Što nie tak z apazicyjaj siońnia
Na dumku Taćciany Zareckaj, siońnia «ŭ nas jość mocnyja ludzi, jakija šmat robiać, ale taksama šmat ludziej, jakija mnohaje chočuć rabić va ŭhodu svaim ułasnym intaresam».
Na jaje dumku, 90% ludziej u biełaruskaj palitycy zajmajucca joju «prosta tamu, što im niama čym zaniacca».
«Heta krychu niapravilny padychod dla pabudovy novaj dziaržavy», — kaža jana.
«Ja razmaŭlała z mnohimi ludźmi. Jany nie mohuć skazać, čym jany da hetaha zajmalisia, jakaja ŭ ich vobłaść pracy abo ekśpiertyzy, čym jany zajmajucca ciapier. Mnohija kažuć, ja — ekśpiert. Ty stanovišsia ekśpiertam tolki na asnovie niejkaj kankretnaj pracy. Zajaŭlać, što ty ekśpiert — biazhłuzda. Vielmi šmat pradstaŭnikoŭ asacyjacyj, asacyjacyj asacyjacyj, usialakich supierdrobnych hrup, niejkich utvareńniaŭ, navatvoraŭ, novych pradstaŭnictvaŭ. Nijakaj kankretyki — ludzi ličać, što heta ciapier ich asnoŭnaja praca prosta tamu, što jość dla hetaha mahčymaść».
Zareckaja kaža, što da Cichanoŭskaj u jaje vialikaja pavaha, bo taja vielmi mocna vyrasła za apošnija dva hady i jana praciahvaje rabić adnu i tuju ž davoli niaŭdziačnuju pracu na praciahu praciahłaha času. Toje ž jana kaža i pra ludziej u ofisie Cichanoŭskaj, «ź jakimi my možam być nie zhodnyja, ale treba razumieć, što jany vielmi abmiežavanyja ŭ resursach, u časie i mahčymaściach u pryncypie, ale, niahledziačy na ŭsio heta, jany niejak praciahvajuć pracavać i sprabujuć zrabić toje, što mahčyma zrabić u hetaj situacyi».
«Kali vy nosicie spartyŭnyja štany, heta vas jašče nie robić vajennym ekśpiertam, asabliva kali vy nie ŭmiejecie ličyć» — zakidvaje Zareckaja paprok u bok Vadzima Prakopjeva.
«Ja nie chaču zakranać ciapier maralnyja aśpiekty ŭsiaho taho, što jon prapanuje, ale z boku finansaŭ heta nie maje absalutna nijakaj łohiki», — tłumačyć jana.
Kali kazać prosta, my zanadta biednyja dla ŭzbrojenaha supraćstajańnia z Łukašenkam.
«Vy bačyli, kolki ciapier padymajecca srodkaŭ na Ukrainu? Ja navat nie kažu pra srodki na dziaržaŭnym uzroŭni, čysta na vałanciorskim uzroŭni heta sotni miljonaŭ, moža, da hetaha momantu ŭžo miljardy. Na dziaržaŭnym — my havorym pra tryljony. Padniać takoje ciapier dla Biełarusi — nierealna».
Na jaje dumku, hrošy — adna z pryčyn, čamu pravalilisia pratesty ŭ 2020-m.
«Čamu pravalilisia inicyjatyvy pa pryciahnieńni zavodskich rabočych, pa pieravablivańni na naš bok siłavych struktur? Tamu što nie było dastatkovaha finansavańnia. My tady prykidvali, kab heta ŭsio niejak zakryć bolš-mienš, na toj momant chutka treba było adniekul dastać 100—150 młn dalaraŭ.
Tady možna było za try-čatyry miesiacy akazać aktyŭnuju padtrymku, ale hetych hrošaj prosta nie było».
Hrošy, jakimi apieravaŭ «Bajsoł» i inšyja arhanizacyi, pa jaje słovach, nie mahli mieć vyrašalnaha značeńnia.
Kolki ciapier mahła b kaštavać pieramoha?
«Kali havaryć tolki pra źmienu ŭłady, ja b skazała, što jak minimum paŭmiljarda, kab možna było heta ŭsio arhanizavać, prafinansavać, dapamahčy finansava tym ža rabočym abo siłavym strukturam. Ja ŭžo nie kažu pra niejki vajenny pieravarot, jaki kaštavaŭ by nierealnych hrošaj», — kaža jana.
Na pytańnie, ci realna znajści hetuju sumu, Taćciana adkazvaje: «Ciapier — nie».
Na jaje dumku, ciapier biełaruskamu pratestu treba prydumać, «jak my možam samafinansavacca».
Jašče adna prablema — syšoŭ momant, kali prafiesijanały chacieli być u hetym «varušniaku».
«Vielmi niedarečna spadziavacca, što ludzi, jakija ŭžo źjaŭlajucca ekśpiertami ŭ čymści i dobryja ŭ svajoj vobłaści, buduć prychodzić i ŭhavorvać uziać ich u ofis, bo im užo jość čym zajmacca».
Jana raskazvaje, što ŭ 2020-m šmat chto hatovy byŭ dapamahać, jana taksama «vielmi aktyŭna stukałasia, i tady joj było jasna skazana, što, dziakuj, u nas dastatkova ludziej u kamandzie, nam nie patrebnaja dapamoha.
«Nu nie i nie, u mianie jość čym zajmacca. I ja viedaju, što heta nie adziny vypadak. Praz dva hady, kali ŭžo zrazumieła, što patrebnaja dapamoha, i ciapier užo sprabujuć sklikać ludziej, viadoma, u tych, u kaho była bolš jarkaja cikavaść, ciapier usio troški pamianiałasia».
Ofis i hrošy
Mikita Miełkazioraŭ vykazaŭ mierkavańnie, što, pa jaho adčuvańniach, u ofisie vielmi saromiejucca havaryć pra hrošy.
Zareckaja ŭpeŭnienaja, što heta drenna i što jana sama prajšła praz heta, kali prychodziła da inviestara — joj było soramna prasić hrošaj.
«A ŭsie, chto dajuć hrošy, jany taksama ludzi nie durnyja, i takoje staŭleńnie da hrošaj pakazvaje, što ty, mahčyma, nie zmožaš imi rasparadzicca. Ty baišsia ich. Dla ciabie heta takaja nierealnaja adkaznaść, tabie nastolki soramna — heta nie dobry padychod, heta nie biznes-padychod».
Jana kaža, što nie maje ŭjaŭleńnia, jak uładkavanaje finansavaje žyćcio ofisa, ale jana razumieje, «nakolki jon biedny».
«Lubyja źmieny nie mohuć być zroblenyja na česnym słovie. Kali my chočam niešta źmianić, patrebnyja hrošy», — kaža Taćciana. Pa-druhoje, treba mieć płan, jak hrošy vydatkavać.
Dapuścim, zdarajecca cud, fantaziruje Zareckaja, Łukašenka sychodzić, i Śviatłana moža być prezidentam na pierachodny pieryjad. A nam jašče i hrošaj dali, i nie 3 młrd, jak abiacali, a 40 młrd. «Nichto ž nie budzie viedać, što rabić z hetymi hrašyma», — kaža jana.
Kali b dali nie 40, a 400 młrd, to niešta dobraje mahło b atrymacca, prosta jak šmat hrošaj, možna ich vydatkavać na niešta bieskarysnaje, i niešta z hetaha strelić.
«Ale kali ciapier dać vialikuju sumu hrošaj biełaruskaj apazicyi, usio roŭna nie vyjdzie ničoha tałkovaha, tamu što nichto nie viedaje, što rabić z hrašyma pa sutnaści. Tamu što soramna, tamu što nie pryniata kazać, tamu što nichto heta nie prapisvaje, tamu što ekanomika i finansy nie na pieršym płanie, heta nie samaje važnaje», — razvažaje jana.
Try miljardy — na padtrymańnie trusoŭ
Troch miljardaŭ jeŭra, jakija Biełarusi paabiacaŭ Jeŭrasajuz i jakija płanujucca na pabudovu novaj Biełarusi, upeŭnienaja Zareckaja, niedastatkova na reformy ŭ Biełarusi. Jana pryvodzić prykład, što dziaržbiudžet Estonii na hod składaje 13 młrd jeŭra (1,5 młn žycharoŭ), Finlandyi (5,6 młn žycharoŭ) — 65 młrd, Biełarusi — 12 młrd, i heta z deficytam (biudžety ŭsich uzroŭniaŭ + FSAN + pazabiudžetnyja fondy razam składajuć 25 młrd — NN).
«3 młrd — heta na padtrymańnie trusoŭ, a nie na reformy, — ličyć jana. — To-bok, kali Łukašenka sydzie i treba, kab chacia b prosta ŭsio nie spyniłasia, heta na dva miesiacy prykładna, a nie na reformy, źmianieńnie dziaržaŭnaj struktury».
Demakratyčnaja Biełaruś jak startap
Zareckaja miarkuje, što demakratyčnaja Biełaruś — heta siońnia jak startap, prosta ŭ palityčnaj śfiery. I prablemy vyciakajuć tyja ž. «Treba viedać, što ty prapanuješ, kamu ty prapanuješ, jak ty heta prapanuješ, jak padymać hrošy, jak raśpisvać biudžet, jak raśpisvać finansy, jak płanavać u kantekście 50 hadoŭ i hetak dalej».
I na jaje dumku, nielha spłanavać biudžet na pierachodny pieryjad. «Ty nie možaš płanavać biudžet na paŭhoda, heta nie biudžet, heta tualetnaja papiera. «Kali ty płanuješ, treba płanavać hadoŭ na dziesiać, tym bolš u kantekście krainy. Buduć źmieny — ty možaš tut pamianiać, tam pamianiać, tabie choć budzie, na čym hruntavacca. Ty možaš jaho ŭ pryncypie vykinuć i pabudavać novy, ale stvarać niešta ŭ kantekście paŭhoda-hoda — absalutna bieskarysnaja praca».
Nam jość čym pryvabić inviestaraŭ?
«Heta jakraz toje, što ja sprabuju danieści da ofisa. Ciapier niama ničoha. Niama ničoha prapisanaha», — kaža jana.
Ciapier my prapanujem Jeŭrasajuzu i śvietu demakratyčnuju Biełaruś. Što heta pad saboj maje na ŭvazie — absalutna niezrazumieła, ličyć jana.
Taćciana ŭpeŭnienaja, što kazać pra demakratyčnuju Biełaruś — niedastatkova. Treba pakazvać, jakija mahčymaści jość pa handli, pa enierharesursach, pa pryrodnych resursach, zialonaj ekanomicy, što my možam prapanavać u łahistyčnym kantekście i h.d. I heta ŭsio pavinna być pradmietna, z kankretnymi ličbami. I ciapier treba ŭzmacniać pazicyi.
«Byŭ stračany momant, stračana šmat inšych resursaŭ, ale jość jašče na čym pabudavać davoli vyjhryšnuju pazicyju. Hetym treba karystacca, tamu što jašče praz paŭhoda, hod, dva (my nie možam kazać pra niejkija kankretnyja terminy), my stracim i hetyja resursy, jakija nam dastupnyja ŭ hety momant», — kaža jana.
Na dumku Taćciany, stanovišča biełaruskaha pratestu ciapier davoli krytyčnaje. Tyja finansy, jakija atrymlivaje ofis abo NDA, heta, na jaje dumku, małyja hrošy, dy i nie fakt, što i ich buduć davać na praciahu doŭhaha času.
«Tamu što kali ŭsie hetyja hranty vydavalisia, padpisvalisia, heta było z raźlikam na toje, što heta skončycca na praciahu paŭhoda—hoda.
Ciapier usie bačać, što heta zaciahvajecca na niavyznačany termin, i tut užo patrebnaja abo vielmi dobraja fandrajzinhavaja stratehija, albo niejak sprabavać pamienšyć hety pieryjad, na jaki patrebnyja hetyja hrošy, inakš, jak luby startap, u jakoha niama finansaŭ, heta pryjdziecca rana ci pozna zakryvać», — kaža jana.
Były archijepiskap Hrodzienski Arciemij: Jak chočacca pamierci tak, kab nie było soramna, što ja śviatar!
«Kaniec epochi imitacyi». Cyhankoŭ — pra mahčymuju admienu vybaraŭ
Frensis Fukujama: Pucin zrabiŭ adnu z samych vialikich pamyłak u historyi
