Voś tak moža vyhladać zamak na hary Hiedymina ŭ centry Vilni. Vizualizacyja restaŭracyi Vierchniaha zamka, LRT.
Pa słovach śpiecyjalista, hierb, ściah i vieža zamka Hiedymina ŭsprymajucca litoŭcami jak najvažniejšyja nacyjanalnyja simvały. Ale vieža — tolki nievialikaja reštka značna bolš vieličnaha zbudavańnia, jakoje raniej stajała na viaršyni pahorka ŭ centry Vilni.
Pieršyja draŭlanyja ŭmacavańni byli pabudavanyja Hiedyminam i zavieršany vialikim kniaziem Vitaŭtam u 1409 hodzie.
Trochpaviarchovaja vieža była adnoŭlenaja ŭ 1933 hodzie pavodle prajekta polskaha architektara Jana Baroŭskaha.
«Tut amal niama aŭtentyčnaści […]. Kali my hladzim na viežu Hiedymina, to bačym tolki try jarusy, choć my viedajem, što ich było čatyry. I hety niedakončany budynak staŭ simvałam Vilni. Heta nieparazumieńnie», — ličyć Kaŭšpiedas.
Na dumku archieołahaŭ i historykaŭ, ideja adnavić uvieś vierchni zamak «vydatnaja», ale nieabchodna ŭličvać bolš faktaraŭ.
«Vydatnaja ideja. Za vyklučeńniem taho, što heta musić być vielmi dobra raźličana i pradumana. Heta pavinny rabić prafiesijnyja inžyniery, architektary i restaŭratary, tamu što pahorak znachodzicca ŭ harotnym stanie», — skazaŭ Albinas Kunciavičus, zahadčyk kafiedry archieałohii Vilenskaha ŭniviersiteta.
Pa słovach Vidasa Dalinskasa, historyka i dyrektara Pałaca vialikich kniazioŭ litoŭskich, hetuju ideju taksama było b ciažka realizavać, pakolki isnuje vielmi mała infarmacyi ab tym, jak zamak vyhladaŭ u minułym.
Vieža zamka Hiedymina. Fota: Lithuania Travel.
«Tearetyčna anałohii mahčymyja, ale vielmi mała nadziei znajści sapraŭdny materyjał pra hety zamak. Asabliva ŭličvajučy, što zamak nie vykarystoŭvaŭsia ŭ jakaści rezidencyi z pačatku XV stahodździa», — skazaŭ Dalinskas.
Ekśpierty taksama padkreślivajuć, što Zamkavaja hara Hiedymina vielmi niaŭstojlivaja. Usie pamiatajuć, jak jaje pryjšłosia niekalki razoŭ umacoŭvać paśla taho, jak schiły pačali razburacca, pahražajučy strukturnaj cełasnaści viežy.
Pa słovach Dalinskasa, u vypadku adbudovy zamka pali daviadziecca zahaniać na hłybini dziasiatkaŭ mietraŭ pad ziamloj, inakš schiły pahorka pad ciažaram adnoŭlenaha zamka pačali b apaŭzać. Pahorak taksama moža być paškodžany ciažkaj technikaj, nieabchodnaj dla budaŭničych rabot.
Rekanstrukcyja Pałaca vialikich kniazioŭ litoŭskich — ci Vilenskaha Nižniaha zamka — kaštavała 106 miljonaŭ jeŭra. Pa słovach Dalinskasa, budaŭnictva Vierchniaha zamka moža kaštavać jašče bolš, bo «ŭmacavańnie ŭzhorka zapatrabuje pieradavych inžyniernych rašeńniaŭ».
Jonas Vajčanonis, prafiesar historyi Univiersiteta Vitaŭta Vialikaha, dadaŭ, što nieabchodna pravieści publičnuju dyskusiju ab tym, ci jość nieabchodnaść u adnaŭleńni zamka.
«U nas jość takija prykłady, jak zamak na vostravie ŭ Trokach, jaki byŭ adrestaŭravany i, vierahodna, siońnia jana adna z samych naviedvanych turystyčnych słavutaściaŭ Litvy. Na moj pohlad, my pavinny ŭzvažyć usie varyjanty, adkazać na pytańnie, čamu heta pavinna być zroblena, a zatym pasprabavać pryniać rašeńnie», — skazaŭ Vajčanonis.
