajny ŭ Jemienie ŭ 2014 hodzie, jany dziejničali ŭ niebie Aravii, Iraka i Siryi.
U vyniku ŭ Irana źjaviŭsia vialiki dośvied vytvorčaści BPŁA samych roznych kłasaŭ — ad bujnych raźviedvalna-ŭdarnych sistem da nievialikich raźviedčykaŭ i baražujučych bojeprypasaŭ.
Słabym miescam iranskich dronaŭ zastajecca jakaść kamplektujučych. Iran šmat hadoŭ isnuje va ŭmovach mižnarodnych sankcyj i zmušany budavać takija składanyja sistemy z materyjałaŭ, dastupnych na šerym i čornym rynkach.
Jarki debiut «Šachieda»
Iranski «Šachied-136» doŭhi čas byŭ ciomnym konikam, choć, jak adznačajecca ŭ dakładzie Ijerusalimskaha instytuta stratehii i biaśpieki, mienavita hetyja drony ŭčynili 14 vieraśnia 2019 hoda ŭ Saudaŭskaj Aravii «mini-Perł-Charbar».
Dziasiatki aparataŭ atakavali dva bujnyja saudaŭskija naftavyja abjekty, pryčyniŭšy im škodu, u vyniku čaho vytvorčaść nafty ŭ krainie skaraciłasia bolš čym na 5 młn baralaŭ za sutki.
Praŭda, kali na pres-kanfierencyi ŭ saudaŭskim minabarony byli pakazanyja abłomki latalnych aparataŭ, nie ŭsie ź ich byli padobnyja na detali ad «Šachied-136». Saudaŭcy tady kazali, što va ŭdary ŭdzielničali i rakiety.
Druhim jarkim vystupleńniem «Šachied-136» staŭ udar u lipieni 2021 hoda pa tankiery «Miersier Stryt». Pavodle infarmacyi izrailskaha instytuta, upieršyniu ŭ historyi dronu-kamikadze ŭdałosia parazić kamiercyjnaje sudna, jakoje ruchajecca ŭ mory.
Tym nie mienš, jašče niadaŭna śpiecyjalisty spračalisia ab techničnym uładkavańni hetych dronaŭ. Sprava ŭ tym, što vialikija naftavyja zavody i tankier, jaki ruchajecca, — vielmi roznyja mety.
U pieršym vypadku bieśpiłotniku nie patrebnaje asablivaje naviadzieńnie i navat składanaja sistema navihacyi — pramachnucca pa bujnoj stacyjanarnaj celi davoli ciažka.
Kab parazić karabiel, jaki ruchajecca ŭ mory, treba spačatku vyvieści bieśpiłotnik u rajon celi, a zatym navieści jaho na jaje.
U pieršym vypadku možna abyścisia sistemaj hłabalnaj spadarožnikavaj navihacyi ci navat zvyčajnym aŭtapiłotam, jaki budzie ŭtrymlivać kurs. U druhim patrebnaja albo sistema naviadzieńnia, ustalavanaja na samim dronie, albo vonkavaje kiravańnie.
U supraćkarabielnych kryłatych rakietach vykarystoŭvajecca nievialiki radar, jaki navodzicca na karabiel. U darahich bieśpiłotnikach moža vykarystoŭvacca videakamiera, jakaja dazvalaje bačyć cel.
Ale iranski dron nie vyhladaŭ nastolki darahim, a akramia taho, na viadomych fatahrafijach kamiera nie była bačnaja.
Mnohaje, zdajecca, vyśvietliłasia, kali takija bieśpiłotniki źjavilisia ŭ niebie Ukrainy.
Drony nad Ukrainaj
23 vieraśnia Upraŭleńnie stratehičnych kamunikacyj aparata hałoŭnakamandujučaha USU apublikavała ŭ svaim telehram-kanale techničnaje apisańnie «Šachieda-136».
Miarkujučy pa hetym dakumiencie, iranskija inžyniery i praŭda vykarystoŭvali elektronnyja kampanienty, dastupnyja na rynku, ale dapracavaŭšy ich tak, kab bieśpiłotnik moh dziejničać u bajavych umovach pry supraćdziejańni sistem REB, u pryvatnaści, pry adsutnaści sihnału spadarožnikavaj navihacyi.
U dakładzie Ijerusalimskaha instytuta havorycca, što, miarkujučy pa ŭsim, ruchaviki dla dronaŭ možna svabodna zamović na handlovych internet-placoŭkach, a prahramnaje zabieśpiačeńnie možna spampavać u internecie — jano taksama pryznačanaje dla madelistaŭ.
Ale hałoŭnaje — u hetych dronaŭ-kamikadze całkam adsutničaje sistema naviadzieńnia na cel. Jany kirujucca vonkavym piłotam albo inšym bieśpiłotnikam.
23 vieraśnia VPS Ukrainy apublikavali videa, na jakim bačny «pryvodnieny» bieśpiłotnik «Machadžer-6». Heta ŭdarna-raźviedvalny kompleks, jaki moh vykarystoŭvacca dla naviadzieńnia «Šachiedaŭ» na cel.
Baraćba z takimi bieśpiłotnikami — sprava niaprostaja. Baražyrujučy bojeprypas lacić na nievialikaj vyšyni, jaho davoli ciažka adsačyć radarami. Pry hetym jon moža latać na sotni kiłamietraŭ, heta značyć, dziejničać na apieratyŭnuju hłybiniu, nanosiačy ŭdary pa važnych abjektach. Zvyčajna jany lotajuć hrupami pa niekalki adzinak, kab harantavana pieraadoleć zienitny ahoń.
Jašče adna dobraja jakaść aparata — toje, što adrazu niekalki takich dronaŭ zapuskajucca z kantejniera, jaki lohka zamaskiravać pad hruzavik. Sam pusk nie tak mocna zaŭvažny z radaraŭ, jak start kryłataj rakiety.
Minusam hetych dronaŭ źjaŭlajecca nievysokaja chutkaść pry davoli vialikich habarytach. Razmach kryłaŭ «Šachieda» 2,5 mietra, a daŭžynia — 3,5 mietra. Plus aparat vydaje hučnaje hudzieńnie, dobra čutnaje na ziamli.
Tearetyčna, taki dron možna źbić i z ručnoha kulamiota.
Efiektyŭnymi mohuć być lohkija pieranosnyja zienitna-rakietnyja kompleksy ci artyleryjskija zienitnyja sistemy, naprykład, hiermanskaja ŭstanoŭka Gepard.
Jak raskazaŭ ekśpiert Taras Čmut, źbić «Šachieda» moža navat staraja savieckaja zienitnaja ŭstanoŭka ZP-23, ale «dla hetaha treba, kab jana była, pry joj byŭ raźlik, bojekamplekt, i kab navodčyk hladzieŭ u nieba i byŭ hatovy stralać».
Jašče bolš efiektyŭnym srodkam baraćby z BPŁA źjaŭlajucca sistemy radyjoelektronnaj baraćby. Asabliva kali kanstruktary drona ekanomili na abaronie ad REB.
Toj fakt, što ŭkraincam dastaŭsia bolš-mienš ceły bieśpiłotnik, daje mahčymaść vyvučyć jaho i ŭ budučyni naładzić sistemy dla baraćby.
Ukraina, vierahodna, užo sprabuje atrymać takija sistemy ŭ Izraili, što vyhladaje łahičnym — kamu jak nie izrailcianam viedać, jak zmahacca ź iranskimi bieśpiłotnikami.
Jak paviedamiŭ veb-sajt Zman Yisrael sa spasyłkaj na ananimnuju krynicu, niejkaja izrailskaja abaronnaja kampanija pradaje USU praz Polšču sistemy pa baraćbie ź bieśpiłotnikami. Pa infarmacyi vydańnia, kampanija paviedamlaje pra heta uradu krainy, jaki zakryvaje na hetyja pastaŭki vočy, pakolki aficyjna Izrail nie pastaŭlaje Ukrainie ŭzbrajeńnie. Kali pačalisia takija pastaŭki i kolki sistem było pastaŭlena, nie paviedamlajecca.
Ale ŭ baraćbie ź bieśpiłotnikami Ukraina spadziavajecca nie tolki na REB. 26 vieraśnia ahienctva UNIAN apublikavała kadry, na jakich, jak paviedamlajecca, ukrainskaja SPA źbivaje iranskija drony ŭ Adesie. Miarkujučy pa hetych kadrach, USU prymianiali zienitna-rakietnyja kompleksy.
Čytajcie taksama:
Ukraincy pakazali načynku iranskaha bieśpiłotnika. Vyjaviłasia, što ŭ im staić zachodniaja elektronika
ŚMI: Rasija zakupiła iranskija drony, i ŭkraincam budzie ciažka im supraćstajać
Iranski ajatała Chamieniei padtrymaŭ rašeńnie Pucina ab uvarvańni va Ukrainu
