22 lutaha 2022 h.
Sakratara RNBA Alaksieja Daniłava ŭ kabiniecie na trecim paviersie budynka Rady Biaśpieki čakaje «čyrvonaja tečka» — štodzionnaja spravazdača ad raźviedki z hryfam «Całkam sakretna».
Kala 19:10 tečka kładziecca jamu na stoł. Alaksiej Miačasłavavič prabiehsia pozirkam pa papierach i adrazu patelefanavaŭ prezidentu. Uładzimir Zialenski byŭ na niejkaj ź nieźličonych sustreč, kolkaść jakich na fonie mahčymaj vialikaj vajny z kožnym dniom rasła.
Ale zamiest taho, kab čakać, kali prezident vyzvalicca, sakratar RNBA chutka sieŭ u svaju daŭno nie novuju Audi i skazaŭ kiroŭcu jechać na Bankavuju. Paviedamleńnie z «čyrvonaj tečki» nie mahło čakać.
Paśla prybyćcia ŭ Ofis Daniłaŭ parazmaŭlaŭ z kiraŭnikom asabistaj achovy Zialenskaha, z kiraŭnikom Departamienta dziaržachovy i narešcie dałažyŭ samomu prezidentu: «Jość danyja našych partnioraŭ — vialikaja ryzyka vašaha fizičnaha źniščeńnia».
«Partniory nam časta kazali, što voś, chłopcy, kali vajna, to heta dla vas aznačaje źniščeńnie kiraŭnictva, filtracyjnyja i kancentracyjnyja łahiery. Ale ŭ toj viečar było pieršaje paviedamleńnie pra realnuju padrychtoŭku da zabojstva Zialenskaha», — u razmovie z UP uspaminaje padziei 22 lutaha sakratar RNBA.
Zialenski, jaki tady pracavaŭ u režymie no time to die, uvažliva vysłuchaŭ Daniłava, padziakavaŭ i nakiravaŭsia na čarhovuju sustreču.
Usie kałažy: Andrej Kalistracienka / UP
Toj dzień byŭ i biez taho napružanym. Napiaredadni, 21-ha, Uładzimir Pucin pravioŭ svaju Radu biaśpieki i abviaściŭ, što Maskva «pryznaje niezaležnaść» maryjanietačnych režymaŭ na zachoplenych terytoryjach Danbasa, prytym niezrazumieła, u jakich miežach.
U Kijevie pamiatali pra anałahičnyja dziejańni Rasii ŭ Hruzii ŭ 2008-m. Ale nichto na Bankavaj jašče nie zdahadvaŭsia, što hety dzień moh być značna strašniejšy: pa pieršapačatkovaj zadumie Kramla, 22 lutaha kałony rasijskich vojskaŭ pavinny byli ŭžo nastupać na stalicu i inšyja harady Ukrainy.
Padčas bajoŭ za Kijeŭ ukrainskija abaroncy zavajavali trafiejnyja karty pskoŭskich desantnikaŭ. Takija dakumienty kamandziry padraździaleńniaŭ atrymlivajuć za dva dni da pačatku nastupu.
«Na karcie napisana: «vydać 20 lutaha» — heta značyć, nastup pavinien byŭ pačacca 22-ha. Ale niešta źmianiłasia, i 20-ha tam pierakreślena i napisana «22 lutaha», — raspaviadaje Daniłaŭ.
Pa pakul nieviadomych pryčynach rasijski nastup ssunuŭsia na dva dni i pačaŭsia ŭ noč na 24 lutaha.
22 lutaha: Adkaz Pucinu, sustreča z Radaj, mabilizacyja reziervistaŭ
22 lutaha prezident Zialenski znachodziŭsia ŭ ciažkim pošuku — jon šukaŭ patrebnyja słovy, kab chutka i rašuča adkazać Pucinu. Pakinuć jaho vialikuju psieŭdahistaryčnuju pramovu biez adkazu aznačała pryznać svaju słabaść. I havorka išła nie tolki pra toje, što rasijski dyktatar «pryznaŭ niezaležnaść Ł/DNR». Kali pryhledziecca da hetaj pramovy, to stanovicca vidavočnym, što Pucin staviŭ pad sumnieŭ samo prava Ukrainy na isnavańnie jak dziaržavy.
«My nie paśpieli pahladzieć uvieś Saviet biaśpieki Pucina i jaho vystupy. Ale my viedali, što jon rychtuje. Naša raźviedka dałažyła, što budzie», — zhadaŭ u razmovie z «UP» kiraŭnik Administracyi prezidenta Andrej Jarmak.
Na Bankavaj viedali, što Pucin rychtuje svajo rašeńnie pa Danbasie, ale nie mahli pavieryć, što jon adnym macham vyrašyć skasavać vosiem hadoŭ pieramovaŭ i pachavać «minskija pahadnieńni».
U toj pramovie Zialenskaha byŭ jašče adzin skaz, charakterny dla jaho vystupaŭ u siaredzinie lutaha.
«My daŭno da ŭsiaho hatovyja. Ale niama pryčyn dla vašaj biassonnaj nočy», — zajaviŭ prezident za dva dni da pačatku poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia.
Upeŭnienaść u tym, što pryznańnie psieŭdarespublik moža skončycca ničym, — heta nie prosta rytaryčnaja formuła ŭ pramovie prezidenta. Heta było ahulnym pierakanańniem usioj jaho kamandy.
Kala 14:00 taho ž dnia žurnalisty «Ukrainskaj praŭdy» čakali intervju ź ministram abarony Alaksiejem Reźnikavym u Domie aficeraŭ u Kijevie.
Reźnikaŭ, apranuty ŭ efiektny kaścium-trojku, pryjšoŭ na sustreču z uśmieškaj. Kala hadziny jon pierakonvaŭ «UP», što vialikaj vajny nie budzie, i navat moža być niejkaja karyść ad rašeńniaŭ Kramla adnosna Danbasa.
Reźnikaŭ vypramieńvaŭ spakoj i pierakanaŭča davioŭ, što «Pucin nie advažycca bambić «druhi Jerusalim» — Kijeŭ». Z takoj nazvaj hetaje intervju vyjdzie a 5-j hadzinie ranicy 24 lutaha, jakraz u toj momant, kali na Kijeŭ upaduć rasijskija kryłatyja rakiety.
***
22 lutaha ZŠA pačali evakuacyju supracoŭnikaŭ ambasady, jakich tydniem raniej evakujavali z Kijeva ŭ Lvoŭ, u Polšču. Prykładna ŭ hety ž čas u Maskvie Pucin paprasiŭ u Dziarždumy dazvołu vykarystoŭvać vojska za miežami Rasii.
U Kijevie ŭłady viedali pra ŭsie hetyja prykmiety niepaźbiežnaj katastrofy, ale da apošniaha sprabavali trymacca za iluziju narmalnaha žyćcia. Zialenski pravioŭ narady, padrychtavaŭsia da sustreč z deputatami i biznesam. Razam z tym prezident praciahnuŭ prymać zamiežnych haściej.
Kožny z hetych vizitaŭ na fonie evakuacyi ambasad i zabarony palotaŭ va Ukrainu zachodnim avijakampanijam usprymaŭsia jak sihnał. Na Bankavaj navat spadziavalisia, što Pucin nie aśmielicca napaści na Ukrainu, kali ŭ joj znachodzicca zamiežny lidar. Tamu ŭsia ŭkrainskaja dypłamatyja pracavała nad tym, kab arhanizoŭvać takija vizity ŭ Kijeŭ litaralna kožny dzień.
* * *
Uviečary 22 lutaha prezident Zialenski ŭpieršyniu za ŭvieś čas pracy Rady 9-ha sklikańnia zaprasiŭ na Bankavuju kiraŭnikoŭ usich parłamienckich frakcyj.
Da hetaha Zialenski źviartaŭsia da takoha farmatu tolki adnojčy — na nastupny dzień paśla inaŭhuracyi jon sabraŭ lidaraŭ parłamienta, kab abviaścić im ab rospusku Rady papiaredniaha sklikańnia.
Ciapier Zialenski sabraŭ lidaraŭ parłamienckich frakcyj i hrup, kab pasprabavać ich abjadnać.
Padrabiaznaści hetaj sustrečy dahetul zastavalisia nieviadomymi, bo značnaja častka raskrytaj tam infarmacyi była i zastajecca pad hryfam «Sakretna». Ale, jak udałosia daviedacca ad niekalkich pradstaŭnikoŭ frakcyj, asnoŭny akcent na toj sustrečy Zialenski zrabiŭ na stvareńni, jak jon sam nazvaŭ, «abarončaj kaalicyi».
Kab pakazać važnaść momantu, sustreča prachodziła na prezidenckim čaćviortym paviersie OPU ŭ vialikaj śvietłaj zale, jakaja zvyčajna vykarystoŭvajecca dla mižnarodnych pieramoŭ.
Prezident zaprasiŭ da spravazdačy ŭsio najvyšejšaje kiraŭnictva: jak hramadzianskaje, tak i vajennaje. Tamu na sustrečy pa roznyja baki ad Zialenskaha siadzieli premjer-ministr Šmyhal, kiraŭnik Uzbrojenych sił Ukrainy Valeryj Załužny, kiraŭnik Słužby biaśpieki Ukrainy Ivan Bakanaŭ i Načalnik HUR Minabarony Kirył Budanaŭ.
Kiraŭniki frakcyj kivali hałovami i pahadžalisia z prezidentam. Piotr Parašenka byŭ hatovy «dapamahčy tam, dzie treba». Julija Cimašenka zajaviła, što rasijanie kolkasna pieravyšajuć Uzbrojenyja siły, i tamu patrebnaja mabilizacyja.
Paśla vystupaŭ palitykaŭ pa čarzie dakładvali siłaviki. Pakolki lidary frakcyj majuć vysoki dostup da dziaržaŭnych sakretaŭ, raparty siłavikoŭ byli davoli adkrytymi. Valeryj Załužny spyniŭsia na rabocie Uzbrojenych sił, rastłumačyŭšy, što armija rychtujecca da ŭsich mahčymych padziej.
Zatoje Bakanaŭ i Reźnikaŭ admaŭlali mahčymaść poŭnamaštabnaj vajny. Vieryli tolki ŭ mahčymyja psichałahičnyja śpiecapieracyi z boku Rasii i, jak maksimum, u abvastreńnie situacyi na Danbasie.
Apošnim vystupiŭ načalnik Hałoŭnaha ŭpraŭleńnia raźviedki Kirył Budanaŭ. Ale, pa słovach udzielnikaŭ sustrečy, skłałasia ŭražańnie, što Zialenski i kamanda nie vielmi prysłuchalisia da Budanava.
Ale mienavita jaho vystupleńnie, jak stanie zrazumieła litaralna praz paŭtara dnia, było samym važnym i dakładnym.
Budanaŭ dastaŭ z papieraŭ mapu i sa spakojnym tvaram pačaŭ raskazvać rečy, ad jakich u prysutnych chaładzieła kroŭ: rasijanie mohuć pačać vajnu za miežami Danbasu, pad pahrozaj Chierson i Charkaŭ, jość pahroza Kijevu, jany mohuć pasprabavać zajści z Čarnobyla.
«Budanaŭ kazaŭ žudasnyja rečy. Ale z-za taho, što inšyja vyšejšyja słužbovyja asoby amal razdražniona adreahavali na jaho słovy, inšyja taksama nie ŭsprymali jaho ŭsurjoz. Viedajecie, takoje staŭleńnie da vykazvańniaŭ Kiryła było jak da małodšaha brata», — uspaminaje atmaśfieru paśla vystupu Budanava adzin z udzielnikaŭ sustrečy.
23 lutaha: Nadzvyčajnaje stanovišča i sustreča z aliharchami
Dla bolšaści ŭkraincaŭ ranica 23 lutaha asabliva nie adroźnivałasia ad papiarednich ranic apošnich vaśmi hadoŭ vajny.
Pakul vyšejšaje kiraŭnictva ŭ Kijevie tolki rychtavałasia da novaha dnia supraćstajańnia z Rasijaj, u Avalny kabiniet Biełaha doma ŭ Vašynhtonie ŭvajšoŭ hość z Ukrainy.
Zvyčajna prezident ZŠA nie prymaje ŭ svaim kabiniecie ni pasłoŭ, ni kiraŭnikoŭ zamiežnych spraŭ. Adnak u toj dzień haściami Džo Bajdena byli ministr zamiežnych spraŭ Ukrainy Dźmitryj Kuleba i ambasadar Aksana Markarava. Pierad hetym ukrainski ministr užo sustrakaŭsia sa svaim amierykanskim kaleham Entani Blinkienam.
Situacyja vakoł Ukrainy była nastolki napružanaj, što Bieły dom vyrašyŭ jašče bolš padkreślić svaju padtrymku Ukrainy, pryniać Kulebu ŭ asabistym kabiniecie Bajdena i navat zrabić fotarepartaž z hetaj sustrečy.
Adzinaje, čaho nielha zaŭvažyć na fotazdymkach Biełaha doma, dyk heta tryvožnuju, kali nie skazać žałobnuju, atmaśfieru hetaj sustrečy.
Paśla pratakolnych fota Bajden pačaŭ raspytvać Kulebu pra situacyju, davać niejkija parady, kazać pra padtrymku. Ale ton jaho razmovy bolš nahadvaŭ raźvitańnie z chvorym na rak dziciom, čym padbadziorvańnie sajuźnika napiaredadni vyrašalnaj bitvy.
U toj dzień u asobie Kuleby Bajden raźvitaŭsia z usioj Ukrainaj.
* * *
Tym časam u Kijevie kalehi Kuleby pa ŭładzie źbiralisia na novaje pasiadžeńnie Rady nacyjanalnaj biaśpieki.
Paśla rašeńniaŭ Pucina 21 lutaha Rada biaśpieki Ukrainy pierajšła na kruhłasutačny režym pracy. Ranicaj 23 lutaha ŭsie jaje ŭdzielniki pavinny byli sabracca, kab vyrašyć niaprostuju dylemu: ci varta ŭvodzić vajennaje stanovišča, bo padrychtoŭka Rasii i aktyvizacyja jaje satelitaŭ na Danbasie vyhladali pahroźliva.
Dyskusija na sustrečy była davoli ažyŭlenaj. Kiraŭnik Uzbrojenych sił Załužny i ministr abarony Reźnikaŭ adstojvali pazicyju, što ŭviadzieńnia nadzvyčajnaha stanovišča pa ŭsioj krainie moža być niedastatkova. Jany prapanoŭvali nieadkładna ŭvieści vajennaje stanovišča, praŭda, tolki ŭ dvuch-troch rehijonach na ŭschodzie krainy.
Ale bolšaść prysutnych na sustrečy bajalisia, što takim čynam Ukraina sama vydaść rasijanam kozyr. Užo niekalki tydniaŭ rasijskaja prapahanda z usich ekranaŭ trubić, što Ukraina rychtujecca da bujnoha nastupu na Danbasie.
Urešcie Maskvu vyrašyli nie pravakavać. Tamu ranicaj 23-ha sakratar RNBA adnios na zaćviardžeńnie Rady prezidencki ŭkaz, u jakim havaryłasia tolki ab uviadzieńni nadzvyčajnaha stanovišča pa ŭsioj krainie i ni słova nie było pra vajennaje stanovišča na Danbasie.
Adnak stvoranaja nadoječy viečaram u Radzie «abarončaja kaalicyja» raspałasia, nie pratrymaŭšysia i dnia. Bolšaść apazicyjnych hrupovak, jakija napiaredadni abiacali ŭsialakuju padtrymku, pačali sprečku z uładami.
Prajšoŭ čas, skončyłasia ranišniaja narada, prajšoŭ pierapynak, nadyšła viačerniaja narada, a vyniku ad «abarončaj kaalicyi» niama.
Sakratar Daniłaŭ nie vytrymaŭ i davoli žorstka abkłaŭ deputataŭ: «My tut z vami možam čaplacca za kožnuju kosku. Ale vy ž razumiejecie, što zaŭtra, moža, daviadziecca hałasavać ab vajennym stanoviščy. Dyk davajcie štości vyrašać».
U vyniku amal a dziasiataj viečara Rada zdoleła prahałasavać za ŭviadzieńnie nadzvyčajnaha stanovišča.
Usio heta vyhladała davoli hrateskna, asabliva na fonie novych raźvieddanych ZŠA, pieradadzienych Kijevu: Rasija narešcie zaviaršyła padrychtoŭku i moža atakavać.
* * *
Urešcie, takoje rassłableńnie deputataŭ stała pramym śledstvam pavodzinaŭ kiraŭnika dziaržavy.
U hety dzień Kijeŭ naviedali prezidenty Polščy Andžej Duda i Litvy Hitanas Naŭsieda.
Na čarhovaje pytańnie žurnalistaŭ pra toje, ci vieryć jon u ataku Pucina, Zialenski ŭ iraničnaj maniery adkazaŭ, što płany Pucina — «nie prahnoz nadvorja», i tamu prahnazavać ich biessensoŭna.
«Ale ja dakładna viedaju, biez prahnozaŭ, jak budzie dziejničać naša armija. Ja prašu prabačeńnia — hetyja vyraznyja kroki našaj armii pa abaranazdolnaści i abaronie našaj dziaržavy buduć viedać tolki ja i naša armija. I, paviercie, my hatovyja da ŭsiaho», — dadaŭ Zialenski.
Jak pakazali nastupnyja dni i miesiacy, u Zialenskaha byli padstavy kazać pra surjoznuju padrychtavanaść ŭsiaho abaronnaha siektara da roznych varyjantaŭ raźvićcia padziej.
Paralelna z tym, jak prezident i cyvilnaja častka jaho kamandy supakojvali hramadstva abiacańniami majskich šašłykoŭ, siłavoje kryło ŭłady rychtavałasia da rasijskaha ŭvarvańnia.
Ciapier užo viadoma, što Uzbrojenyja siły ŭ režymie strohaj sakretnaści raźmierkavali składy bojeprypasaŭ, padrychtavali reziervovyja aeradromy dla bajavoj avijacyi, vyvieli na pali viertaloty, pieradysłakavali supraćpavietranuju abaronu, padrychtavali strukturu sił terabarony, pierakidvali pad vyhladam vučeńniaŭ vajennyja złučeńni z zachadu krainy ŭ centr i na ŭschod i h. d.
Vidavočna, što viarchoŭny hałoŭnakamandujučy nie moh nie viedać pra takuju maštabnuju padrychtoŭku. U adroźnieńnie ad ahresara i navat sajuźnikaŭ.
Amierykanskija vajskovyja čynoŭniki pryznali, što viedali pra rasijskija płany i stratehiju značna bolš, čym pra ŭkrainskija. I zbolšaha tamu prahnozy Zachadu ab zdolnaści Ukrainy abaranicca akazalisia takimi niedakładnymi.
«Ale nikoli nielha padrychtavacca da vajny całkam. Tamu što ty nie viedaješ, jak ludzi siabie paviaduć u krytyčny momant: chto budzie hierojem, a chto zdradzić i zdaść płany abarony vorahu», — z horyčču reziumuje Daniłaŭ.
* * *
Kala 17 hadzin vulicy Bankavaja i Luteranskaja vakoł Administracyi prezidenta stali zapaŭniacca elitnymi kartežami.
Ułaśniki 50 najbujniejšych kampanij Ukrainy śpiašalisia na sustreču ŭ prezidenckuju pałatu.
Najbahaciejšyja ludzi krainy — chto z achovaj, chto biez — pieššu zachodzili na terytoryju OPU.
Ci nie ŭpieršyniu za ŭsiu historyju niezaležnaści ŭ chole ofisa adnačasova sabrałasia takaja vielizarnaja hrupa aliharchaŭ i top-mieniedžaraŭ krainy. Pradstaŭniki dziaržachovy na ŭvachodzie ŭ kožnaha pierapytvali proźvišča i pa adnym vyšukvali haściej u razdrukavanym śpisie. Byccam heta nie aliharchi, a hrupa školnikaŭ pryjechała na ekskursiju.
Śpiecyjalna na sustreču z prezidentam z-za miažy prylacieli Rynat Achmietaŭ i Viktar Pinčuk. U adroźnieńnie ad inšych zaprošanych, Achmietaŭ i Pinčuk nie zachodzili praz «bieły» ŭvachod OPU. Ich kartežy ŭpuścili va ŭnutrany dvor ofisa.
Kab zajści ŭnutr, hości pavinny byli prajści praź jašče adnu praceduru — addać achovie svaje telefony i hadzińniki.
Čakajučy zjaŭleńnia prezidenta, hości vitalisia, pierakidvajučysia karotkimi frazami i žartami.
U adnym z kutkoŭ hrupa biźniesmienaŭ abmieńvałasia svaimi prahnozami «budzie — nie budzie vajna». Raptam niechta z hrupy ŭbačyŭ uładalnika markietpłejsa «Rozetka» Uładzisłava Čačotkina.
«Uład, viedaješ, čamu ruskija nie prarvucca na Kijeŭ? Tamu što zatrymajucca na składach «Rozetka», — pažartavaŭ adzin z prysutnych, i ŭsie, uklučajučy Čačotkina, ad dušy zarahatali. Nichto z prysutnych i ŭjavić nie moh, što praź niekalki dzion ruskija tankavyja kałony buduć nastupać na Bravary, dzie na ich šlachu apyniecca jak raz vielizarny łahistyčny chab «Rozetka».
Prykładna ŭ 18:00 u zale pačaŭsia ruch. Razam ź Zialenskim uvajšli kiraŭnik OPU Jarmak, premjer Šmyhal, pieršy pamočnik prezidenta Šefir, hałoŭnakamandujučy USU Załužny, kiraŭnik HUR Budanaŭ, tahačasny kiraŭnik SBU Bakanaŭ, ministry abarony Reźnikaŭ i ŭnutranych spraŭ Manastyrski, kiraŭnik Dziaržaŭnaj pamiežnaj słužby Dejneka.
«Prezident zajšoŭ zaniepakojenym, ale trymaŭsia. U jaho, viedajecie, tvar byŭ takoha žoŭtaha niezdarovaha koleru», — apisvaje svaje ŭražańni adzin z pradstaŭnikoŭ biźniesu.
Zialenski koratka pramoviŭ pierad kamierami i paprasiŭ pres-słužbu syści. Na imhnieńnie zapanavała cišynia — niekatoryja pradprymalniki napružylisia, bo bajalisia, što ź ich znoŭ za što-niebudź paprosiać zapłacić.
«Adrazu kažu, što sabraŭ vas nie dla taho, kab prasić hrošaj, — pačaŭ niefarmalnuju hutarku prezident. — Ciapier vielmi važna, kab vy dapamahli dziaržavie. Prašu vas padtrymlivać ekanomiku i padtrymlivać svaje kalektyvy. Sa svajho boku my zrobim usie mahčymaje, kab vyrašyć kanflikt dypłamatyčnym šlacham».
Biznesmieny ŭvažliva słuchali prezidenta, čakajučy pačuć niešta novaje i važnaje. Adnak Zialenski pieradaŭ słova siłavikam.
Adnym ź pieršych vystupiŭ ministr abarony Reźnikaŭ, adnak, pa słovach prysutnych, jaho vystup bolš nahadvaŭ «matyvacyjnuju pramovu treniera asabovaha rostu».
Zatym słova ŭziaŭ Załužny. Jon upeŭniena i dosyć žorstka dałažyŭ ab padrychtoŭcy ŭzbrojenych sił i padkreśliŭ, što «armija hatovaja da luboha raźvićcia padziej». Paśla sustrečy niekatoryja jaje ŭdzielniki pahadžalisia pamiž saboj, što najbolš ich supakoiła ŭpeŭnienaść Załužnaha.
Śledam za siłavikami mikrafon uklučyŭ Rynat Achmietaŭ. U adroźnieńnie ad inšych biznesoŭcaŭ, jakija byli ŭ dobrym nastroi, samy bahaty ŭkrainiec vyhladaŭ źniervavanym.
«Ja nikoli takim Rynata nie bačyŭ. Jon pačyrvanieŭ i niekalki razoŭ paŭtaryŭ: «Samaje hałoŭnaje — vyratavać našych ludziej», — dzielicca ŭspaminami z «UP» pradstaŭnik bujnoha biznesu.
Paśla Achmietava pra važnaść miru havaryŭ Pinčuk, paźniej słova ŭziaŭ Navinski, jaki źviarnuŭsia da prezidenta: «My robim usio mahčymaje, kab znajści mirnaje rašeńnie».
Biznesmieny, jakija vystupali, pa kole paŭtarali słovy pra važnaść miru.
Publika pačynała nudzicca. Niekatoryja biznesmieny pačali šaptacca pamiž saboj.
Siarod ich vyłučalisia braty Surkisy, jakija siadzieli amal nasuprać Zialenskaha.
Surkisy cicha skazali niekalkim svaim susiedziam: «U čatyry ranicy ŭsio pačniecca», majučy na ŭvazie, mabyć, nastupleńnie rasijskich vojskaŭ. Adnak u mikrafon heta nie paŭtaryli.
Paśla 19:00 aliharchi i top-mieniedžary pačali pakidać budynak Ofisa.
Niechta pasprabavaŭ niezaŭvažanym vybracca i jak maha chutčej zaskočyć u mašynu, kab abyści žurnalistaŭ u dvary Bankavaj.
Chtości, naadvarot, vyjšaŭ na kamieru i raspavioŭ, što kamanda prezidenta sprabuje nie dapuścić eskałacyi, maŭlaŭ, «Zialenski zapeŭniŭ, što ŭsio budzie dobra». Zdavałasia, što paśla sustrečy z prezidentam biznesmieny adčuli palohku.
«Nichto nam tady nie kazaŭ, što budzie poŭnamaštabnaja vajna. Navat namioka nie było! Dumajecie, my b tady tak vielična i radasna pakinuli ofis? Ja b nie hublaŭ čas na razmovy pad OPU ci niejkija drobiazi, i ja b siamju vyviez», — emacyjna ŭspaminaje viečar 23 lutaha ŭ razmovie z «UP» adzin ź viadomych top-mieniedžaraŭ.
* * *
Bližej da 21-j hadziny prezident zaprasiŭ da siabie ŭ kabiniet śpičrajtara Juryja Kaściuka, Andreja Jermaka i pres-sakratara kiraŭnika OPU Darju Zaryŭnuju.
Uładzimir Alaksandravič chacieŭ abmierkavać novy viačerni zvarot. Hetym razam nie ŭ formie spravazdačy pierad ukraincami. Zialenski chacieŭ źviarnucca da rasijan.
Prezident dyktavaŭ Kaściuku i Zaryŭnaj kanśpiekt vystupu. Praź niekatory čas śpičrajtary adšlifavali tekst, a bližej da 23:00 videahrupa OPU zapisała videa.
«U toj viečar prezident byŭ jak kiroŭca, jaki kiruje aŭtamabilem nočču, maksimum spakoju», — uspaminaje Zaryŭnaja ŭ razmovie z «UP».
I treba pryznać, što kali b byŭ choć nievialiki šaniec pieraduchilić vajnu zaklikam, to jon pavinien byŭ być dakładna takim ža, jak u Zialenskaha 23 lutaha.
24 lutaha: uvarvańnie
Kala piataj ranicy 24 lutaha Kijeŭ pračnuŭsia ad rakietnych abstrełaŭ.
Ad adnaho z takich vybuchaŭ pračnułasia žonka prezidenta Alena Zialenskaja. Uładzimira Alaksandraviča ŭžo nie było ŭ łožku. Razhublenaja Zialenskaja vyjšła sa spalni i znajšła muža ŭ susiednim pakoi. Jon užo byŭ apranuty ŭ harnitur i biełuju kašulu, ale biez halštuka.
— Što zdaryłasia? — uschvalavana spytała žonka prezidenta.
— Pačałosia, — koratka adkazaŭ jon.
Na toj momant sakratar Rady nacyjanalnaj biaśpieki Alaksiej Daniłaŭ užo vyviez žonku i syna z horada na zachad krainy i staŭ telefanavać udzielnikam Rady biaśpieki prosta na mabilnyja telefony.
Jon adnym ź pieršych abudziŭ śpikiera parłamienta Rusłana Stefančuka, paprasiŭ jaho jak maha chutčej pryjechać u administracyju prezidenta i apieratyŭna arhanizavać pasiadžeńnie Rady: «Treba ŭvodzić vajennaje stanovišča, nie marudź».
U roznych častkach horada pračnulisia nardepy i inšyja čynoŭniki.
Tyja ź ich, chto mieŭ dostup da dziaržaŭnych sakretaŭ, kinulisia ŭskryvać sakretnyja kanvierty «na vypadak vajny», jakija byli razdadzienyja litaralna za niekalki dzion da hetaha. «Ničoha tam nie było! Tolki niejkaja viadomaja fihnia. Ni słova pra toje, što ja pavinien rabić!» — emacyjna zhadvaje ŭ razmovie z «UP» adzin z upłyvovych deputataŭ ad «Słuhi naroda».
Jak u kiepskich halivudskich filmach, dzie ŭ krytyčny momant nadvorje abaviazkova psujecca, u pieršy dzień uvarvańnia ciapło i sonca ŭ adno imhnieńnie źmianiłasia drobnym chałodnym daždžom. Jon zavis u pavietry nad šmattysiačnymi zatorami, jakija imhnienna pierakryli vyjezdy sa stalicy va ŭsich kirunkach.
Paśla 5-j ranicy prezident vyjšaŭ ź lifta na čaćviortym paviersie svajho kabinieta. Zialenski pieršym pryjšoŭ u OPU. Niadoŭha jon zastavaŭsia adzin — na Bankavuju adzin za adnym dabralisia členy RNBA.
«Usio adbyłosia imhnienna. Usie pryjechali, była karotkaja spravazdača, i dakumient adrazu panieśli na podpis u parłamient», — nahadaŭ u razmovie z «UP» ministr abarony Reźnikaŭ.
«U nas usio było padrychtavana, usio było nadrukavana — roznyja pakiety dakumientaŭ pa roznych scenaryjach. My tolki atrymali podpis prezidenta, i rehistrujem. My da ŭsiaho rychtavalisia, ale nikomu nie mahli pra heta skazać, navat rodnym», — dadaje Daniłaŭ.
Deputat Vadzim Navinski pračnuŭsia ad vybuchaŭ u svaim domie pad Kijevam. Jon nabraŭ mitrapalita kijeŭskaha Anufryja, a za im — patryjarcha maskoŭskaha Kiryła.
«Najśviaciejšy, vajna pačałasia!» — skazaŭ uschvalavany deputat.
«Nie moža być», — nie pavieryŭ patryjarch Kirył.
«Nu jak nie moža, kali ŭ mianie ad vybuchaŭ vokny trasucca», — nastojvaŭ Navinski. Patryjarch paabiacaŭ razabracca, choć usio i tak było vidavočna.
Va ŭradavym kvartale vajskoŭcy i dobraachvotniki pačali ŭzvodzić pieršyja barykady. U spalnych rajonach Kijeva panavaŭ chaos: napałochanyja ludzi stajali ŭ doŭhich čerhach da bankamataŭ, na zapraŭkach, pierad praduktovymi kramami i aptekami.
Kala 6:40 ranicy ŭ kabiniecie Zialenskaha byli ministr unutranych spraŭ Manastyrski, sakratar RNBA Daniłaŭ i śpičrajtar Kaściuk.
Prezident stajaŭ pasiarod zały. Jon dastaŭ svoj iPhone, nabraŭ patrebny numar i pastaviŭ jaho na hučny vyklik.
Ź inšaha boku trubki prahučaŭ hołas premjer-ministra Vialikabrytanii Borysa Džonsana. U Łondanie było 4:40 ranicy, ale brytanski premjer enierhična pierakonvaŭ Zialenskaha ŭ poŭnaj padtrymcy ŭkrainskaha naroda.
«Budziem zmahacca. Borys, my zdavacca nie źbirajemsia», — kryčaŭ u trubku Zialenski, padbirajučy słovy pa-anhielsku.
«Z momantu pieršaha vizitu Džonsana ŭ Kijeŭ pamiž im i prezidentam skłalisia blizkija adnosiny. Voś čamu jany mohuć dazvolić sabie nabirać mabilnyja telefony adzin adnaho, kali toje nie składaje tajamnicy. Niama času na dypłamatyju 16-ha stahodździa, kali na vas napadaje Rasija», — ambasadar Ukrainy ŭ Łondanie Vadzim Prystajka tłumačyć charaktar adnosin pamiž dvuma lidarami.
Paźniej suviaź prezidenta pierajšła na śpiecyjalnaje abaronienaje złučeńnie. Pieršaja razmova Zialenskaha pa takim kanale adbyłasia z prezidentam ZŠA Džo Bajdenam.
«Usio adbyłosia adrazu i adnačasova. Išła ŭnutranaja narada, my pierajšli ŭ inšy pakoj — mižnarodnaja abstanoŭka, tut ža niejki mižnarodny zvanok, pryjechali siłaviki — sielektar. Pamiataju, u niejki momant tam była nievialikaja paŭza, i prezident zirnuŭ na nas i skazaŭ: «Što jašče zrabić? Idei?». I ŭsio zrušyłasia ź miesca», — uspaminaje ranicu 24 lutaha namieśnik kiraŭnika OPU Andrej Sybiha.
* * *
U tuju ranicu deputaty Viarchoŭnaj Rady sprabavali dabracca da ŭradavaha kvartała z roznych kutkoŭ i bierahoŭ horada.
Litaralna napiaredadni aparat Viarchoŭnaj Rady daŭ daručeńnie kiraŭnikam frakcyj ab tym, što ŭ vypadku vajennych dziejańniaŭ narodnyja abrańniki pavinny pryjści na svaje miescy ŭ parłamienckich kamisijach.
U suviazi z pahrozaj rakietnaha abstrełu ŭradavaha kvartała kiraŭnictva Rady razhladała mahčymaść praviadzieńnia vyjaznoha pasiadžeńnia.
Miescam dla jaho byŭ abrany Muziej historyi Ukrainy ŭ Druhoj suśvietnaj vajnie, dzie pad manumientam Radzimy-maci jość vialikaja zała, jakaja moža źmiaścić 400+ deputataŭ.
Bližej da 7-j ranicy deputatam pačali prychodzić paviedamleńni ŭ WhatsApp pra toje, što tam źbirajucca.
«My pryjechali z kalehami pad Radzimu-maci. Tam užo stajać luksavyja aŭto, a kala ich «słuhi naroda» z valizkami. Pytajem ich: «A navošta vam sumki»? Jany kažuć: «Nam skazali, što evakuacyja budzie». Heta, napeŭna, adziny raz, kali ja ŭ toj dzień śmiajaŭsia. Heta ž było vidavočna, što nichto nikoha evakujavać nie budzie», — śmiejučysia, uspaminaje adzin z surazmoŭcaŭ z frakcyi «Hołas».
Pakul deputaty dabiralisia da muzieja Druhoj suśvietnaj, kiraŭnictva parłamienta znoŭ źmianiła płan. Za niejkija paŭhadziny kiraŭniki frakcyj užo prasili nardepaŭ viartacca na pasiadžeńnie ŭ Radu.
Kali b na videa pasiadžeńnia Rady było niejkaje inšaje pamiaškańnie, a nie zała pasiedžańniaŭ, heta mahło b stać idealnym materyjałam dla rasijskaj prapahandy na temu «ukrainskaja ŭłada ŭžo źbiehła sa stalicy».
Bližej da 8-j ranicy ŭ zale Rady pačali źbiracca nardepy — nie ŭ šykoŭnych sukienkach i darahich kaściumach, a ŭ spartyŭnym adzieńni, zaspanyja i biez makijažu, i nie z sumkami Prada, Gucci abo Chanel, a z tryvožnymi valizkami na vypadak niepradbačanych abstavinaŭ.
Praź niekatory čas u prezidyumie zjaviŭsia Rusłan Stefančuk. Jon tolki što pryjechaŭ z OPU i paviedamiŭ, što razhladajucca tolki ŭkazy prezidenta ab vajennym stanoviščy i ŭsieahulnaj mabilizacyi.
U adroźnieńnie ad nadzvyčajnaha stanovišča, jakoje zaniało ŭ Rady ŭvieś dzień, za vajennaje stanovišča prahałasavali za ličanyja chviliny.
Paśla hałasavańnia da Stefančuka padyšli kiraŭniki frakcyj i hrup — padziei patrabavali nieadkładnaj sustrečy z prezidentam.
Lidar prezidenckaj frakcyi David Arachamija adrazu zajaviŭ, što heta nierealna, ale paddaŭsia na ŭhavory i ŭsio ž napisaŭ prezidentu. A toj adkazaŭ, što čakaje ŭsich kiraŭnikoŭ frakcyj.
Kala 9 ranicy pradstaŭniki parłamienta nakiravalisia na Bankavuju.
«Mianie jašče nikoli tak nie praviarali, daśledavali ledź nie da nižniaj bializny», — tak uspaminaje ŭ razmovie z «UP» sprobu trapić u Ofis adzin z udzielnikaŭ toj delehacyi.
Pakul pradstaŭnikoŭ Rady zaprašali ŭ OPU ŭ situacyjny pakoj ź vialikimi ekranami, supracoŭniki dziaržbiaśpieki nasili miaški ź piaskom, zasypali im vokny i budavali ahniavyja kropki.
U pres-centry na pieršym paviersie OPU tym časam sumavała niekalki žurnalistaŭ i halivudski akcior Šon Pen, na jakoha mała chto źviartaŭ uvahu. Pa źbiehu abstavin akcior apynuŭsia ŭ Kijevie na zdymkach dakumientalnaha filma pra Ukrainu, navat nie padazrajučy, što pačniecca poŭnamaštabnaja vajna.
Časam nasustrač žurnalistam spuskalisia Michaił Padalak i Alaksiej Arastovič. Apošni hučna spytaŭ u trubku: «Daražeńkaja, ty ŭžo dajechała da Čarnavickaj vobłaści?»
U toj čas sakratar RNBA Daniłaŭ vioŭ pieršy sielektar z kiraŭnikami dziaržadministracyj i siłavikami.
«Ej, a dzie Chierson? Moža chto-niebudź z Chiersonam źviazacca? Blin! Moža chto-niebudź z Chiersona padklučycca?» — razdražniona kryčaŭ sakratar RNBA ŭ pustoje akienca na ekranie, dzie było napisana «Chiersonskaja ADA».
Prykładna praz paŭhadziny Zialenski zjaviŭsia ŭ pakoi ź Jermakom i Šmyhalom. Prezident pavitaŭsia prysutnymi za ruku, vyhladajučy nie stolki stomlenym, kolki razzłavanym. Kiraŭnik viedamstva i premjer-ministr vyhladali bolš razhublenymi. Za ŭsiu sustreču ni Jarmak, ni Šmyhal nie pramovili ni słova.
«Kalehi, ciapier my pavinny skancentravacca na supracoŭnictvie. Naša z vami zadača — zachavać lehitymnaść ułady», — pačaŭ razmovu Zialenski.
Tady jon prapanavaŭ staršyni Rady pierajechać na zachad krainy, kab zachavać uładu.
Razumkoŭ i Parašenka vystupili kateharyčna suprać hetaj prapanovy.
«Heta stanie viadoma, i rasijanie pačnuć raskručvać historyju, što kiraŭnictva krainy źbiehła — hetaha nielha dapuścić», — zapeŭniŭ były śpikier Razumkoŭ.
Narešcie pryjšli da kampramisu — damovilisia, što Stefančuk zastaniecca ŭ Kijevie, zatoje pieršaha vice-śpikiera Karnijenku adpraviać u adnu z susiednich abłaściej, a vice-śpikierka Kandraciuk pajedzie na Zachodniuju Ukrainu. U vypadku hibieli starejšaha kiraŭnika, małodšy pavinien byŭ brać paŭnamoctvy na siabie.
Raptam, niedzie na 30-j chvilinie pasiadžeńnia, u situacyjny pakoj ledź nie ŭbieh načalnik prezidenckaj achovy. Śpiecsłužby paviedamili, što na Piačersku, u niekalkich kvartałach ad OP, užo pracujuć varožyja DRH. Akramia taho, skazaŭ načalnik słužby biaśpieki, isnuje vialikaja pahroza rakietnaha ŭdaru pa Administracyi prezidenta.
U pamiaškańni niečakana zjavilisia ŭzbrojenyja da zuboŭ achoŭniki, jakija ledź nie pad ruku vyvieli prezidenta z narady ŭ «biaśpiečnaje miesca».
Takim čynam Zialenski ŭpieršyniu apynuŭsia ŭ bunkiery, ź jakoha budzie kiravać krainaj bližejšyja niekalki tydniaŭ.
Deputataŭ, a taksama šmatlikich žurnalistaŭ, jakich vyklikali ŭ OP, paprasili nieadkładna pakinuć pamiaškańnie i chutčej syści z uradavaha kvartała.
Paśla narodnyja vybrańniki atrymali ad kiraŭnikoŭ frakcyj paviedamleńnie: «U Hałoŭnym upraŭleńni palicyi na Uładzimirskaj dajuć zbroju».
Na praciahu dnia deputatam, jakija nie źbiehli z Kijeva, palicejskija vydavali aŭtamaty i pistalety, praviarajučy pašpart i deputackaje paśviedčańnie. Vielmi chutka pistalety pačali zakančvacca, i ich vyrašyli vydavać tolki žančynam-deputatam.
U adnoj z deputackich čerhaŭ pa zbroju chtości raptam spytaŭ palicejskaha, jaki adkazvaŭ za vydaču, dla čaho deputatkam dajuć pistalety? Stomleny mužčyna šmatznačna vydychnuŭ i cicha vymaviŭ: «Pryjdzie čas, i vy zrazumiejecie». «Vy majecie na ŭvazie, što nam daviadziecca zastrelicca?» — sprabavali pažartavać deputaty.
* * *
Kala 11 hadzin ranicy Dzianis Šmyhal sabraŭ členaŭ svajho ŭrada na sielektarnuju naradu pa abaronienaj videasuviazi.
Premjer-ministr pryjšoŭ z hatovym rašeńniem: kab zachavać kirujemaść krainaj, kabiniet ministraŭ padzielać na dźvie častki.
Spačatku jon ahučyŭ śpis tych, chto pavinien zastacca ŭ Kijevie: ministry ŭnutranych spraŭ, achovy zdaroŭja, infrastruktury, enierhietyki i abarony.
Inšaja, bolšaja častka ŭrada pavinna była ŭ toj ža dzień vyjechać śpiecyjalnym ciahnikom u adzin z adnosna biaśpiečnych zachodnich rehijonaŭ krainy. «Vy — asnoŭnaja kamanda, u vas budzie kvorum dla pryniaćcia rašeńniaŭ», — skazaŭ premjer u kamieru śpiecsuviazi.
Vice-premjer, ministr pa reintehracyi časova akupavanych terytoryj Iryna Vieraščuk raptoŭna pierapyniła premjer-ministra.
«Ja nikudy nie pajedu. Što mnie tam rabić?» — vypaliła Vieraščuk.
«Heta rašeńnie prezidenta», — spakojnym tonam pasprabavaŭ apielavać Šmyhal.
«Tady ja pahavaru z prezidentam», — jašče bolš emacyjna adrezała vice-premjerka i ŭsio-tki zastałasia ŭ stalicy.
Kab vyvieźci dziaržaŭnych čynoŭnikaŭ, ich siemji i dakumienty, damovilisia ab vydzialeńni adrazu dvuch asobnych ciahnikoŭ.
Pieršy adpraviŭsia z Centralnaha vakzała ŭ 14:00, druhi — u 16:00.
* * *
Evakuacyjny ŭradavy ciahnik usio nijak nie adpraŭlaŭsia. Šumnyja ŭstryvožanyja čynoŭniki i rabotniki ministerstvaŭ užo paśpieli pierabracca z chałodnaha pierona ŭ ciopłyja vahony, ale ciahnik usio nie rušyŭ.
Čarnyšoŭ raz za razam nabiraŭ Kubrakova: «Saša, nu šo tam? Kali jon užo zjedzie?»
«Dy tut taki bardak! Ja starajusia! Zaraz usio zrobim», — adkazvaŭ Kubrakoŭ i nabiraŭ čarhovaha čynoŭnika, kab u rešcie rešt vyvieźci ŭrad sa stalicy, na jakuju vorah nastupaŭ z dvuch bakoŭ.
Kudy jechaŭ hety ciahnik? Dla kanśpiracyi ministr Čarnyšoŭ prainfarmavaŭ adrazu niekalki staršyniaŭ zachodnich rehijonaŭ, što da ich jedzie na evakuacyju Kabmin. Pakul usie rychtujucca, nichto nie viedaje, kudy mienavita pajedzie ŭrad.
Nie viedała, kudy jedzie ciahnik, nie tolki bolšaja častka jaho pasažyraŭ, akramia ministraŭ, ale i mašynisty. Im adkryvali maršrut karotkimi pierahonami, paprostu havoračy, što «ciapier — na takuju stancyju».
Čarnyšoŭ pa chodu dadaŭ niejkija pavaroty na maršrucie, kab ich dakładna nichto nie adsačyŭ. Narešcie pieršy ciahnik tak doŭha vichlaŭ, što jaho paśpieŭ dahnać druhi evakuacyjny ciahnik, i jany razam dajechali da stancyi Ivana-Frankoŭsk.
I, mabyć, nie moža być lepšaj mietafary ŭkrainskaj dziaržavy ranicaj 24 lutaha, čym chutki pierapoŭnieny ciahnik, jaki jedzie na zachad. Ciahnik, u jakim jość tolki adzin achoŭnik ź pistaletam, i mašynist nie viedaje nie toje što, ci dajedzie jon, ale navat nazvy kancavoj stancyi.
