Пацяпленне клімату — селекцыянеры працуюць над айчыннымі гатункамі экзотаў.
Кавуны на доследным полі Інстытута пладаводства. Фота БЕЛТА
Мінуў той час, калі мандарыны з’яўляліся на сталах толькі па вялікіх святах. А бананы, набытыя з вялікай цяжкасцю, раскладвалі на падваконні, каб даспелі. Сёння тыя ж бананы ў сезон каштуюць танней за маладую бульбу. Для многіх з нас цытрусавыя, бананы, вінаград ды кавуны з дынямі сталі амаль сваімі. Але не ўсе ведаюць, што тыя ж кавуны і дыні ў хуткім часе сваімі стануць у літаральным сэнсе. Мае пачацца іх вырошчванне ў Беларусі ў прамысловых маштабах. Такую магчымасць даюць дасягненні селекцыянераў і змены клімату.
Прыжыліся перцы, прыжывуцца і кавуны
Дырэктар Інстытута пладаводства Аляксандр Аутка любіць прыгадваць гісторыю дваццацігадовай даўніны. На адной з нарадаў ён выклікаў усмешкі заявай пра тое, што ў хуткім часе ў Беларусі з’явяцца ўласныя перцы. Каго цяпер здзівіш выгадаванымі на беларускім лецішчы перчыкам?
На сёння на вопытным полі Інстытута пладаводства ў Самахвалавічах ужо трэці год гадуюць кавуны і дыні. Вучоныя высвятляюць перспектывы вырошчвання гэтых бахчавых у прамысловых маштабах. Доследныя дзялянкі ёсць у Гомельскім, Рэчыцкім і Кобрынскім раёнах. Даследаванні адбываюцца ў рамках дзяржаўнай праграмы.
Па словах супрацоўнікаў інстытута ў Самахвалавічах, добры ўраджай дыняў і кавуноў быў атрыманы тут ужо ў першы год доследаў. Летась было неспрыяльнае надвор’е. А сёлета зноў чакаецца добры ўраджай.
Пакуль вучоныя займаюцца доследамі, прадпрыемства з кітайскім капіталам ЗААТ «СінаБелАгра» ў Пружанскім раёне абяцае першы вялікі ўраджай кавуноў, дыняў, а таксама перцаў і баклажанаў ужо зараз.
Вяртанне вінаграднікаў
Вінаград у Беларусі мае без перабольшвання тысячагадовую прапіску. Першая згадка пра яго датуецца 1005 годам. У прамысловых жа маштабах беларусы пачалі вырошчваць яго адносна нядаўна. У 1930-50-я гады вінаград айчынных, а таксама гібрыдных гатункаў вырошчваўся на прамысловых плантацыях на поўдні і паўднёвым захадзе краіны. Пры канцы 50-х праграма была згорнутая Масквой як «немэтазгодная». Аднак невялікія плантацыі перажылі гэтую забарону.
Летась на Гомельшчыне была закладзеная плантацыя вінаграднікаў плошчай 10 га. Гэта першая спроба аднавіць вырошчванне вінаграду ў Беларусі ў прамысловых маштабах. А заадно і перайсці ў перспектыве да вытворчасці каньяку з уласнай сыравіны. У хуткім часе вінаграднікі могуць з’явіцца ў Старадарожскім раёне.
Беларускія пайза, чуміза і сорга
Глабальнае пацяпленне зрабіла магчымым вырошчваць у Беларусі не толькі дыні з кавунамі. Услед за кукурузай летняя гарачыня прыводзіць да нас новыя, нетрадыцыйныя для нашага краю прасяныя культуры — чумізу, пайзу, сорга, суданскую траву. Пайза, якая здаўна вырошчвалася ў Індыі, Кітаі ды Японіі, ужо два гады, як культывуецца ў шэрагу раёнаў Мінскай вобласці. Гэта багатая бялком культура, якая выкарыстоўваецца на зялёны корм. На корм будзе вырошчвацца і сорга. Дагэтуль беларусы былі знаёмыя з гэтай культурай хіба толькі ў выглядзе венікаў.
Селекцыяй культураў з малавядомымі большасці беларусаў назвамі займаецца жодзінскі Навукова-практычны цэнтр па земляробстве.
