Minułaj vosieńniu na Juravaj hary ŭ Krevie pracavała hrupa archieołahaŭ ź Minska. Kiravaŭ raskopkami kandydat histaryčnych navuk, staršy navukovy supracoŭnik Instytuta historyi NAN Biełarusi Aleh Dziarnovič. Jon tady raskazaŭ:
«U 2012 hodzie padčas archieałahičnych raskopak u Krevie, na Juravaj hary, my natrapili na kamiennyja kanstrukcyi. U hetym siezonie padniali tut ziamny płast i vyjavili muravany padmurak pad niejkuju draŭlanuju kanstrukcyju. U nas źjaviłasia dumka, što na Juravaj hary moh znachodzicca sihnalny post (dazornaja vieža), ź jakoha možna było suzirać Kreva jak na dałoni».
Najpierš navukoŭcaŭ padšturchnuła da hetaj dumki toje, što ŭ niamieckich chronikach jość zhadki, što kali adździeły Niamieckaha ordena vypraŭlalisia ŭ rejdy na Litvu, to sutykaliasia ź sistemaj, z dapamohaj jakoj ad hary da hary, ad haradzišča da haradzišča pieradavałasia infarmacyja ahniom (pachodniaj).
«Napeŭna, niejkaja sihnalnaja sistema isnavała i ŭ Krevie. My nie viedajem, jakaja, ale možam dapuścić, što padobnaja da toj, što apisvajecca ŭ niamieckich chronikach. I chutčej za ŭsio, znachodziłasia jana na Juravaj hary — u hieahrafična-hieałahičnym punkcie, jaki daminuje nad navakollem Kreŭskaha zamka», — dapuściŭ Aleh Dziarnovič.
Nieŭzabavie paśla hetaha adkryćcia źjavilisia zacikaŭlenyja ludzi, jakija zachacieli ŭznavić viežu ŭ Krevie. Za heta vykazaŭ achvotu ŭziacca Viačasłaŭ Brujok, dyrektar minskaj kampanii «Fomar», za košt jakoj uzvodzicca vieža. Raspracavaŭ prajekt kreŭskaj viežy minski architektar Andrej Šułajeŭ. Papiarednie jon pravioŭ daśledčuju pracu, u vyniku jakoj pakazaŭ, jak u Jeŭropie takija viežy mahli vyhladać raniej, jaki vyhlad majuć ciapier, paśla rekanstrukcyi.
Pa słovach dyrektarki Smarhonskaha historyka-krajaznaŭčaha muzieja Aleny Bobinaj, jakaja na dabračynnaj asnovie ažyćciaŭlaje ahulnaje kiraŭnictva prajektam i kaardynacyju dziejańniaŭ jaho ŭdzielnikaŭ na ŭsich etapach,
vieža budzie mieć amal 10-mietrovuju vyšyniu, ścieny buduć vykananyja z sasny, asobnyja elemienty, takija jak dźviery, buduć zroblenyja z dubu, čatyrochskatny dach budzie nakryty hontaj. Unutry pabudovy častku padłohi zrobiać sa škła, tvm buduć demanstravacca reštki padmurka XIV stahodździa, vyjaŭlenyja archieołahami padčas papiarednich raskopak.
Jašče adzin pradprymalnik, Andrej Kaćko, jaki maje lecišča pablizu Kreŭskaha zamka, prapanavaŭ śpiecyjalnyja vadkaści dla apracoŭki draŭniny. Dziakujučy im, draŭlanyja kanstrukcyi buduć štučna sastaranyja, a taksama zabiaśpiečycca ŭstojlivaść draŭniny da ŭździejańnia nadvorja i supraćpažarnuju biaśpieku pabudovy.
Kavanyja elemienty padrychtuje kaval Jaŭhien Śliž, jašče adzin miascovy dačnik. Usie jany buduć zroblenyja pa ŭzory tych, što byli znojdzienyja padčas raskopak u Kreŭskim zamku.
Budzie dobraŭparadkavanaja i terytoryja vakoł viežy. Źjaviacca prystupki, pryčym z dvuch bakoŭ: z adnaho — bolš viertykalnyja, krutyja (dla ludziej fizična zahartavanych), z druhoha — płaŭnyja, pa jakich možna było b dabracca da viežy ludziam stałaha ŭzrostu, a mahčyma, i ź fizičnymi asablivaściami.
Adnačasova navierch, na viežu zmoža padniacca abmiežavanaja kolkaść ludziej — da 10 čałaviek. Tamu jość zaduma zrabić pobač draŭlany pamost, dzie možna budzie pieradychnuć. Papracujuć kala viežy i arbarysty, jakija dapamohuć pryvieści ŭ paradak bahatuju raślinnaść.
«Vieža maje być ścipłaj, prostaj, askietyčnaj, maksimalna prybližanaj da svajho času. Dakładna nichto nie moža skazać, jak vyhladali padobnyja abjekty ŭ XIV stahodździ, ale naša kampietentnaja kamanda ŭ ciesnym supracoŭnictvie ź Ministerstvam kultury Respubliki Biełaruś i Nacyjanalnaj akademijaj navuk Biełarusi prykładaje ŭsie namahańni da taho, kab vykanać jaje ŭ maksimalna mahčymaj adpaviednaści času.
Alena Bobina
My vierym, što novy abjekt, raźmieščany na samaj vysokaj kropcy ŭ Krevie, budzie vyklikać vialiki intares u turystaŭ. Ź viežy adkryjucca cudoŭnyja krajavidy na histaryčny łandšaft i pomniki staražytnaha Kreva», — zaznačyła Alena Bobina.
