Kiraŭnik Kamiteta dziaržbiaśpieki Ivan Cierciel 17 śniežnia vystupiŭ pierad rabočymi i načalstvam pradpryjemstva «Hrodna-Azot». Havaryli na aktualnyja temy. «Naša Niva» atrymała aŭdyjazapis sustrečy, pryvodzim niekatoryja cytaty z vystupu vysokaha hościa.
Ivan Cierciel. Fota sb.by.
Ja nie aratar, majo žyćcio prajšło ŭ słužbach, jakija zvyčajna zastajucca ŭ cieni. Ale heta patrabavańnie kiraŭnika dziaržavy, kab našy hramadzianie byli infarmavanyja pra situacyju ŭ krainie. Śpiecsłužby samyja infarmavanyja, paśla prezidenta, ab situacyi ŭ krainie. Kiraŭnik KDB — druhaja asoba ŭ krainie pa infarmavanaści, tamu ja pierad vami vystupaju. Mnie možna zadavać lubyja pytańni.
* * *
Armija zaŭsiody rychtujecca da vajny, ale nie zaŭsiody vajuje. A śpiecsłužby zaŭsiody vajujuć, znachodziacca ŭ bai. U naš čas nie tak časta zabivajuć, ale byvaje taksama.
* * *
Hramadska-palityčnaja situacyja ŭ krainie niaprostaja. Čamu tak vyjšła? U kancy 2019 u KDB my ŭžo viedali, jak heta budzie adbyvacca. My rychtavalisia da hetaha. U pryncypie, usio tak i vyjšła. Pieršaja pryčyna — hieapalityčny pierapadzieł śvietu. Zdavałasia b, nas 9,5 miljona žycharoŭ, niama vychadu da mora, niebahataja na pryrodnyja resursy, tolki kalijnyja ŭhnajeńni i les. Zdavałasia b, što da hetaj maleńkaj krainy? Ale my na razłomie intaresaŭ Uschodu i Zachadu. Polšča nazyvaje nas svaim «padbruššam». Rasija nas nazyvaje «Smalenskija varoty», prosty vychad da Maskvy. Chto budzie kantralavać Biełaruś, toj budzie daminavać u rehijonie. Kali Rasija tut budzie daminavać — heta budzie surjozny ŭdar pa Ukrainie. My ŭ centry padziełu śvietu.
* * *
Druhoje — heta pandemija. U pačatku hoda, kali pandemija pačałasia, usio prahnazavalisia padzieły śvietu. My heta bačym praz prasoŭvańnie svajoj vakcyny. Chto naviaža svaju vakcynu, toj budzie dyktavać umovy ŭ śviecie. Šmat chto kaža, što ŭ nas była niapravilnaja palityka adnosna pandemii. Heta nie tak. Ja mahu pracytavać zakryty dakład zachodnich śpiecsłužbaŭ, dzie kažacca, što Biełaruś prajaviła efiektyŭnuju palityku, sychodziačy z ekanamičnych mahčymaściaŭ, pa baraćbie z pandemijaj. Da žniŭnia ekanomika surjozna nie pravaliłasia. Što budzie dalej — ciažka prahnazavać. Kali b my ŭviali žorstkija abmiežavańni, to my b pravalilisia ŭ ekanomicy, nie sabrali ŭradžaj.
* * *
U nas jość roznyja daktary, roznaje staŭleńnie, padychody, ale miedycyna ŭ nas zachavałasia. U nas chapaje spalnych miescaŭ, zachavałasia infiekcyjnaja słužba, čaho niama ŭ susiedziaŭ. U Litvie, kab źviarnucca ŭ chutkuju dapamohu, kaštuje 100 ź lišnim jeŭra, i nie adrazu jana pryjedzie. Heta ŭ Litvie, jakaja ŭ SSSR ličyłasia pieradavoj respublikaj. A my krytykujem naš padychod, jaki pryznany samym viernym. Chvaroba niebiaśpiečnaja, ale jašče bolš niebiaśpiečnaja panika.
* * *
Pryščepleny ad karanavirusa rasijskaj vakcynaj. Heta ekśpierymientalny varyjant. Kłapačusia nie pra siabie, a pra tych, z kim kantaktuju. Buduć pryščaplacca ŭ nas daktary, piedahohi, stałyja ludzi, hrupy ryzyki, a potym usio nasielnictva. Rasijskaja vakcyna narmalnaja.
* * *
Treciaja pryčyna — prablemy ŭ ekanomicy. U nas z Rasijaj uźnikajuć pytańni pa canie na naftu. Vy pomnicie, što letaś daviałosia dva miesiacy pracavać na ŭnutranaj syravinie. Ceny na haz taksama.
* * *
U nas byŭ realizavany žorstki scenar «kalarovaj revalucyi», da jakoha my byli hatovyja.
Heta infarmacyjnaja padkačka. My viedali, što budzie vyłučacca čałaviek z bankaŭskaha asiarodździa, nie budu kazać, chto za im stajaŭ, ale my ŭsio heta viedajem. Druhi čałaviek — z asiarodździa dziaržčynoŭnikaŭ. Treci čałaviek — ad narodu. My viedali, jakija hrošy vyłučalisia i kim. Nam udałosia ŭsio heta kupiravać. Prahnazavałasia i paślavybarčaja situacyja.
* * *
Tak, my prajhrajom infarmacyjnuju prastoru. Moładź u asnoŭnym hladzić, na žal, internet.
Moładź aryjentujecca tolki na kidkija zahałoŭki. My rychtavalisia navat da zamiežnaj interviencyi, prykrytaj humanitarnymi metami. Rychtujemsia i ciapier. U pierśpiektyvie ŭsio budzie dobra. Ciapier čakajuć, što ŭ sakaviku-krasaviku ŭsio budzie kiepska z ekanomikaj. Čakajuć i sami heta nabližajuć praz sankcyi.
* * *
Polščaj vydzialajucca hrošy, kab «uzarvać» studenckija kalektyvy i rabočych. Na zabastoŭki hrošy buduć vydzialacca, my viedajem, praz kaho jany buduć iści.
* * *
Jašče adzin kirunak — heta čynoŭniki, dziaržsłužačyja. Jany šukajuć zdradnikaŭ. Pakul adzin znajšoŭsia siarod surjoznych ludziej, nu nie surjoznych — dyrektar Kupałaŭskaha teatra Łatuška, adzin zdradnik znajšoŭsia. Na heta hrošy taksama buduć vyłučacca. My viedajem, chto hetym zajmajecca i chto finansuje.
* * *
Tavaryš Aŭtuchovič stvaryŭ hrupu z takich ža admarožanych, prabačcie mnie, ja nie budu bajacca hetaha słova, jak i jon, jakija ŭ Vaŭkavysku spalili dom učastkovaha, jaho mašynu, tut, na Alšancy ŭzarvali mašynu, padkłali traciłavuju šašku, supracoŭnika milicyi. Pravodzili daraźviedku z žycharkaj — my jaje zatrymali ŭčora — adnaho z nasielenych punktaŭ kala Hrodna, kab razabracca z členami siamji milicyjaniera i spalić jaho dom. Tavaryš Aŭtuchovič hetuju zbroju nabyŭ va Ukrainie, vyjšaŭ tudy, učora my zatrymali pravadnika, jaki vyvodziŭ jaho na terytoryju Ukrainy, dzie jon zakupiŭsia zbrojaj. Zbroju pakazvali, jana realnaja. Ździejśniŭ hetyja akty. Adnaho my jašče nie złavili, łovim, biehaje — nu, znojdziem. Chavaŭsia jon u haražy ŭ Bresckaj vobłaści, u svajho daŭnišniaha znajomaha, pistalet trymaŭ pad paduškaj u pastajannaj hatoŭnaści. My jaho zatrymlivali z hrupaj «Alfa» pry vychadzie ŭ kramu — zatrymali, było dastatkova niebiaśpiečna. Ale ja vam skažu tak: bolš my na takija rečy hladzieć nie budziem. Jak kaža kiraŭnik adnoj z krain niedaloka, «budziem mačyć u sarciry». Žyćci supracoŭnikaŭ stavić pad udar bolš nie budziem — budziem prosta źniščać. Inšaha vyjścia nie budzie.
* * *
My rychtujemsia da viasny, viedajem, jak budzie raźvivacca situacyja, dziejničać budziem žorstka. Spraviadliva, ale žorstka. Budziem rychtavacca da haračaj vajny, nie vyklučajem i takoha varyjantu pad vidam humanitarnaj misii. Hety niaprosty pieryjad budzie 1,5—2 hoda.
* * *
My viadziom pieramovy z Rasijskaj Fiederacyjaj ab źmianšeńni cen na haz, ale nie ŭsio tak prosta.
***
Paźbiehnuć, prajści ŭsie ryzyki daloka nie ŭsim krainam udajecca. Nie zrazumieła, jak jašče skončycca situacyja ŭ Polščy, jana ich našmat bolš surjoznaja pa šerahu aśpiektaŭ, čym u nas. Heta prosta nie aśviatlajecca. Niedzie ŭ nas pa aficyjnym telebačańni ci pa Jeŭrańjus miž inšym pakazvajuć, što ŭ Varšavie pierakryvajuć vulicy, tam manifiestacyi i masy narodu kirujucca inšymi metami. U ekanomicy Polščy surjoznyja prablemy, i tam praktyčna ruchnuła sistema achovy zdaroŭja na fonie kavidu, bo tam treba za ŭsio płacić. Miedycyna płatnaja, jana ŭsia razvalena. U Litvie ŭvohule siamiejnyja daktary! Infiekcyjanistaŭ jak takich uvohule nie zastałosia. Nie jasna, čym zakončycca situacyja ŭ Štatach. Čamu Amieryka zajmaje krychu ŭzvažanuju pazicyju? Bo amierykancy pamiž saboj abmiarkoŭvajuć: jak my možam abmiarkoŭvać, što adbyvajecca ŭ Biełarusi, kali pahladzicie, što ŭ nas adbyvajecca ŭ paŭdniovych štatach — hinuć palicejskija (bolš za 100 zahinułych na kastryčnik).
* * *
Lalkavodaŭ rasijskich vy ŭbačycie, tavaryš Babaryka pojdzie ŭ sud, usio heta budzie hałosna i adkryta.
* * *
Ja liču, što demakratyja — heta palittechnałohija.
* * *
Vakoł pavodzin siłavych struktur dastatkova šmat mifaŭ, fejkaŭ, abstanoŭka nahniatajecca admysłova. Siarod vas, mabyć, jość znajomyja, jakija paciarpieli, mabyć, takija momanty jość. Tavaryš Taraŭnoŭski ci Tarajkoŭski ŭ Minsku zahinuŭ. Ale chto bačyŭ hetyja zdymki — bačyŭ, što čałaviek staić pierad AMAPam, vyjšaŭ — i nachabna staić pierad milicyjaj (abureńnie ŭ zale). Jon staić metanakiravana. Prabačcie mianie, chto byŭ u Złučanych Štatach? («Tam volny prodaž zbroi» — replika z zały). Spyniajecca mašyna, što ty pavinien zrabić? Ruki pakłaści na rul. Kali ty ruki nie pakłaŭ na rul, što z taboj zrobiać? Prystrelać na miescy. (Usia zała: «Niapraŭda!»)
* * *
Biez mocnaj, žorstkaj ułady ŭ Biełarusi šancaŭ nie budzie. Moža, nie ŭsim heta padabajecca. Ale i nie ŭsim padabajecca a 6-j ranku pračynacca i iści na pracu.
* * *
U mikrarajonach Minska vychodzić 700 čałaviek. U asnoŭnym moładź i biespracoŭnyja. Nasamreč usio zhasaje. Čałaviek zahinuŭ? Jaki? Bandarenka? Pravodzicca pravierka. Davajcie nie vypinać situacyju, pakul nie razabralisia adpaviednyja orhany.
* * *
My zatrymlivajem pa 5—6 špijonaŭ z Polščy i Litvy štohod. Pa «Vahnieru» ŭsia infarmacyja pieradadzienyja ŭ RF, na hetym usio vyčarpana. (Dalej Cierciel admoviŭsia kamientavać infarmacyju: paviedamlali, što jany chodziać u lasach.)
Varta adznačyć, što reakcyja prysutnych rabotnikaŭ na vystup Cierciela była rezkaja, pytańni hučali vyklučna krytyčnyja, a adzinyja apładysmienty za čas sustrečy prahučali paśla adnaho z takich rezkich pytańniaŭ.
